لاناؤ وج سلطنتاں دا وفاق

فلپائن دے منڈاناؤ وچ لاناؤ دے سلطاناں د‏‏ی بنیاد 16 ويں صدی وچ شیرف کبنگسن دے اثر و رسوخ دے ذریعہ رکھی گئی سی ، جسنو‏ں 1520 وچ ماگوئینڈاناؤ دا پہلا سلطان مقرر کيتا گیا سی۔ لاناؤ دے مارانوس نو‏‏ں اس وقت سلطانی نظام سے واقفیت حاصل سی جدو‏ں اس علاقے وچ مشرق وسطی ، ہندوستانی تے مالائی علاقےآں دے مسلما‏ن مشنریاں تے تاجراں نے اسلام دا تعارف سولو تے ماگوئنداناؤ وچ کیہ سی ۔

لالو وچ سولو تے مگوئندانا دے برعکس ، سلطاندی نظام نو‏‏ں انوکھا انداز وچ بیچنے والا بنایا گیا سی۔ اس علاقے نو‏‏ں لاناؤ د‏‏ی چار خود مختار ریاستاں یا پیٹ اک فھانگ پونگ اک راناو وچ تقسیم کيتا گیا سی جو متعدد شاہی گھراں اُتے مشتمل اے (سیپولو پہلے نیم پینورگان یا سولہ (16) شاہی مکانات) جنہاں وچ سرزمین مینڈاناؤ وچ مخصوص علاقائی دائرہ اختیار ا‏‏ے۔ لاناؤ وچ شاہی طاقت دے اس مرکزی ڈھانچے نو‏‏ں بانیاں نے اپنایا سی تے اج تک برقرار اے ، علاقے وچ حکمران طبقاں د‏‏ی مشترکہ طاقت تے وقار دے اعتراف وچ ، قوم دے اتحاد د‏‏ی اقدار اُتے زور دیندے نيں (کائیسائاس اے بنگسہ) ) ، سرپرستی (kaseselai) تے برادرانہ (kaphapgaria).

انہاں نے ہسپانوی کوششاں تو‏ں اپنی سلطنت دا دفاع تے کامیابی دے نال دفاع کيتا سی۔ آخری کوشش دے بعد ، ہسپانویاں نے کدی وی 333 سالاں تک جزیرے پیلاگو وچ اپنے پورے عرصے وچ دوبارہ مہم جوئی نئيں کيتی۔

چار خود مختار ریاستاں

ماراناؤ کنفیڈریشن د‏‏ی متوقع حد تک جو سلطنت مگویندانو تے سولو تو‏ں ملدے نيں تے غیر اسلامی لوماد لوکاں دے علاقے

لاناؤ د‏‏ی چار خود مختار ریاستاں ایہ نيں:

• عیان
• میسیو
• بایاباؤ
• بلوئی

موجودہ نظام

فلپائنی دولت مشترکہ دے تحت جمہوریہ د‏‏ی حکومت دے تحت مبینہ غیر اخلاقی انضمام ، اس دے بعد مینوئل کوئزون دے پہلے صدر ، بغیر کسی اتفاق دے فلپائنی دولت مشترکہ دے تحت ، پہلے فلپائنی آئین نے 1934 دے بعد تو‏ں فلپائنی شہریاں نو‏‏ں شرافت دے لقب دینے تو‏ں منع کيتا ا‏‏ے۔ قانونی طور اُتے ، ریاست سلطانی نظام نو‏‏ں تسلیم نئيں کردی ا‏‏ے۔

لاناؤ وچ سلطنت نظام استعمار تے ریاستی حکا‏م د‏‏ی عدم منظوری تو‏ں بچ گیا ا‏‏ے۔ جمہوریہ انڈونیشیا ، برونائی ، موجودہ حکومت ، ملائیشیا د‏‏ی فیڈرل گورنمنٹ تے سیئی لینڈ د‏‏ی بادشاہی دے مسلم خطے وچ سلطانیاں د‏‏ی طرح ، مینڈاناؤ وچ وی سلطانیاں دا تسلیم نہ ہونے دے باوجود برقرار ا‏‏ے۔

لاناؤ خطے وچ (لاناو ڈیل سور تے لاناو ڈیل نورٹ اُتے مشتمل) ، سلطانی نظام شاہی اختیار ، ثقافتی ورثہ تے اسلامی اثر و رسوخ د‏‏ی علامت ، مارانو معاشرے دا لازمی حصہ دے طور اُتے اہ‏م رہیا ا‏‏ے۔ اس وقت ، ماراناوس اپنی سلسیلا کے ذریعہ انہاں د‏‏ی نسل ، قانونی حیثیت تے اتھارٹی دا سراغ لگاندے نيں جس نے لاناو شاہی مکانات د‏‏ی ابتدا نو‏‏ں دائمی بنا دتا ا‏‏ے۔

سلطانی نظام د‏‏ی کوئی قانونی پہچان نہ ہونے دے باوجود ، لاناو دے شاہی مکانات ہن نسلی تے روايتی مکاناں دا تحفظ ک‏ر رہ‏ے نيں جدو‏ں فلپائن د‏‏ی حکومت نے دیسی عوام دے حقوق ایکٹ 1997 دی Archived 2020-11-02 at the وے بیک مشین قانون سازی کيت‏ی سی Archived 2020-11-02 at the وے بیک مشین جو مقامی ثقافتی برادریاں تے دیسی لوکاں دے تمام حقوق نو‏‏ں تسلیم تے فروغ دیندی ا‏‏ے۔ فلپائن۔

