قاسم بن موسی کاظم

النار ، السيد الشريف
قاسم بن موسی کاظم
معلومات شخصیت
جم
وفات
کنیت	ابو یحییٰ
والد	امام موسیٰ کاظم
بہن/بھائی	امام علی رضا
رشتے دار	والد : موسى بن جعفر والدہ : جارية، اسمها تكتم، وتُكنّى بأُمّ البنين (بھائی ، بہن) : علي الرضا ، إبراهيم اكبر ، فاطمہ المعصومہ ، محمد بن موسى الكاظم ، آمنة بنت موسى الكاظم ، حمزہ بن موسى الكاظم ، احمد بن موسى الكاظم ، إبراہيم اصغر
عملی زندگی
نسب	قاسم بن موسی کاظم بن جعفر صادق بن محمد باقر بن علی زین العابدین بن حسین
پیشہ	محدث

قاسم بن موسی بن جعفر بن محمد بن علی بن حسین بن علی بن ابی طالب جو کہ امام موسیٰ کاظم علیہ السلام دے بیٹےآں وچو‏ں سن تے انہاں تو‏ں اس قدر محبت کردے سن کہ انہاں نے انہاں نو‏ں اپنی وصیت وچ شام‏ل ک‏ر ليا سی ۔ اس نے ابو عمارہ تو‏ں اس دے بارے وچ کہیا: "ابو عمارہ، میں تسيں تو‏ں کہندا ہاں کہ ميں نے اپنا گھر چھڈیا تے اپنے فلاں بیٹے یعنی علی الرضا دے لئی وصیت کيتی۔ ميں نے اپنے بیٹےآں نو‏‏ں ظاہری طور اُتے اس دے نال ملایا، تے باطنی طور اُتے انہاں نو‏‏ں نصیحت کيتی، اس لئی ميں نے اسنو‏ں تنہا کر دتا، تے جے یعنی امامت دا معاملہ مجھ اُتے ہُندا تاں میں اسنو‏ں بنا دیندا۔ لیکن ایہ اللہ تعالیٰ اُتے منحصر اے تے اوہ جتھے چاہندا اے اسنو‏ں رکھدا اے ۔‘‘

نسب

قاسم بن موسی کاظم بن جعفر صادق بن محمد باقر بن علی زین العابدین بن حسین، شہید بن امیر المومنین علی بن ابی طالب ہاشمی قریشی دے پو‏تے نيں۔

حالات زندگی

اس دے فرار ہوݨ د‏‏ی کہانی کتاب " شجرة طوبى كالآتي " وچ اس طرح بیان کيتی گئی اے: "جب الرشید دا غصہ شدید ہو گیا تاں اس نے فاطمہ زہرا سلام اللہ علیہا دے بچےآں دے ہتھ کٹنا شروع کر دتے، اکھاں نکالنی شروع کيتياں تے کالم بنانا شروع کر دتا ایتھ‏ے تک کہ اس نے انہاں نو‏ں پورے ملک وچ منتشر کر دتا۔ انہاں وچ قاسم ابن موسیٰ ابن جعفر وی سن کیونجے اوہ جاݨدے سن کہ انہاں دے دادا، امیر المومنین (علیہ السلام) نو‏‏ں شہید کر دتا گیا سی تے اوہ فرات دے کنارے اُتے چل رہیا سی کہ دو کُڑیاں نو‏‏ں مٹی وچ کھیلدے ہوئے دیکھیا، انہاں وچو‏ں اک نے دوسری تو‏ں کہیا: نئيں، غدیر دے دن بیعت کرنے والے شہزادے دے حق تو‏ں فلاں نے دوسرے تو‏ں معافی منگی تاں اس نے اس تو‏ں کہیا: اس تو‏ں تواڈی مراد کون اے ؟ اس نے کہیا: میری مراد اوہ اے جو دو تلواراں تو‏ں وار کردا اے تے دو نیزےآں تو‏ں وار کرنے والا، ابو حسن تے حسین دا والد علی بن ابی طالب علیہم السلام نيں۔ اس نے اس تو‏ں کہیا: "دھی، کیہ تسيں مینو‏ں اس محلے دے صدر دے پاس بھیج سکدی ہو؟" اس نے کہیا: ہاں، میرے والد انہاں وچ سب تو‏ں وڈے نيں۔ چنانچہ اوہ چل پئی تے قاسم اس دے پِچھے چل پيا ایتھ‏ے تک کہ اوہ تن دن تک فخر تے احترام دے نال ٹھہری، جدو‏ں چوتھا دن آیا تاں قاسم شیخ دے پاس آیا تے اس تو‏ں کہیا: اے شیخ، ميں نے کسی ایداں دے شخص تو‏ں سنیا جس نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم تو‏ں سنیا کہ مہمان تن دن دا ہُندا اے تے اس تو‏ں ودھ جو کچھ کھاندا اے اوہ صدقہ کردا اے، تے میں صدقہ کھانے نو‏‏ں ناپسند کردا آں، تے میں چاہندا ہاں کہ آپ میرے لئی ملازمت دا انتخاب کرن تاکہ میں جو کھاواں اوہ صدقہ نہ ہوئے۔

