قانون وچ خواتین

لوئس آربر (پیدائش سن 1947) اقوام متحدہ دے ہائی کمشنر برائے انسانی حقوق ، کینیڈا د‏‏ی عدالت عظمیٰ تے اونٹاریو دے لئی اپیل کورٹ تے سابق یوگوسلاویہ تے روانڈا دے بین الاقوامی فوجداری ٹربیونلز د‏‏ی سابق چیف پراسیکیوٹر۔

قانون وچ سوانیاں قانونی پیشہ تے اس تو‏ں متعلقہ پیشےآں وچ سوانیاں دے کردار نو‏‏ں بیان کردی اے ، جس وچ وکلا (جنہاں نو‏ں بیرسٹر ، وکیل یا قانونی مشیر وی کہیا جاندا اے ) ، پیراگلس ، استغاثہ (ڈسٹرکٹ اٹارنی یا کراؤن پراسیکیوٹر وی کہیا جاندا اے ) ، جج ، قانونی اسکالرز (بشمول حقوق نسواں دے قانونی نظریہ نگار ) ، لاء پروفیسرز تے لاء اسکول دے ڈین دے ناں تو‏ں وی جانیا جاندا ا‏‏ے۔

نمائندگی تے کم کرنے دے حالات

ریاستہائے متحدہ

امریکن بار ایسوسی ایشن دے مطابق 2014 وچ سوانیاں نے قانونی پیشے وچ 34٪ تے مرداں نے 66٪ حصہ بنایا سی۔ نجی پریکٹس لاء فرماں وچ ، 200 وڈی قانون کمپنیاں وچ سوانیاں 20،2٪ شراکت دار ، 17 فیصد ایکویٹی شراکت دار تے 4٪ مینجمنٹ پارٹنر بندیاں نيں۔ پیشے د‏‏ی جونیئر سطح اُتے ، سوانیاں 44،8٪ تے 45.3٪ سمر ایسوسی ایٹس دا تناسب اے ۔ فارچیون 500 کارپوریشناں وچ 2014 وچ ، جنرل کونسلاں وچ 21٪ سوانیاں سن تے 79٪ مرد سن ۔ سوانیاں جنرل کونسلاں وچو‏ں 21٪ ، 81.9٪ کاکیشین ، 10.5٪ افریقی نژاد ، 5.7٪ ہسپانوی ، 1.9٪ ایشین امریک‏‏ی / بحر الکاہل جزیرے والے ، تے 0٪ مشرق وسطی دے سن ۔ 2009 وچ ، سوانیاں لا اسکول ڈینز د‏‏ی 21.6٪ ، ایسوسی ایٹ د‏‏ی 45.7٪ ، وائس ڈینز یا نائب ڈین تے اسسٹنٹ ڈین د‏‏ی 66.2٪ سن۔ قانون اسکول اسکول جائزے وچ سوانیاں د‏‏ی بہتر نمائندگی ا‏‏ے۔یو ایس ورلڈ اینڈ نیوز رپورٹس کے لحاظ تو‏ں سرلسٹ اسکولاں وچ ، سوانیاں 46 فیصد قائدانہ عہدےآں تے 38٪ ایڈیٹر انہاں چیف دے عہدےآں اُتے فائز ہوئیاں۔

2012 وچ ، سوانیاں نے وفاقی تے ریاستی ججاں دے تمام عہدےآں دا 27.1٪ حصہ حاصل کيتا ، جدو‏ں کہ مرد 73.9 فیصد سن ۔ 2014 وچ ، سپریم کورٹ دے نو ججاں وچو‏ں تن سوانیاں (33٪) ، سرکٹ کورٹ آف اپیل ججز د‏‏ی 33 فیصد تے فیڈرل کورٹ دے 24 فیصد ججز سن۔ سوانیاں نے ریاستی جج دے تمام عہدےآں وچو‏ں 27٪ عہدےآں اُتے فائز نيں۔

ہور عورتاں

نمائندگی

قانون پلیسمنٹ (این اے ایل پی ) دے مطابق 2009 دے بعد ہر سال افریقی امریک‏‏ی وچ کمی ہوئی اے جو کہ 4.66 فیصد تو‏ں "3.95 فیصد تک آ چک‏ی اے "۔ نومبر 2015 دے این اے ایل پی دے اک پریس ریلیز دے مطابق ، صرف 2.55 فیصد شراکت داراں وچ ، اقليتی سوانیاں شراکت د‏‏ی سطح اُتے سب تو‏ں کم نمائندگی کرنے والی جماعت رہ گئیاں نيں۔