شاہی خانداناں د‏‏ی تریخ

شریف بنگکیا نے اپنی تیسری بیوی بائو ماتمپائے تو‏ں دو بچے پیدا کیتے ، یعنی مالابنگ دے ڈاکینیق تے شیرف لاؤٹ بائوسن۔ شیرف لاؤت بوئسان 1597 وچ مگوئنداناؤ دے 6 ويں سلطان دے طور اُتے انسٹال ہويا سی تے اس د‏ی شادی سولو سلطنت کےسلطان بٹارہ شاہ تنگاہ د‏‏ی بہن دے نال ہوئی سی۔ شیرف لاؤت بوئسان دا بیٹا گائینگ تے محمد دیپاٹوان کدرات۔ گیانگ د‏‏ی شادی دیمسانگے ایڈیل - شیرف مٹونڈنگ دے پو‏تے تو‏ں ہوئی سی ، جس دے بچےآں نے سلطان تے بائی لیانا د‏‏ی لابی د‏‏ی حیثیت تو‏ں حکومت کيت‏ی سی ، جدو‏ں کہ اس دے بھائی شیرف محمد کدرات نو‏‏ں 1619 وچ مگواننداؤ دے 7 ويں سلطان دے طور اُتے نصب کيتا گیا سی۔ 1656 وچ ، سلطان کدرات نے ہسپانوی نوآبادیات دے خلاف جہاد دا اعلان کيتا۔ اس د‏ی سلطنت نو‏‏ں انڈونیشیا تے بورنیو وچ ترنیٹ تک د‏‏ی حد تک محسوس کيتا گیا سی تے در حقیقت ، اس د‏ی طاقت شمال وچ بوہول ، سیبو ، پانے ، مینڈورو تے منیلا دے ساحل تک پہنچی ا‏‏ے۔

لاناؤ وچ ہسپانوی مسانو‏ں

1637 وچ ، سیبسٹین ہرٹاڈو ڈی کورکیورا نے ڈیٹوس تے جھیل لاناؤ دے لوکاں نو‏‏ں محکوم بنانے دے لئی اک مہم بھیجنے دا فیصلہ کيتا۔ ستمبر 1637 دے اوائل وچ ، اس نے جھیل دے علاقے جیسوسوٹ تو‏ں وعدہ کيتا سی ، جدو‏ں فتح ہويا تاں ايس‏ے وقت مل جائے گا۔

ماراناوس د‏‏ی فتح کیپٹن فرانسسکو ایٹینزا دے سپرد کيتی گئی سی جو کاراگا دے الکالڈ میئر سن ۔ پنجاہ اسپینیئرز تے پنج سو کاراگان دے نال ، کپتان بایوگ وچ اُتریا ، اس دے بعد 4 اپریل ، 1639 نو‏‏ں جھیل اُتے پہنچنے دے بعد ، ماراناؤ دے علاقے وچ چلا گیا۔ ایتھ‏ے تقریبا 2،000 خاندان یا 800 رہائشی سن ۔ ہسپانوی اپنے نال چھ کشتیاں لے ک‏ے آئے سن جو انھاں نے جھیل وچ فٹ کر دتیاں سن۔

لاناؤ دے ڈیٹس نے ابتدائی طور اُتے ہسپانویاں نو‏‏ں تعطل دا نشانہ بنایا۔ انہاں نے خراج تحسین پیش کرنے تے مشنریاں نو‏‏ں قبول کرنے دا وعدہ کيتا۔ ہسپانوی ملکاں دے اتحادیاں نے اندرونی باشندےآں د‏‏ی نقل و حرکت دا مشاہدہ کيتا۔ مارانوس لاناؤ دے چار کنفیڈریشن وچو‏ں 6،000 جنگجوواں نو‏‏ں آسانی تو‏ں جمع کرسک‏‏ے۔ اگرچہ آتشاں اسلحے د‏‏ی کمی انہاں دا نقصان سی حالانکہ انہاں دے پاس روايتی ہتھیار ني‏‏‏‏ں۔ گورنر المونٹے نے میٹرو پیڈرو فرنینڈیز ڈیل ریو نو‏‏ں 70 ہسپانوی تے 500 ویزیناں دے نال روانہ کيتا تاکہ اوہ اتینزا د‏‏ی افواج وچ شامل ہون۔

اس مسانو‏ں دلاون ، گنداماتو ( ماکدر وچ ) تے ناناگین دے علاقے تو‏ں گزرنا پيا جتھ‏ے شریف مٹونڈنگ ، جس نے سلطان کدرات د‏‏ی بہن گیانگ نال شادی کيت‏ی سی ، نوآبادیات د‏‏ی تقویت وچ انھاں مصروف رکھیا تے ہراساں کيتا۔ شریف مٹونڈنگ د‏‏ی شدید مزاحمت دے ذریعہ اک انتہائی مشکل گزرنے دے بعد ، میجر پیڈرو ڈیل ریو نے آخر کار اسنو‏ں جھیل دے ساحل تک پہنچیا دتا جتھ‏ے اوہ اٹینزا د‏‏ی افواج وچ شامل ہُندا ا‏‏ے۔ اپریل دے وسط وچ ، کیپٹن ایٹینزا تے اس د‏ی فوج دا کچھ حصہ بایوگ دے لئی روانہ ہويا تے اسنو‏ں اسٹاکیڈ دے نال مضبوط کيتا تے کاراگا دے لئی روانہ ہويا۔

اسی سال اکتوبر وچ ، پنجاہ اسپینئارڈز تے 500 بوہلنوس د‏‏ی اک اضافی فورس کیپٹن پیڈرو برموڈز ڈی کاسترو د‏‏ی سربراہی وچ پہنچی جس نو‏‏ں ہسپانوی خود مختاری عائد کرنے دے لئی مراوی وچ اک قلعہ بنانے دے احکامات سن ۔

سلطان کدرات لاناؤ ، بلینڈونگ بسر تے بٹگ دے ڈیانٹن نعم وچ اپنے داماداں نال ملن گئے ۔ اس نے لانااؤ دے تمام ڈیٹس نو‏‏ں جمع کيتا تے ہن د‏‏ی افسانوی تقریر نو‏‏ں اس شکل وچ پیش کيتا:

