فونیقی لپی

فونیقی حروف تہجی;
قِسم	ابجد
زباناں	فونیقی
مدّتِ وقت	اندازن 1200–150 ق م
بنیادی نظام	مصری تصویری اکھر Proto-Sinaitic فونیقی حروف تہجی; ;
Child systems	پالیؤ عبرانی لپی (عبرانی لپی); آرامی لپی; یونانی لپی; ?Libyco-Berber; ?Paleohispanic scripts
متعلقہ نظام	جنوبی عربی حروف
آیزو 15924	Phnx, 115
سمت	سجے تو‏ں کھبے پاسے
عرفِ یکرمز	Phoenician
Unicode range	U+10900–U+1091F
	نوٹ: اس صفحہ اُتے بین الاقوامی اصواتی ابجدیہ صو‏‏تی علامات شامل ہوئے سکدیاں نيں۔

فونیشیائی لپی یا فونیقی لپی دنیا دی سبھ توں پراݨی لپی اے جس نوں پڑھیا گیا ہووے۔ اس وچّ 22 اکھر نیں تے ایہہ سارے ہی وئنجن (صحیح حروف) نیں، اس لئی اسنوں ابجد کہیا جاندا اے۔^[۳] بعد وچّ اس دے کجھ روپاں وچّ کجھ سوَر آوازاں (واول) لئی کجھ وئنجناں دی ہی ورتوں کیتی جاندی سی۔ اس دی ورتوں فونیقی رہتل وچّ فونیشیائی بولی (فونیقی بولی) لکھن لئی کیتی جاندی سی جو کہ اک شمالی سامی بولی سی۔

فونیقی حروف مصری تصویری اکھراں^[۴] توں ڈویلپ ہوئے اتے سبھ توں زیادہ ورتی جان والی لپی بن گئی۔ فونیقی وپاریاں دے صدقہ بحیرہ روم دے نیڑے-تیڑے دے سبھیاچاراں دا انگ بن گئی۔ پالیؤ عبرانی لپی سدھے طور اتے فونیقی لپی توں ڈیولپ ہوئی ہے۔ موجودہ عربی حروف تہجی دی مان آرامی لپی وی فونیقی لپی توں ہی ڈیولپ ہوئی ہے۔ اجوکی عبرانی لپی وی آرامی لپی دا ہی روپ ہے۔ یونانی لپی (اتے استوں ڈیولپ ہوئیاں لاطینی، سریلک، اتے کوپٹک لپیاں) وی فونیقی لپی توں ڈویلپ ہوئی ہے۔

ایہہ اکھر مول روپ وچّ اک خاص قسم دے پین نال لکھے جاندے سن جس کر کے ایہناں وچّ گولائی نہیں سی تے بعد دے زمانے وچّ ہی اس دے اکھراں وچّ گولائی دِکھدی اے۔ پھونیشیائی عامَ طور اتے سجے توں کھبے لکھی جاندی سی پر کجھ ایہجیاں لکھتاں وی ملیاں نیں جیہناں وچّ لکھت دو-طرفہ اے۔