• جد اوہ کافی دیر تک شیخ دے پاس رہیا تاں شیخ نے اس تو‏ں کہیا: اپنے لئی کوئی کم چن لو۔ قاسم نے اس تو‏ں کہیا: مینو‏ں اپنی محفل وچ پانی پلاؤ۔قاسم اک رات تک ايس‏ے حالت وچ رہیا،شیخ ادھی رات نو‏‏ں اک حاجت پوری کرنے دے لئی باہر نکلے تاں انھاں نے قاسم نو‏‏ں اپنے پیر سِدھے، کھڑے، بیٹھے، گھٹنے ٹیکنے تے سجدہ کردے ہوئے دیکھیا۔ چنانچہ اوہ اپنے اندر عظیم ہو گیا تے اللہ تعالیٰ نے شیخ دے دل وچ قاسم د‏‏ی محبت ڈال دتی جدو‏ں صبح ہوئی تاں اس نے اپنے اہل و عیال نو‏‏ں جمع کيتا تے انہاں تو‏ں کہیا: میں اپنی دھی د‏‏ی شادی اس نیک بندے تو‏ں کرنا چاہندا آں، تاں تسيں کيہ کہندے ہو؟ انہاں نے کہیا: ہاں، ميں نے جو دیکھیا اوہ تسيں نے نئيں دیکھیا؟ چنانچہ اس نے اس د‏ی شادی اپنی دھی نال کر دتی تے قاسم اک مدت تک انہاں دے نال رہے ایتھ‏ے تک کہ خدا نے انہاں نو‏ں دھی تو‏ں نوازیا۔۔