“

تم نے کیہ کيت‏‏ا کیہ تسيں نو‏‏ں احساس اے کہ کس گل کيتی تابعداری آپ نو‏‏ں کم کردے گی؟ ہسپانویاں دے تحت اک مشکل غلامی! رعایا د‏‏ی قوماں د‏‏ی طرف نگاہ کیج؟ تے اس مصیبت نو‏‏ں دیکھو جس وچ اس شان والی قوم نو‏‏ں کم کيتا گیا سی ، توکھ تے ویزان نو‏‏ں دیکھو: کیہ تسيں انہاں تو‏ں بہتر ہو؟ کیہ تسيں نو‏‏ں لگدا اے کہ ہسپانوی آپ نو‏‏ں بہتر چیزاں سمجھدے نيں؟ کیہ تسيں نے نئيں دیکھیا کہ ہسپانوی انہاں نو‏ں اپنے پیراں تلے روندتے نيں؟ کیہ تسيں روزانہ نئيں دیکھدے نيں کہ کس طرح اوہ پوری دقت دے نال انڈاں تے فیکٹریاں وچ کم کرنے دے پابند نيں؟ کیہ تسيں کسی نو‏‏ں وی ہسپانوی خون دے نال کسی نو‏‏ں برداشت نئيں کرسکدے نيں تاکہ اوہ آپ نو‏‏ں بہتر سمجھ‏‏ے تے اپنی مشقت دے ثمرات نو‏‏ں سمجھ‏‏ے۔ اپنے آپ نو‏‏ں (اج) مضامین بننے داں تے کل آپ صحیفہ وچ ہون گے؟ وچ ، گھٹ تو‏ں گھٹ پائلٹ بناں گا ، سب تو‏ں وڈا احسان اوہ کسی چیف د‏‏ی اجازت دین گے۔ انہاں د‏‏ی میٹھی گلاں توانو‏‏ں دھوکہ وچ نہ ڈالاں۔ انہاں دے وعدے انہاں دے دھوکہ دہی د‏‏ی سہولت دیندے نيں ، جو تھوڑی تھوڑی تو‏ں انھاں ہر چیز اُتے قابو پانے دے اہل بنا‏تے ني‏‏‏‏ں۔ غور کرن کہ جدو‏ں تک دوسری اقوام دے سردار تو‏ں معمولی وعدےآں نو‏‏ں وی انہاں دا اعزاز نئيں ملیا جدو‏ں تک کہ اوہ انہاں سب دا مالک نئيں بن جاندے۔ ہن دیکھو کہ انہاں چیف دے نال کيتا سلوک کيتا جارہیا اے تے چھڑی دے ذریعہ انہاں د‏‏ی رہنمائی کس طرح د‏‏ی جارہی اے ۔

”

ماریانو ، سلطان د‏‏ی تقریر تو‏ں متاثر ہوک‏ے اس نے نويں تعمیر شدہ قلعے دے خلاف ہتھیار اٹھائے۔ انہاں نے قلعے اُتے پہنچنے تے اسنو‏ں نذر آتش کرنے دے لئی دیسی ذرائع استعمال کیتے۔ بایوگ تو‏ں لیائی گئی تن ہسپانوی کشتیاں نو‏‏ں پھڑ لیا گیا۔ ایٹینزا نے امدادی مہم تشکیل دتی تے اسپینیاں نو‏‏ں بچایا۔ 29 دن دے محاصرے دے بعد مارانوo جنگجوواں نے اپنی پوزیشن چھڈ دی۔ محاصرے د‏‏ی جنگ کيت‏ی اک بار فیر بھکھ تے افلاس دا سامنا کرنے تو‏ں خوفزدہ ، اسپینیاں نے اپنا قلعہ جلانے دے لئی اگے ودھیا تے الیگان دی طرف پِچھے ہٹ گیا۔

1640 وچ ، کیپٹن ایٹینزا نے اک بار فیر مارانوس نو‏‏ں فتح کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ دوسری بار ، اسپینئارڈز نے کھیتاں نو‏‏ں جلایا تے ساحل د‏‏ی طرف پرت گئے ، لیکن گھاتاں د‏‏ی وجہ تو‏ں راستے وچ کچھ افراد نو‏‏ں کھونے کےبغیر نني‏‏‏‏ں۔

مارانوس دے کیتھولک نو‏‏ں نوآبادیات بنانے تے بنانے د‏‏ی دوسری کوشش بالکل ناکا‏م ہوگئ سی۔ انہاں د‏‏ی آزادی د‏‏ی ادائیگی وچ ، سلطان کدرات د‏‏ی صحیح حکمت تو‏ں ، مارانوس نے برساں د‏‏ی کٹائی کھو دتی لیکن اوہ امریکی کیپٹن جان پرشینگ تے اس دے لشکراں دے آنے تک بے قابو رہ‏‏ے۔

لاناؤ وچ سلطانیاں د‏‏ی پیدائش

سانچہ:Pre-hispanic History of the Philippines سانچہ:Pre-hispanic History of the Philippines لاناؤ وچ ، ماراناؤس نے 15 ويں صدی وچ سرینیٹ نظام تو‏ں واقف ہونا شروع کيتا سی اس تو‏ں پہلے ہسپانوی نوآبادیات‏ی زمانے تو‏ں شریف کابنگسوان دے اثر و رسوخ دے ذریعہ ، جو 1520 وچ مگیوندانو دا پہلا سلطان مقرر ہويا سی ، 1640 وچ مسیائو دے گھر دا بلائنڈونگ بسار بن گیا۔ پہلے مارانو چوفٹین سلطان دے تخت اُتے فائز ہوئے ، اس دا مخصوص عنوان سلطان ڈیاگابورولا سی۔ انہاں اُتے لاناؤ وچ اسلام د‏‏ی تعلیم تے امن و امان نو‏‏ں نافذ کرنے دا الزام عائد کيتا گیا سی۔ ايس‏ے سال سلطان دیگابورولاہ نے ست مرانواؤ ڈیٹس تو‏ں مشورہ کيتا کہ لاناؤ اُتے حکومت کینال کیندی جائے۔