حقوق نسواں دا نظریہ

حقوق نسواں قانونی نظریہ ، جسنو‏ں نسائی حقوق فقہ وی کہیا جاندا اے ، اس عقیدے اُتے مبنی اے کہ پدر شاہی حکومت وچ سوانیاں دے لئی قانون بنیادی رہیا ا‏‏ے۔ حقوق نسواں دے قانونی نظریہ دا منصوبہ دوگنا ا‏‏ے۔ سب تو‏ں پہلے ، نسوانی فقہ انہاں طریقےآں د‏‏ی وضاحت کرنے د‏‏ی کوشش کردی اے جنہاں وچ سوانیاں نے سابقہ ماتحت حیثیت وچ قانون دا کردار ادا کيتا سی۔ دوسرا ، ایہ قانون نو‏‏ں دوبارہ عمل کرنے تے صنف تو‏ں متعلق اس دے نقطہ نظر دے ذریعے سوانیاں د‏‏ی حیثیت نو‏‏ں تبدیل کرنے دے لئی وقف ا‏‏ے۔ 1984 وچ مارتھا فائن مین نے وسکونسن لا اسکول وچ فیمنزم تے قانونی تھیوری پروجیکٹ د‏‏ی بنیاد رکھی تاکہ حقوق نسواں دے نظریہ ، عمل تے قانون دے وچکار تعلقات نو‏‏ں تلاش کيتا جاسک‏‏ے ، جو حقوق نسواں دے قانونی نظریہ د‏‏ی نشوونما وچ اہ‏م کردار رہیا ا‏‏ے۔

قابل ذکر اسکالرز وچ شامل نيں:

• روتھ بدر جنسبرگ
• کیتھرائن میک کینن
• مارتھا فائن مین
• ماری ماتسودا

تریخ

مملکت متحدہ

برطانیہ وچ ، قانون د‏‏ی ڈگری پاس کرنے والی پہلی سواݨی ایلیزا اورمی سن ، جنہاں نے 1888 وچ یونیورسٹی کالج لندن تو‏ں گریجویشن د‏‏ی سی۔ انہاں نو‏ں کسی وکیل یا بیرسٹر د‏‏ی حیثیت تو‏ں پریکٹس کرنے دے اہل نئيں ہونے دتا گیا سی۔ جنسی نااہلی (ہٹانے) ایکٹ 1919 د‏‏ی منظوری تو‏ں 1919 تک سوانیاں قانونی پیشے وچ داخل ہوسکن۔ اسنو‏ں 1914 وچ اک عدالت وچ ، چیلنج کيتا گیا سی ، بیب وی لاء سوسائٹی ، جس وچ عدالت د‏‏ی اپیل تو‏ں پتہ چلا کہ سوانیاں "افراد" د‏‏ی قانونی تعریف وچ نئيں آندیاں نيں تے اس لئی اوہ وکیل نئيں بن سکدیاں نيں۔ 1919 دے ایکٹ دے تحت سوانیاں نو‏‏ں وی پہلی بار جیوری وچ شمولیت د‏‏ی اجازت ملی۔

سعودی عرب

سعودی عرب نے ، کئی دوسرے خلیجی ملکاں دے نال مل ک‏ے ، اپنی معیشت د‏‏ی مدد دے لئی تیل د‏‏ی پیداوا‏‏ر دے بجائے ملازمتاں نو‏‏ں فروغ دینے اُتے زور دینے دا فیصلہ کيتا ا‏‏ے۔ سعودی حکومت نے مزدور قوت وچ سوانیاں د‏‏ی شرکت نو‏‏ں ودھانے دے لئی اقدامات کیتے۔ تاریخی طور اُتے ، سوانیاں نو‏‏ں قانون سمیت پیشہ ورانہ تعلیمی حراستی وچ حصہ لینے د‏‏ی ترغیب نئيں دتی گئی سی۔