اکھر

اکھر	یونیکوڈ	ناں^[۵]	مطلب	قونیٹک	ہیٹھلیاں لپیاں وچّ ایہی اکھر
اکھر	یونیکوڈ	ناں^[۵]	مطلب	قونیٹک	عبرانی	سیریائی	عربی	دکھنی عربی	کعز	یونانی	لاطینی	سریلک
	𐤀	ʾālep	ox (also measuring tool dividers)	ʾ [ʔ]	א	ܐ	ﺍ		አ	Αα	Aa	Аа
	𐤁	bēt	house	b [b]	ב	ܒ	ﺏ		በ	Ββ	Bb	Бб, Вв
	𐤂	گمیل	camel	g [ɡ]	ג	ܓ	ﺝ		ገ	Γγ	Cc, Gg	Гг, Ґґ
	𐤃	dālet	door	d [d]	ד	ܕ	د		ደ	Δδ	Dd	Дд
	𐤄	ہے	window	h [h]	ה	ܗ	ه		ሀ	Εε	Ee	Ее, Єє, Ээ
	𐤅	واؤ	hook	w [w]	ו	ܘ	ﻭ		ወ	(Ϝϝ), Υυ	Ff, Uu, Vv, Yy, Ww	(Ѵѵ), Уу, Ўў
	𐤆	زائن	weapon	z [z]	ז	ܙ	ﺯ, ذ		ዘ	Ζζ	Zz	Жж, Зз
	𐤇	ḥēt	wall, courtyard	ḥ [ħ]	ח	ܚ	ح, خ	,	ሐ, ኀ	Ηη	Hh	Ии, Йй
	𐤈	ṭēt	wheel	ṭ [tˤ]	ט	ܛ	ط, ظ		ጠ	Θθ	—	(Ѳѳ)
	𐤉	yōd	hand	y [j]	י	ܝ	ي		የ	Ιι	Ii, Jj	Іі, Її, Јј
	𐤊	کاف	palm (of a hand)	k [k]	כך	ܟ	ﻙ		ከ	Κκ	Kk	Кк
	𐤋	lāmed	goad	l [l]	ל	ܠ	ﻝ		ለ	Λλ	Ll	Лл
	𐤌	میم	water	m [m]	מם	ܡ	ﻡ		መ	Μμ	Mm	Мм
	𐤍	نون	snake	n [n]	נן	ܢ	ﻥ		ነ	Νν	Nn	Нн
	𐤎	ṣāmek	support	s [s]	ס	ܣ, ܤ	—		ሰ	Ξξ, poss. Χχ	poss. Xx	(Ѯѯ), poss. Хх
	𐤏	ʿayin	eye	ʿ [ʕ]	ע	ܥ	ع, غ		ዐ	Οο, Ωω	Oo	Оо
	𐤐	پے	mouth	p [p]	פף	ܦ	ف		ፈ	Ππ	Pp	Пп
	𐤑	صاد	hunt	ṣ [sˤ]	צץ	ܨ	ص, ض		ጸ, ጰ, ፀ	(Ϻϻ)	—	Цц, Чч, Џџ
	𐤒	قاف	needle head	q [q]	ק	ܩ	ﻕ		ቀ	(Ϙϙ), poss. Φφ, Ψψ	Qq	(Ҁҁ)
	𐤓	ریش	head	r [r]	ר	ܪ	ﺭ		ረ	Ρρ	Rr	Рр
	𐤔	شین	tooth	š [ʃ]	ש	ܫ	ش, س		ሠ	Σσς	Ss	Сс, Шш, Щщ
	𐤕	تاؤ	mark	t [t]	ת	ܬ	ت, ث		ተ, ፐ (?)	Ττ	Tt	Тт

		ہونٹھی	Alveolar		Palatal	Velar	Uvular	Pharyngeal	Glottal
		ہونٹھی	Plain	Emphatic	Palatal	Velar	Uvular	Pharyngeal	Glottal
ناسکی		m	n
ڈکویں	Voiceless	p	t	tˤ		k	q		ʔ
ڈکویں	Voiced	b	d			ɡ
Fricative	Voiceless		s	sˤ	ʃ			ħ	h
Fricative	Voiced		z					ʕ
Trill			r
Approximant			l		j	w

حوالے

↑ Earliest attestation in the Bronze Age collapse period, classical form from about 1050 BC; gradually died out during the Hellenistic period as its evolved forms replaced it; obsolete with the destruction of Carthage in 149 BC.
↑ Himelfarb, Elizabeth J. "First Alphabet Found in Egypt", Archaeology 53, Issue 1 (Jan./Feb. 2000): 21.
↑ Fischer, Steven Roger (2004).
↑ Michael C. Howard (2012).
↑ after Fischer, Steven R. (2001). A History of Writing. London: Reaction Books, 126.

باہرلے جوڑ

Ancient Scripts.com (فونیشیائی)
Omniglot.com (فونیشیائی حروف تہجی)
official Unicode standards document for Phoenician (PDF file)
GNU FreeFont Unicode font family with Phoenician range in its serif face.

[1] Earliest attestation in the Bronze Age collapse period, classical form from about 1050 BC; gradually died out during the Hellenistic period as its evolved forms replaced it; obsolete with the destruction of Carthage in 149 BC.

[2] Himelfarb, Elizabeth J. "First Alphabet Found in Egypt", Archaeology 53, Issue 1 (Jan./Feb. 2000): 21.

[3] Fischer, Steven Roger (2004).

[4] Michael C. Howard (2012).

[5] ter Fischer, Steven R. (2001). A History of Writing. London: Reaction Books, 126.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]