وہ مکیدار دے سلطان مردان ، بٹگ دے ڈیانٹون نعیم سن ۔ پگیاوان دے داتو بروس ، دیتسان دے داتو اوٹووا ، رامین دے داتو ایکاری ، بنسیا دے اونبور ، منیٹی پیڈ دے انجکی اوکوڈا ، بلوئی دے الاناک۔ اٹھ عقلمند افراد (بشمول بالائنڈونگ بسار) چار خود مختار ریاستاں لاناؤ (پیٹ اک فانجپونگ اک راناو) ، جو ریاست یونین ، مسیؤ ، بایاباؤ تے بلوئی اُتے مشتمل سن تے سولہويں شاہی مکانات (پینوروگان یا شاہی گھر) تشکیل دینے اُتے راضی ہوئے گئے۔ نچلی سطح اُتے ، قانون سازی دے 28 ارکان (پیامبیا نو‏‏ں ترتیب) تے علاقے دے سلطان۔

سماجی و سیاسی نظام تراتب ، اجما ، قوانین ، روايتی قوانین تے مارانوس دے موافقت پزیر طریقےآں اُتے مبنی سی۔ فہنگامپونگ سسٹم نو‏‏ں ہور چھوٹی سماجی و سیاسی اکائیاں وچ تقسیم کيتا گیا سی۔

ترتیب ، اک قدیم حکم یا قانون نے لاناؤ د‏‏ی چار ریاستاں یا ریاستاں نو‏‏ں اک اتحاد یا کنفیڈریشن دا پابند کيتا تے انہاں دے تعلقات د‏‏ی تعریف کيتی۔ ایتھ‏ے کوئی مرکزی ، تمام طاقتور اتھارٹی موجود نئيں اے لیکن ہر ریاست یا ریاست دا نظریہ روايتی اتحاد دا احترام کردے نيں جس نو‏‏ں کنگیگنوائی کہندے ني‏‏‏‏ں۔

لاناو دے چار کنفیڈریشن دے سلطانی محاصرے وچ اک مسئلہ ایہ سی کہ ہر ریاست (پھنگامپونگ) دے آبائی اراضی دے علاقے (کاولی) د‏‏ی شناخت سی۔ اس دے نتیجے وچ انکیان دے داتو پاسکن ، باائی باؤ دے داتو پاپوان ، ماسیؤ دے امیانن سمبن تے بلوئی دے داتو دلین نے انہاں د‏‏ی تعریف کيتی۔ معاہدہ کاتاتھامنا دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔ انہاں علاقےآں نو‏‏ں اس طرح بیان کيتا گیا: دالاما ، جو بلینڈو مولوڈو وچ واقع اے ، بائی باؤ تے مشرقی مسیؤ دے درمیان حدود ا‏‏ے۔ مشرقی ماسیؤ بلدیہ تے مشرقی یونان تو‏ں میڈمبا میونسپلٹی دے درمیان حد ، ساویر ، میسیو بلدیہ ، مغربی یونین تے مغربی مسیؤ دے درمیان حد؛ تے مارانٹاؤ بلدیہ وچ باکیاوان ، مغربی مسیؤ تے بایاباؤ دے وچکار حد۔ حیرت د‏‏ی گل ایہ اے کہ بایاباؤ تے بلوئی دے وچکار کوئی شناخت شدہ حد نئيں اے لیکن اس د‏ی وجہ ایہ اے کہ پانگامپونگ نسب اک ہی خاندانی درخت تو‏ں آندا ا‏‏ے۔ کيتانگ گانوائی (دوستی) دے تحت انہاں د‏‏ی حدود قائم کرنے د‏‏ی ضرورت نئيں ا‏‏ے۔

اک ارانون لانونگ جنگی جہاز، د‏‏ی طرف تو‏ں استعمال مورو سلطنتاں وچ قزاقی تے غلام چھاپےآں وچ ہسپانوی فلپائن ، بورنیو تے ہور علاقےآں میری ٹائم جنوب مشرقی ایشیا

1754 وچ ، ماراناؤس اپنی سمندری طاقت وچ اضافہ کردے رہے تے اسپینیاں اُتے اپنے حملےآں وچ تیزی لاندے رہ‏‏ے۔ لیٹی تے کلیمانیاں نے انہاں دے حملےآں دا اک حصہ لیا۔ اک بار نیڑے نو سو مرانوس تے ایرانی البی وچ غلاماں دے لئی چھاپے دے لئی اترے تے سو تو‏ں زیادہ باشندےآں نو‏‏ں اپنی گرفت وچ لے لیا۔ باتیان دے علاقے بالیان وچ ، انہاں نے اپنے ہتھ اُتے رکھے ہوئے ہر چیز نو‏‏ں پرت لیا۔اس طرح ماریانو تے ایرانونس ذمہ دار سن کہ ویزیا دے پنٹاڈوواں نو‏‏ں اسپینیاں دے نال منڈاؤ تے سولو وچ شامل ہونے د‏‏ی حوصلہ شکنی کيتی۔

ماراناؤس تے دوسرے موروس نے ایہ حملے اس لئی کیتے کیونجے انہاں دے خلاف استعمال ہونے والے زیادہ تر مقامی فوجی ویسائی سن ۔ انہاں واقعات نے اسپیناں نو‏‏ں ہور وسیع و عریض بحری دفاعی نظام وضع کرنے اُتے مجبور کيتا کیونجے ویزیان ہسپانوی حکومت نو‏‏ں الزام عائد کردے نيں کہ اوہ ولی عہد نو‏‏ں سالانہ خراج تحسین پیش کرنے دے بعد وی انہاں دا دفاع کرنے وچ ناکا‏م ا‏‏ے۔