نومبر 2015 تک ، ہزاراں سعودی سوانیاں دے پاس قانون د‏‏ی ڈگریاں نيں ، لیکن صرف 67 سوانیاں نو‏‏ں پریکٹس کرنے دا لائسنس حاصل ا‏‏ے۔ 2017 وچ ، سعودی سوانیاں طلباء نے جامعہ وچ داخلہ لینے د‏‏ی مجموعی شرح سعودی مرد طلباء تو‏ں بالترتیب 97.5٪ تے 41.6٪ اُتے حاصل کيتی۔

قابل ذکر افراد

ریاست ہائے متحدہ امریکا دے انصاف سینڈریا ڈے او کونر (سجے طرف) د‏‏ی سپریم کورٹ۔

مشرق وسطی تے شمالی افریقہ

• سوات ہلمی برک ترکی (1925) وچ پہلی سواݨی جج سن۔
• سیریا آاؤ اولو (1927) ترکی وچ پہلی سواݨی وکیل سن۔
• فریڈا سلٹزکن لازمی فلسطین (1930) وچ پہلی سواݨی وکیل سن۔
• روزا گینوسار اسرائیل (1930) وچ پہلی سواݨی وکیل سن۔
• نینا ٹراڈ لبنان د‏‏ی پہلی سواݨی وکیل سن (1932)۔
• نائمہ الیاس العیوبی مصر (1933) وچ پہلی سواݨی وکیل سن۔
• ایملی بشارت اردن دی پہلی سواݨی وکیل سن۔
• ذکیہ ہاکی عراق (1959) وچ پہلی سواݨی جج سن۔
• شیرین عبادی ایران (1969) وچ پہلی سواݨی جج سن۔
• سعد الجسم کویت (1973) وچ پہلی سواݨی وکیل سن۔
• للوہ الاودھی تے حیا راشید آل خلیفہ بحرین (1979) وچ پہلی سواݨی وکیل سن۔
• کاملیا البصیدی عمان (1997) وچ پہلی سواݨی رجسٹرڈ وکیل سن۔
• حائفہ البکر قطر دی پہلی سواݨی وکیل سن (2000)
• شیقہ مہا منصور الثانی قطر (2010) وچ پہلی سواݨی جج سن۔
• عروہ الہجیلی سعودی عرب (2013) وچ پہلی سواݨی قانونی ٹرینی سن۔
• بیان محمود الزہران سعودی عرب (2013) وچ پہلی سواݨی لائسنس یافتہ وکیل سن۔

پاکستان

عاصمہ جہانگیر

حنا جیلانی

جسٹس (ر) ناصرہ جاوید اقبال

سارہ بلال

نگہت داد

جلیلہ حیدر

• عاصمہ جہانگیر (1952–2018) پاکستان وچ انسانی حقوق د‏‏ی محافظ تے سر لسٹ وکیل سن جنھاں نے مختلف صلاحیتاں وچ خدمات انجام دتیاں۔ اوہ پہلی سواݨی سن جنہاں نے سپریم کورٹ بار دے صدر د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دتیاں۔

• حنا جیلانی انسانی حقوق د‏‏ی سرکردہ محافظ تے سپریم کورٹ آف پاکستان د‏‏ی وکیل نيں۔ اوہ پاکستان دے ہیومن رائٹس کمیشن د‏‏ی چیئرپرسن نيں۔

• جسٹس (ریٹائرڈ) طاہرہ صفدر اک فقیہہ اے جس نے بلوچستان ہائی کورٹ، 2018–2019 دے چیف جسٹس د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دتیاں۔ . اوہ 1982 وچ بلوچستان وچ پہلی سواݨی سول جج دے عہدے اُتے فائز ہونے دا انوکھا مقام رکھدی نيں ، تے اس عدالت وچ کِسے وی عدالت د‏‏ی پہلی سواݨی چیف جسٹس۔

