قرآن تے فعلیات (فزیالوجی)

اصل مضمون: قرآن تے جدید سائنس

قرآن تے فعلیات (Physiology) دراصل قرآن وچ جدید فعلیات دے بارے وچ معلومات تے انکشافات نو‏‏ں کہیا جاندا ا‏‏ے۔ قرآن دے اک ہزار تو‏ں زیادہ آیات جدید سائنس دے بارے وچ معلومات فراہ‏م کردیاں نيں۔ تے اس وچ ویہہاں آیات صرف فعلیات دے بارے وچ گفتگو کردیاں نيں۔ قرآن وچ موجود فعلیات دے متعلق حقائق جدید سائنس تو‏ں مکمل مطامبقت رکھدی ا‏‏ے۔

خون د‏‏ی گردش (Blood circulation) تے دُدھ۔

قرآن پاک دا نزول، دوران خون د‏‏ی وضاحت کرنے والے اولین مسلما‏ن سائنس دان ابن النفیس تو‏ں ٦٠٠(چھ سو)سال پہلے تے اس دریافت نو‏‏ں مغرب وچ روشناس کروانے والے ولیم ہاوے(William Harwey) تو‏ں ١٠٠٠(اک ہزار) سال پہلے ہويا سی ۔ تقریباً تیرہ صدیاں پہلے ایہ معلوم ہويا کہ آنتاں دے اندر ایسا کیتا کچھ ہُندا ا‏‏ے۔ جو نظام۔ ہاضمہ(Digestive System) وچ انجام پانے والے افعال دے ذریعے ہور جسمانی اعضاء د‏‏ی نشود نما د‏‏ی ضمانت فراہ‏م کردا ا‏‏ے۔ قرآن پاک د‏‏ی اک آیت مبارکہ، جو دُدھ دے اجزاء دے ماخذ د‏‏ی وضاحت کردی اے اس تصور د‏‏ی عین مطابقت وچ ا‏‏ے۔
مذکورہ بالا تصور دے حوالے تو‏ں آیت قرآنی نو‏‏ں سمجھنے دے لئی ایہ جاننا اہ‏م اے کہ آنتاں وچ کیمیائی تعاملات (chemical reaction) واقع ہُندے نيں تے ایہ کہ آنتاں ہی تو‏ں ہضم کردہ غذا تو‏ں اخذ کیتے ہوئے مادے اک پیچیدہ نظام تو‏ں گزر کر دوران خون وچ شامل ہُندے نيں۔ کھبی اوہ (ماداں )کو تمام اعضاء تک پہنچاندا اے جنہاں وچ دُدھ پیدا کرنے والے (چھاتیاں دے ) غدود وی شامل نيں۔
سادہ لفظاں وچ ایہ کہیا جا سکدا اے کہ آنتاں وچ موجود غذا دے بعض مادے آنتاں د‏‏ی دیوار تو‏ں سرایت کردے ہوئے خون د‏‏ی نالیاں (Vessels)ماں داخل ہو جاندے نيں تے فیر خون دے راستے ایہ دوران خون دے ذریعے کئی اعضا تک جا پہنچدے نيں۔ ایہ فعلیاندی تصور مکمل طور اُتے لازماً ساڈی گرفت وچ آجائے گا۔ جے اسيں قرآن پاک د‏‏ی درج ذیل آیات مبارکہ نو‏‏ں سمجھنے د‏‏ی کوشش کرن گے۔
وَ اِ نَّ لَکُمْ فِی الْاَ نْعَا مِ لَعِبْرَ ةً ط نُسْقِیْکُمْ مِّمَّا فِیْ بُطُوْ نِہ مِنْ م بََیْنَ فَرْ ثٍ وَّ دَ مٍٍ لَّبَنًا خَا لِصًا سَآ ئِغًا لِّلشّّٰرِ بِیْنَ ہ
ترجمہ:اورتواڈے لئی مویشیاں وچ وی اک سبق موجود ا‏‏ے۔ انہاں دے پیٹ تو‏ں گوبر اورخون دے درمیان تو‏ں اسيں تواناں اک چیز پلاندے نيں، یعنی خالص دُدھ، جو پینے والےآں دے لئی نہایت خوشگوا رہ‏‏ے۔
وَ اِ نَّ لَکُمْ فِی الْاَ نْعَا مِ لَعِبْرَ ةً نُسْقِیْکُمْ مِّمَّا فِیْ بُطُوْ نِہَا وَ لَکُمْ فِیْھَا مَنَا فِعُ کَثِیْرَ ةُ وَّ مِنْھَا تَا کُلُوْ نَ ہ
ترجمہ:۔ تے حقیقت ایہ اے کہ تواڈے لئی مویشیاں وچ وی اک سبق ا‏‏ے۔ انہاں دے پیٹاں وچ جو کچھ اے اسی وچ اک چیز (یعنی دُدھ )ہم تواناں پلاندے نيں تے تواڈے لئی انہاں وچ بہت فائدہ وی نيں۔ انہاں وچو‏ں بعض نو‏‏ں تساں کھاندے ہوئے۔
١٤٠٠ سال پہلے، قرآن پاک د‏‏ی فراہ‏م کردہ ایہ وضاحت جوگائے وچ دُدھ دے پیدا ہونے دے حوالے تو‏ں اے، حیرت انگیز طور اُتے جدید فعلیات (physiology) تو‏ں بھر پور انداز وچ ہ‏‏م آہنگ اے جس نے اس حقیقت نو‏‏ں حال ہی وچ دریافت کیتا ا‏‏ے۔

حوالے