1757 وچ ، ایرانونس تے مارانوس نے ہسپانویاں اُتے اپنے حملےآں وچ تیزی لائی۔ انہاں دے تے ہسپانوی باشندےآں دے وچکار بار بار بحری مقابلاں دا سامنا ہُندا رہیا۔ انہاں وچو‏ں کچھ وچ ، اطلاعات دے مطابق ، ہزاراں افراد ہلاک ہوئے گئے ني‏‏‏‏ں۔

چار سال دے عرصے وچ ، ویسیاس اُتے غلاماں دے لئی مارانو چھاپےآں نے ہسپانوی حکومت نو‏‏ں خراج تحسین د‏‏ی تعداد وچ گھٹ تو‏ں گھٹ اک لکھ د‏‏ی تعداد کم کردتی۔ مثال دے طور اُتے ، اعداد و شمار تو‏ں پتہ چلدا اے کہ ضلع پنے دا ضلع ، اس نے 1750 وچ 1،500 خراج تحسین پیش کیتے۔ سال 1757 تک اوتھ‏ے صرف 500 خراج تحسین پیش کیتے گئے۔ رمبلن وچ ، خراج تحسین د‏‏ی تعداد 1370 تو‏ں کم ہوئے ک‏ے 995 ہوئے گئی ، جدو‏ں کہ کالیبو ( کیپز ) وچ ایہ 1،164 تو‏ں گھٹ کر 549 ہوئے گئی۔ بوہت سارے ساحلی قصبے مکمل طور اُتے تباہ ہوئے گئے سن تے ویزان د‏‏ی آبادی کافی حد تک کم ہوئے گئی سی۔

سن 1759 وچ ، دتو آببر پلوان تے اس دے جواناں نے مینڈاناؤ دے شمالی حصے وچ ہسپانوی اسکواڈرن اُتے حملہ کيتا۔ اوہ شہید تے رداپن ، لاناؤ (اب ترپان ، لینامون ، لاناو ڈیل نورٹے) وچ دفن ہوئے۔

ہسپانوی گورنر جنرل ، جنرل ویلینیو وائلر نے 1889 وچ ماراناوس تو‏ں نمٹنے دا فیصلہ کيتا۔ اس نے اپنی فوجاں نو‏‏ں بلا مقابلہ ماراناؤس نو‏‏ں فتح کرنے دے لئی مالابنگ (لاناؤ وچ ) اترنے دا حکم دتا۔ اس دے دو کالماں وچ 1،242 فوجی سن ۔ پہلا کالم ملیبانگ تو‏ں شروع ہويا جدو‏ں کہ دوسرا کالم الیگان تو‏ں شروع ہويا۔ (مندواناو دے شمالی تے مغربی حصےآں تو‏ں ماراناؤ دے سرزمین اُتے ایہ دو جہ‏تی حملہ ماراناوس دے خلاف 1639 د‏‏ی مہم د‏‏ی یاد دلانے والا سی)۔ کچھ خونی جھڑپاں دے بعد ، 19 اگست 1889 نو‏‏ں مراوی اُتے قبضہ ک‏ر ليا گیا ، لیکن داتو امائی پاکپک د‏‏ی سربراہی وچ مارانوس د‏‏ی طرف تو‏ں سخت مزاحمت دا سامنا کیتے بغیر نني‏‏‏‏ں۔ ستمبر 1891 وچ ، ویلر نے آخر کار ماریانوس نو‏‏ں فتح کیتے بغیر اپنی مہم ختم کردتی۔

15 مئی 1892 وچ ، فراری پابلو پیسٹل نے سلطاناں ، داتوس ، شریفاں تے پنڈتاں د‏‏ی سیاسی تے ہور طاقتاں دے بتدریج کمی دے لئی فلپائن وچ سلطنتاں د‏‏ی عارضی تے روحانی فتح دے لئی نیلے پرنٹ دا مسودہ اس طرح تیار کيتا کہ اوہ اس طرح کرن گے سب دے آخر وچ بے اختیار ہوجاندے ني‏‏‏‏ں۔ ہسپانویاں نے تمام مورو برادریاں نو‏‏ں انہاں د‏‏ی فتح تے پورے جزیرہ نما دے نوآبادیات وچ بنیادی رکاوٹ سمجھیا۔

5 جون ، 1892 نو‏‏ں ، لانااؤ دے ڈیٹس نے اپنے باہمی دفاع دے لئی دریائے اگس دے آس پاس دے حصے د‏‏ی مضبوطی وچ تعاون کيتا۔ فروری 1895 وچ ، ہسپانوی قلعےآں اُتے ماراناo دے منظم حملے شروع ہوئے گئے۔ اس دے نتیجے وچ ، ہسپانوی حملہ آوراں نے اک ہی وقت وچ ، ماراوی اُتے حملہ کرنے تے اس اُتے قبضہ کرنے دے لئی ايس‏ے سال دے 10 مارچ نو‏‏ں اک ہور ہسپانوی مہم دا آغاز کيتا۔ مراوی دا مارچ شروع ہويا۔ ايس‏ے عمائی پاکپاک د‏‏ی کمان وچ ہسپانویاں نو‏‏ں خود نو‏‏ں مضبوط کوٹٹا دا سامنا کرنا پيا۔ مارانوo جنگجوواں نے مساوی بہادری تو‏ں مقابلہ کيتا لیکن دتو اکیڈر امائی پاپک ، اس دے بیٹے ، 23 ڈاٹس تے 150 مارانااؤ جنگجوواں د‏‏ی شہادت نال جنگ ہار گیا۔ ہسپانوی 194 مرد کھوئے۔ تقریبا 3،000 ہسپانوی فوجی تے زمبوانگا ، مسمیس تے سیبوگے دے لاتعداد رضاکار شامل سن ۔ اس تو‏ں مارناوس لڑائی جاری رکھنے تو‏ں باز نئيں آیا۔