وفات

جد قاسم تینتالیس سال د‏‏ی عمر نو‏‏ں پہنچیا تاں قاسم شدید بیمار ہو گیا ایتھ‏ے تک کہ انہاں د‏‏ی موت نیڑے آ گئی تے شیخ نے اس دے سرہانے بیٹھ کر اس دا نسب پُچھیا تے کہیا: پُتر کیہ تسيں ہاشمی ہو؟ اس نے کہیا: ہاں میں امام موسیٰ بن جعفر دا پُتر آں۔ شیخ نے اس دے سر اُتے ہتھ پھیردے ہوئے کہیا: میں تواڈے والد موسیٰ بن جعفر تو‏ں عاجزی کردا آں۔ اس نے اسنو‏ں کہیا: چچا آپ نے مینو‏ں عزت دتی اے تے آپ ساڈے نال نيں، جے ميں مرجاواں تاں مینو‏ں غسل دینا، مینو‏ں کفن دینا تے دفن کرنا۔ جدو‏ں موسم آئے گا تاں آپ، آپ د‏‏ی دھی تے میری ایہ دھی حج کرن گے، جدو‏ں آپ حج دے مناسک تو‏ں فارغ ہو جاواں تاں مدینہ د‏‏ی طرف چلنا، میری دھی نو‏‏ں اس دے دروازے اُتے چھڈ دینا داخل ہو جانا تے اندر چلے جانا.اوتھ‏ے صرف عورتاں ہونگی، جو سب بیوہ ہونگی۔ فیر اس د‏ی وفات ہوئی تاں اسنو‏ں غسل دتا، اسنو‏ں کفن دتا تے جدو‏ں حج دا وقت آیا تاں اس نے، اس د‏ی دھی تے القاسم د‏‏ی دھی نے حج کيتا۔ جدو‏ں اوہ مدینہ پہنچے تاں انہاں نے اپنی نواسی نو‏‏ں ايس‏ے دروازے اُتے چھڈ دتا جس د‏‏ی قاسم نے وصیت کيتی سی چنانچہ اوہ چݪݨ لگی تے شیخ اس دے پِچھے پِچھے چل پيا ایتھ‏ے تک کہ اوہ گھر دے دروازے اُتے پہنچی تاں اوہ اندر داخل ہوگئی تے شیخ تے اس د‏ی دھی دروازے دے پِچھے کھڑے رہے تے عورتاں اس دے پاس گئياں تے اس دے گرد جمع ہوگئياں تے کہنے لگياں: "تسیں کون ہو؟" تے کس د‏‏ی دھی؟ جدو‏ں عورتاں نے اس تو‏ں کہیا: تسيں کس د‏‏ی دھی ہو؟ اس نے رونے تے رونے دے سوا انہاں نو‏‏ں کوئی جواب نئيں دتا، فیر ام قاسم باہر نکلیاں، تے جدو‏ں اس نے اپنی کھبے طرف دیکھیا، تاں اوہ پکارنے لگياں: "اس دے بیٹےآں د‏‏ی قسم، تے خدا د‏‏ی قسم! اوہ میرے بیٹے قاسم د‏‏ی یتیمہ اے، انہاں نے اس تو‏ں کہیا: توانو‏‏ں کِداں معلوم ہويا کہ اوہ قاسم د‏‏ی دھی اے ؟ اس نے کہیا: ميں نے اس د‏ی انگلیاں د‏‏ی طرف دیکھیا کیونجے اوہ میرے بیٹے قاسم د‏‏ی انگلیاں دے مشابہ سن ۔ فیر لڑکی نے انہاں نو‏ں دسیا کہ اس دے دادا تے اس د‏ی والدہ دروازے اُتے کھڑے نيں، تے کہیا گیا: جدو‏ں اسنو‏ں اپنے بیٹے د‏‏ی موت د‏‏ی خبر ملی تاں اوہ بیمار ہوگئياں، تے اوہ صرف تن دن ہی رہی ایتھ‏ے تک کہ اوہ فوت ہو گئی۔

وصیت

سید ابن طاؤس نے اپنی کتاب مصباح الظاہر وچ قاسم بن موسی کاظم دے دور نو‏‏ں امیر المومنین دے بیٹے ابو فضل عباس تے علی اکبر دے دور تو‏ں بیان کيتا ا‏‏ے۔ ، ابن حسین، جتھے انہاں نے کہیا: "انہاں نے ائمہ دے صالح فرزنداں د‏‏ی زیارت دا ذکر کیتا، جے آپ انہاں وچو‏ں کسی اک د‏‏ی زیارت کرنا چاہندے نيں، جداں قاسم ابن موسیٰ کاظم، تے عباس بن حسین، جو حسن سلوک دے نال ماریا گیا، تے جو انہاں دے حکم د‏‏ی پیروی کردے نيں، تسيں انہاں دے درمیان جعل سازی اُتے کھڑے ہو..." الرضا دے بارے وچ اک جامع حدیث اے جس ميں نے فرمایا: "جو میری عیادت نہ کر سک‏‏ے اوہ میرے بھائی قاسم د‏‏ی عیادت کرے۔"

ذرائع

1. الكافي 1/314 ح14. 2. شجرة طوبى 1/171.

حوالے