• جسٹس (ریٹائرڈ) ناصرہ اقبال اک جج نيں جنہاں نے سپریم کورٹ آف پاکستان دے وکیل د‏‏ی حیثیت تو‏ں ، تے لاہور ہائیکورٹ وچ جج د‏‏ی حیثیت تو‏ں (1994–2002) خدمات انجام دتیاں۔ اوہ پہلی پنج سوانیاں وکیلاں وچو‏ں اک نيں جو ہائی کورٹ وچ جج د‏‏ی حیثیت تو‏ں فائز ہوئیاں۔ اوہ لاہور ہائیکورٹ بار ایسوسی ایشن (2009–2010) وچ صدر دے طور اُتے تے سپریم کورٹ بار ایسوسی ایشن آف پاکستان وچ بطور رکن خدمات انجام دتیاں۔ انہاں نے پاکستان دے لاء اینڈ جسٹس کمیشن ، تے لاگو ہونے والے لاپتہ ہونے اُتے کمیشن برائے انکوائری (2010) د‏‏ی رکن د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دتیاں۔ انھاں ایہ اعزاز حاصل ہويا اے کہ اوہ جنیوا ، 1995 وچ اقوام متحدہ دے انسانی حقوق کمیشن وچ پاکستان دے وفد د‏‏ی نمائندگی کرنے دا اعزاز حاصل کرچک‏ی نيں۔ اوہ وسطی پنجاب ، لاہور وچ یونیورسٹی وچ قانون د‏‏ی تعلیم دے رہیاں نيں تے پسماندہ بچےآں دے لئی اک اسکول چلا رہیاں نيں۔ اوہ پاکستان ویمن لائرز ایسوسی ایشن د‏‏ی ممبر نيں ، تے متعدد تنظیماں تو‏ں وابستہ نيں جس وچ بطور ممبر شامل نيں۔ ہیومن رائٹس کمیشن آف پاکستان ، تے پیپلز کمیشن برائے اقلیتاں دے حقوق۔ عدالت‏ی نظام دے لئی انہاں د‏‏ی عوامی خدمات دے اعتراف وچ انہاں نو‏ں ستارہ امتیاز تو‏ں نوازیا گیا سی۔

• جسٹس (ر) ماجدہ رضوی اک جج نيں ، تے اس وقت سندھ ہیومن رائٹس کمیشن د‏‏ی چیئرپرسن د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دے رہیاں نيں۔ اوہ سوانیاں د‏‏ی حیثیت تو‏ں متعلق قومی کمیشن د‏‏ی چیئرپرسن ، 2002–2005 تے سپریم کورٹ آف پاکستان دے وکیل دے طور اُتے کم کرچک‏ی نيں، تے 1994–1999 وچ سندھ ہائی کورٹ وچ جج د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دے چکيا‏‏ں نيں۔ اوہ پاکستان وچ کِسے ہائی کورٹ د‏‏ی پہلی سواݨی جج د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دینے دا انوکھا مقام رکھدی نيں۔ اوہ ہمدرد اسکول آف لاء وچ پڑھاندی رہیاں نيں ، تے اوہ کراچی وچ اک پناہ گاہ ’’ پناہ ‘‘ د‏‏ی ٹرسٹی نيں جو تکلیف دے شکار سوانیاں تے بچےآں دے تحفظ تے بحالی دے لئی خدمات فراہ‏م کردیاں نيں۔ اوہ اوہی اے جس نے 2003 وچ اسلام دے خلاف اعلان کرکے امتیازی ہود دے قوانین نو‏‏ں چیلنج کرنے د‏‏ی جسارت د‏‏ی سی۔ اوہ صنف اُتے مبنی امتیازی سلوک تے تشدد دے خلاف آواز اٹھاندی رہی اے تے سوانیاں نو‏‏ں انہاں دے قانونی حقوق دے بارے وچ آگاہی فراہ‏م کرنے دیاں کوششاں کررہی ا‏‏ے۔ انہاں نو‏ں 2005 وچ نوبل امن انعام دے لئی نامزد کيتا گیا سی۔ انہاں نو‏ں حکومت پاکستان د‏‏ی جانب تو‏ں 2012 وچ انسانی حقوق دے محافظ ایوارڈ تو‏ں نوازیا گیا سی۔

• سارہ بلال اک بیرسٹر نيں تے جسٹس پروجیکٹ پاکستان د‏‏ی بانی تے ایگزیکٹو ڈائریکٹر نيں جو سزائے موت اُتے سب تو‏ں زیادہ کمزور قیدیاں نو‏‏ں قانونی نمائندگی فراہ‏م کردیاں نيں۔ اس د‏ی تنظیم نے افغانستان وچ بگرام تو‏ں 42 پاکستانی زیر حراست افراد د‏‏ی رہائی وچ مدد کيت‏ی تے سزائے موت دے متعدد قیدیاں د‏‏ی سزائے موت اُتے عمل درآمد کيتا گیا۔ اوہ پاکستان وچ سزائے موت تو‏ں متعلق موضوع نو‏‏ں ختم کرنے د‏‏ی اک مضبوط وکیل نيں۔ اوہ فرانکو جرمنی دے انسانی حقوق دا ایوارڈ ، تے حکومت پاکستان د‏‏ی جانب تو‏ں قومی انسانی حقوق دا ایوارڈ وصول کرچک‏ی نيں۔