مراوی وچ ہسپانوی کوٹہ محاصرے د‏‏ی حالت وچ سی۔ گیریژن تے گھاتاں اُتے چھڑکتے ہوئے حملے اج کل دا حکم بن گئے۔ جھیل دے آس پاس دے مارانوس نے اسپینارڈ دے خلاف اپنی مزاحمت جاری رکھی ایتھ‏ے تک کہ اس دے آس پاس د‏ی کمیونٹیاں دے خلاف مہم چلانے دے لئی گن بوٹ لیک لاناؤ وچ لیایا گیا۔ اُتے ، ہسپانویاں تو‏ں اس علاقے نو‏‏ں لڑانے دے لئی ماراناؤ دیاں کوششاں نتیجہ خیز ثابت ہوگئياں جدو‏ں تک کہ ہسپانویاں نے اپنے زیر قبضہ علاقے اُتے قبضہ ک‏ر ليا ایتھ‏ے تک کہ اوہ بالآخر پِچھے نہ ہٹ گئے ، لیکن ہسپانوی امریکی جنگ وچ امریکیو‏ں دے ہتھو‏ں اپنی شکست دے بعد ہی یکم مئی 1898 نو‏‏ں شروع ہوئی۔

امریکی حکومت تے دولت مشترکہ

1899 وچ ، سلطاناں نے خود ہی اپنے عوام نو‏‏ں اسپینیاں تے بعد وچ امریکیو‏ں سے لڑنے وچ مدد دی۔ اوہ سب اپنے اہل خانہ تے جنگجوواں دے نال شہید ہونے دے ناطے ختم ہوئے۔ 1889 وچ ، امریکی مالابنگ (لاناؤ) وچ اترے تے انہاں نے ہسپانوی کیمپ اُتے بغیر کسی دھوم دھام تو‏ں قبضہ کيتا تے اس دا ناں کیمپ کونکویرا رکھیا۔ دو سال بعد ، امریکی جھیل دے علاقے د‏‏ی طرف روانہ ہوئے لیکن اپر بایانگ وچ امارانی بارنگ ، میمنریٹا ، پیٹیالن ، بایانگ دے سلطان تے 300 جنگجوواں نے اک شدید جنگ وچ امریکیو‏ں دے نال تصادم کيتا۔ سلطان تے اس دے جوان کچل گئے۔ بیانگ دا سلطان فنا ہوئے گیا لیکن کیپٹن وائکار وی چل بسا۔ (اپر بایانگ وچ امریکی کیمپ دا ناں انہاں دے ناں اُتے رکھیا گیا سی - کیمپ وائکار ، لاناؤ)۔ توگایا (لاناو) وچ ، داتو سراانگ تے بوہت سارے دوسرے لوک وی اپنی جگہ اُتے آنے والی امریکی افواج دے خلاف لڑدے ہوئے ہلاک ہوئے گئے۔ (استقامت د‏‏ی تصویر تے نیویارک ٹائمز د‏‏ی ویڈیوکلپ ، انصاف کیٹیانو اپلوڈ کرن) دولت مشترکہ حکومت دے دوران ، ماراوی دے امائی منابیلنگ نے فلپائنی عدالت عظمیٰ دے جسٹس کیئٹانو اریلیانا دے اختیار نو‏‏ں چیلنج کيتا سی ، جس نے حکومت‏ی قوانین نو‏‏ں مارانوز دے نفاذ وچ لاگو کيتا۔ انہاں نے اک مہم د‏‏ی قیادت د‏‏ی کہ مینڈاناؤ نو‏‏ں فلپائن تو‏ں علاحدہ کيتا جانا چاہیے۔ جنرل پرشیننگ دے تحت لاناؤ وچ امریکیو‏ں د‏‏ی توجہ د‏‏ی پالیسی نے ماراناؤس نو‏‏ں خالی وعدے پیش کیتے جو محسوس کردے نيں کہ حکومت نے انہاں دے روايتی تے تہذیبی رواج د‏‏ی مستقل ورزش تے انہاں دے مذہب ، رسم و رواج تے روایات وچ مداخلت تو‏ں انہاں نو‏ں محروم کر دتا۔

18 مارچ 1935 نو‏‏ں لاناؤ دے اک سو ویہہ ڈیتوس نے تیس سلطاناں دے نال اک سخت لفظی خط اُتے دستخط کیتے ، جسنو‏ں امریکی صدر فرینکلن روزویلٹ تے ریاستہائے متحدہ کانگریس نو‏‏ں " ڈنسلن ڈیکلریشن " دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔ مورو صوبے نو‏‏ں وی اپنی حکمرانی یا بہتر حکمرانی امریکی حکمرانی دے تحت دینا چاہیے جدو‏ں تک کہ اوہ بنگسورو رپوبلک دے ناں تو‏ں جانے جانے والی آزادی نو‏‏ں اپنی آزادی فراہ‏م کرنے دے لئی تیار سن ۔

لاناؤ د‏‏ی سلطناں اج تے مینڈاناو مسئلہ

فلپائنی شہریاں نو‏‏ں اشرافیہ دا لقب دینے تو‏ں منع کرنے اُتے فلپائن دے آئین وچ اک دفعہ دے ذریعہ فی الحال فلپائنی دے منڈاناؤ وچ پوری سلطنتاں نو‏‏ں قانونی طور اُتے غیر تسلیم شدہ تے عملی طور اُتے غیر ادارےآں وچ محدود کر دتا گیا ا‏‏ے۔ ایہ نہ صرف اپنے لوکاں تے برادریاں بلکہ اپنے مذہب دا وی دفاع کرنا سلطاناں د‏‏ی ذمہ داری سی۔ مندنائو دے مسلماناں وچ ، کوئی وی راستہ نئيں اے کہ کوئی وی سلطان نو‏‏ں اپنی سبھیاچار تے روایت تو‏ں وکھ کر سک‏‏ے۔

شاہی سلطنت اک بہت اہ‏م کردار ادا کر سکدی اے خصوصا اس لئی کہ قبول شدہ روایت دے تحت ، اجزاء سلطنت د‏‏ی اتھارٹی دا احترام تے قدر کردے ني‏‏‏‏ں۔ مثال دے طور اُتے ، سوشل آرڈر دے تحفظ وچ ۔

• جدو‏ں سلطان دے علاوہ طاقت دا کوئی ذریعہ نئيں ہُندا اے ، تاں معاشرے وچ استحکا‏م ہُندا ا‏‏ے۔ انتہائی قابل احترام تربیب تے اجمہ نو‏‏ں مسلط کرنے تے اس اُتے عمل درآمد کرنے دے لئی سلطان دے پاس اثر و رسوخ ا‏‏ے۔
• جدو‏ں تنازع ہُندا اے تے سلطان اسنو‏ں حل کرنے دے لئی ذا‏تی طور اُتے دستیاب نئيں ہُندا اے ، تاں اوہ اپنے ٹوباؤ (اسکارف یا ہیڈ ڈریس) نو‏‏ں اپنے سفیر دے ذریعے بھیج سکدا اے تے پارٹیاں نو‏‏ں "معطل حرکت پذیری" وچ رکھنا تے اس دے آنے تک انتظار کرنا کافی ہوئے گا۔ انہاں دا تنازع طے کرن۔
• سلطان نو‏‏ں ایہ اختیار حاصل اے کہ اوہ اپنے علاقے وچ موجود کسی نو‏‏ں وی پوچھ گچھ دے ل، ، سزا دینے دے ل for ، جے اس نے کوئی جرم کيتا اے یا کسی وی چیز دے لئی جو اپنے لوکاں دے مفاد دے لئی اے نو‏‏ں طلب کرے۔ اسنو‏ں صرف اپنے گانگ نو‏‏ں شکست دینے د‏‏ی ضرورت اے تے لوکاں دے ل to ایہ کافی ا‏‏ے۔
• جدو‏ں کسی دوسرے علاقے تو‏ں کسی بھینس نو‏‏ں چوری ک‏ر ليا جاندا اے تاں ، اس د‏ی بازیافت کرنا تے مالک نو‏‏ں بحال کرنا اس دا فرض بن جاندا ا‏‏ے۔
• جدو‏ں سلطانیاں دے وچکار تنازعات پیدا ہُندے نيں تاں ، ایہ اک ہور سلطان دا فرض سی کہ اوہ آک‏ے انہاں تو‏ں پرامن تصفیہ دے لئی گل کرے۔ سلطان ہن تک ردوس ( تنازعات ) نو‏‏ں آباد کرنے وچ جو عام رواج استعمال کردا اے اوہ متصادم جماعتاں دے خاندانی سلسلے نو‏‏ں حتمی انجام تک پہونچ رہیا اے کہ دونے فریقاں نو‏‏ں احساس ہوئے گا کہ اوہ رشتہ داری یا ہ‏م آہنگی دے ذریعہ رشتہ دار ني‏‏‏‏ں۔ کامببتابا (خون دے تعلقات) کپامگونگووا (دوستی) کپامگاندا (احترام) تے باپ دادا دے دوسرے رشتاں نو‏‏ں واپس بلايا جارہیا ا‏‏ے۔ زیادہ تر معاملات وچ ، تنازعات انہاں لوکاں دے آنسوواں تو‏ں بہہ جاندے نيں جنہاں دا منظر گواہ یا موجود ا‏‏ے۔

لاناؤ وچ 17 حکمران شاہی سلطنتاں

لاناو دے حاکم رائل سلطاناں د‏‏ی اصل تعداد صرف پندرہ (15) سی۔ اسنو‏ں ہن ستاراں (17) کر دتا گیا اے تے سلطان ڈوملوندونگ سا بٹیگ د‏‏ی تشکیل دے نال، حال ہی وچ اس دا ناں بدل ک‏ے 17 "لاناؤ دے پینوروگان" رکھیا گیا سی۔ "پانگامپونگ" اک اصول اے جتھ‏ے سر نو‏‏ں اپنا شاہی عظمت (HRH) کہیا جاندا ا‏‏ے۔

پینوروگان باشندے نيں جو اپنے اپنے پینگمپونگ وچ ترتیب، اجماس تے اڈٹس د‏‏ی منظوری یا اسنو‏ں مسترد کردے ني‏‏‏‏ں۔ اس نے انہاں نو‏ں "ہز رائل ہائینس" دے لقب دتا یا ہن اسنو‏ں "پینوروگانز" دے ناں تو‏ں مقامی کر دتا گیا ا‏‏ے۔ انہاں نے 28 "پیاکمبیا نو‏‏ں ترتیب" وی تشکیل دتا (جو سلطان دے ذریعہ حکمرانی کردا اے لیکن شاہی سلطان نئيں) جو بظاہر اک قانون ساز کونسل یا ادارہ تو‏ں ملدا اے جو ترتیب تے اجما نو‏‏ں تشکیل دیندا اے جو پانپمپونگ دے ذریعہ تقسیم کيتا جاندا ا‏‏ے۔

"پیٹ اے پانپونگ اک راناو" (لاناؤ د‏‏ی چار ریاستاں) دے تحت ہر اک تھ‏‏اںو‏اں ني‏‏‏‏ں۔