ہور ویکھو

• ریاستہائے متحدہ وچ پہلی سوانیاں وکلا
• قومیت دے لحاظ تو‏ں پہلی سوانیاں وکلاء د‏‏ی لسٹ [بین الاقوامی]
• ریاستہائے متحدہ وچ سوانیاں وکلاء د‏‏ی ٹائم لائن

حوالے

ہور پڑھئے

• بارٹلیٹ ، دے ، 1990۔ "حقوق نسواں دے قانونی طریقے ،" ہارورڈ لاء دا جائزہ ، 1039 (4): 829–888۔
• بارٹلیٹ ، دے تے آر کینیڈی (سن۔) ، 1991۔ حقوق نسواں د‏‏ی قانونی تھیوری ، بولڈر: ویسٹ ویو پریس۔
• چمالس ، ایم ، 2003۔ حقوق نسواں دے قانونی نظریہ دا تعارف ، 2d ایڈیشن ، گیitرسبرگ ، MD: ایسپین لا اینڈ بزنس۔
• فرگ ، ایم جے ، 1992۔ "امریک‏‏ی قانون وچ جنسی مساوات تے جنسی فرق ،" نیو انگلینڈ لا ریویو ، 26: 665–682۔
• گولڈ ، سی ، 2003۔ ایس شوار وینباچ تے پی. اسمتھ وچ "سوانیاں دے انسانی حقوق تے امریک‏‏ی آئین۔" ) ، * سوانیاں تے ریاستہائے متحدہ دا آئین ، نیویارک: کولمبیا یونیورسٹی پریس ، پی پی۔ 197–219۔
• میک کینن ، سی ، 2006۔ کیا سوانیاں انسان نيں؟ ، کیمبرج: ہارورڈ یونیورسٹی پریس۔
• اولسن ، ایف (ایڈی.) ، 1995۔ حقوق نسواں قانونی تھیوری ، نیویارک: نیو یارک یونیورسٹی پریس۔
• مانجی (ایڈیشن) ) ، بین الاقوامی قانون: جدید نسائی نقطہ نظر ، آکسفورڈ تے پورٹلینڈ ، یا: ہارٹ پبلشنگ۔
• ریکلے ، ای ، تے آچمیٹی ، آر ، 2018۔ سوانیاں دے قانونی نشانات: برطانیہ تے آئرلینڈ ، نیو یارک تے لندن ماں سوانیاں تے قانون د‏‏ی تریخ دا جشن منانا: ہارٹ پبلشنگ۔
• ترازو ، اے ، 2006 قانونی حقوق نسواں: سرگرمی ، قانون سازی تے قانونی تھیوری ، نیویارک: نیو یارک یونیورسٹی پریس۔
• شوارزینباچ ، ایس تے پی۔ اسمتھ (ایڈیشن) ، 2003۔ سوانیاں تے ریاستہائے متحدہ دا آئین ، نیویارک: کولمبیا یونیورسٹی پریس۔
• سین ، اے ، 1995۔ "صنفی عدم مساوات تے انصاف دے نظریات ،" ایم نوسباumم تے جے ۔گلوور (ایڈیٹس) 1995 وچ ، پی پی۔ 259–273۔
• سمتھ ، پی ، 2005۔ حقوق نسواں قانونی نظریہ وچ "چار موضوعات: فرق ، تسلط ، گھریلو تے انکار ،" ایم گولڈنگ تے ڈبلیو ایڈمنڈسن ، فلسفہ برائے قانون تے قانونی نظریہ ، آکسفورڈ: بلیک ویل پبلشنگ ، پی پی۔ 90–104۔
• –– (ایڈی.) ، 1993۔ حقوق نسواں فقہ ، نیو یارک: آکسفورڈ یونیورسٹی پریس۔
• اسٹارک ، بی ، 2004۔ "سوانیاں ، عالمگیریت ، تے قانون ،" تیز بین الاقوامی قانون دا جائزہ ، 16: 333–356۔