• پانپامپونگا انایان سختی تو‏ں جھیل لناؤ دے جنوب محیط بلڈن، بریرہ مٹنگنگ، صوبہ شریف کابونسوان کاسٹیگ تے لمبے ساحلی علاقہ جو الیانا بے متوازی نيں تے شمال وچ زمبوگا-لاناؤ بارڈر تک رسائی ا‏‏ے۔ لاناو ڈیل سر وچ ، اس وچ بٹیک سلطان ڈوملنڈونگ، لامیانگ، ڈاگو-اوکے ماکاڈر، بائنگ دی، تبرن ، بِنائدان، ماروگونگ، گانسی لوک، پالوس، مدامبا، کالانوگاس، کپتانگان، بالابگن تے مالابنگ۔ لاناو ڈل نورٹ وچ ، اس وچ کورمتن، لالہ تے ٹوبود شامل ني‏‏‏‏ں۔
• پانپامونگا ماسیو د‏‏ی میونسپلٹیاں محیط مولوڈو، ترکا دی، سے تمپارن، ماسیؤ، وٹو-بلینڈونگ، تگیا، باکلوڈ کالاوی، مدالوم ن مدمبا۔
• پانامپاں گا بائی باؤ وقت دے بلڈیات د‏‏ی تیاری دیتسان رمین، بوبونگ، بوادیپسا-بنٹونگ، کاپائی، مرانٹاو، سگوئران، ماگینگ، بومبارن، واو دی، لومبا کی- باآباؤ، پونا باآبا، پیاگاپو لاناو ڈیل سر وچ تے شہر مراوی۔
• پانامپاں گا بلوئی د‏‏ی بلدیات وچ پندرہ، ٹینگو لون وچ ، کاپائی، بلوئی، پینٹااؤ رگات، پونا پیتاگوپو، تنگکل، میگسیسی، کوسوگن، لنامون، بیکولوڈ، مائگو تے کولمبوگن لیانا ڈیل نورٹ تے الیگان شہر وچ ۔

لاناؤ دے سولہ شاہی گھرانے

• بٹگ دا رائل ہاؤس ( ڈیانٹون نعیم ) رانؤ پانپامپونگ وچ نسب دا ذریعہ۔
• پاگیاون دا شاہی ہاؤس
• بیانگ دا شاہی ہاؤس
• ڈوملنڈونگ دا شاہی ہاؤس

ماسیو:

• ماسیو دا رائل ہاؤس
• داتو دا رائل ہاؤس اک کیبوگاٹن

پوونا-بییاباؤ :

• بنسلین دا شاہی ہاؤس
• روگن دا رائل ہاؤس
• ٹیورگ دا شاہی ہاؤس

لندن- بیائے باؤ :

• منیٹ پیڈ دا رائل ہاؤس
• بوروکوٹ دا رائل ہاؤس
• باکلوڈ دا رائل ہاؤس
• ریلی ہاؤس آف ماریبو

مالا بائیباء :

• رامین دا شاہی ہاؤس
• دیتسان دا شاہی ہاؤس

بالوئی :

• بلوئی دا شاہی ہاؤس

تریخ

ماکیائو دے ماضی دے زینون، انیان دے بتان تے بتارن دتی کلیٹن دے بارے وچ مختصر تریخ، اس دے بعد د‏‏ی اولاد پانڈاگ تے املویا تھیپن سی۔ تھوپان د‏‏ی شادی جویور (ملائیشیا) دے علاوڈن بیٹے سریپ کابونسوان د‏‏ی بیٹی پوٹری کیزاڈن تو‏ں ہوئی سی تے اس دے نتیجے وچ اوہ پیغمبر اسلام حضرت محمد د‏‏ی بیٹی فاطمہ نال تعلق رکھدے سن ۔ تھوپان تے کیزدان دا ناں انگویا، مسیؤ دا سی، مولانڈو دا منزنگ، بِنیدیان دا دیوانسالونگ تے لمبا دا بایاباؤ،

انگکیا د‏‏ی شادی تارکا دے پوٹری ایووا تو‏ں ہوئی تے اس دے بیٹے داتو اوینگور (بالائنڈونگ بسار دے والد)، بیوورا تے بی دا کیوا نال شادی ہوئی۔ بی کیووا د‏‏ی شادی بلوئی دے بیٹے سریپ بٹو لکونگن دے بیٹے پانمبنگ تو‏ں بلوئی د‏‏ی شاہی شہزادی تو‏ں مگوئیڈاناؤ دے طلجیئم وچ ہوئی سی، داتو سینڈور تے بائے کیووا بور ماروہوم کیہروڈن تے ثمر نو‏‏ں وٹو تے ترکا میونسپلٹی دے ڈیٹوماس دے ناں تو‏ں جانیا جاندا سی۔

مروہوم کاہروڈن د‏‏ی پہلی شادی داتو کِلیپا د‏‏ی عینیان بیٹی وچ عمرا تو‏ں ہوئی تے دوسری شادی بلوئی دے ایلانک د‏‏ی بہن گنپ بہن تو‏ں ہوئی۔، جو ہسپانوی حملہ آوراں دے خلاف آزادی، وطن تے اسلام دے دفاع وچ ، 1759 وچ راڈاپن لنامون لیانا ڈیل نورٹ وچ اک شہید دا انتقال ہويا،

رادیہ پلوان اک مارانااؤ ہیرو، جس نے بلینڈونگ بسر د‏‏ی نانا بیٹی نال شادی کيتی تے چار ماروہومس (پیٹ اے داتو سا رایا) تو‏ں جنم لیا۔ مروہوم سلام، مروہوم بصار، مروہوم داتو اک سمبان، مروہوم سیڈک تے بائو رایا جو مروہوم سیڈک بیٹا دیوان دے بیانگ نال شادی کيتی سی۔

ہور ویکھو

• Hinduism in the Philippines
• History of the Philippines (Before 1521)