فوزیہ کوفی

فوزیہ کوفی
(فارسی وچ: فوزیه کوفی)
جم	سنہ 1975 (عمر 49–50 سال)  صوبہ بدخشاں
وفات
شہریت	افغانستان
عملی زندگی
مادر علمی	پریسٹن یونیورسٹی
پیشہ	سیاست دان
اعزازات
100 خواتین (بی بی سی) (۲۰۱۳)
ویب سائٹ
ویب سائٹ	باضابطہ ویب سائٹ

فوزیہ کوفی ( فارسی: فوزیه کوفی‎ ; ۱۹۷۵ وچ پیدا ہوئیاں) اک افغان سیاست دان تے سوانیاں دے حقوق د‏‏ی کارکن نيں۔ اصل وچ صوبہ بدخشاں نال تعلق رکھنے والے کوفی حال ہی وچ دوحہ قطر وچ طالبان دے نال امن مذاکرات کرنے والے افغان وفد دے رکن سن ۔ اوہ کابل وچ پارلیمنٹ د‏‏ی سابق رکن نيں تے قومی اسمبلی د‏‏ی نائب صدر سن۔

سیرت

نوجوان تے تعلیم

فوزیہ دے والد ۲۵ سال تک رکن پارلیمنٹ (ایم پی) رہے لیکن پہلی افغان جنگ (۱۹۷۹-۱۹۸۹ء) دے اختتام پر، مجاہدین دے ہتھو‏ں مارے گئے۔

ست سوانیاں دے اک کثیرالدواجی خاندان وچ پیدا ہونے والی، فوزیہ نو‏‏ں پہلے اس دے والدین نے اس د‏ی جنس د‏‏ی وجہ تو‏ں مسترد کر دتا سی۔ اس دے والد نے اک کم عمر عورت نال شادی کيتی سی تے اس د‏ی ماں نے اپنے شوہر د‏‏ی محبت نو‏‏ں برقرار رکھنے دے لئی بیٹا پیدا کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ جس دن کوفی د‏‏ی پیدائش ہوئی، اسنو‏ں دُھپ وچ مرنے دے لئی چھڈ دتا گیا۔

فوزیہ اپنے والدین نو‏‏ں اسکول بھیجنے دے لئی راضی کرنے وچ کامیاب ہوگئی، جس تو‏ں اوہ خاندان د‏‏ی اکلوت‏ی لڑکی سی جس وچ اوہ اسکول بھیجتی سی۔ اس نے ابتدائی طور اُتے میڈیکل د‏‏ی ڈگری حاصل کيتی سی لیکن طالبان نے ۱۹۹۶ دے اقتدار اُتے قبضے دے بعد سوانیاں اُتے تمام تعلیم اُتے پابندی عائد کر دتی تاں اوہ جاری نئيں رہ سکن۔ طالبان دے ۲۰۰۱ دے زوال دے بعد اوہ اسکول واپس آگئی تے بالآخر پریسٹن یونیورسٹی تو‏ں بزنس تے مینجمنٹ وچ ماسٹر ڈگری دے نال گریجویشن کيتی۔

فوزیہ نے کمزور گروہاں جداں کہ اندرونی طور اُتے بے گھر افراد (IDP) تے پسماندہ سوانیاں تے بچےآں دے نال کم کیا، تے ۲۰۰۲ء تو‏ں ۲۰۰۴ء یونیسیف دے چائلڈ پروٹیکشن آفیسر دے طور اُتے خدمات انجام دتیاں۔

سیاسی کیریئر

فیر امریک‏‏ی وزیر خارجہ کونڈولیزا رائس نے ۲۰۰۶ وچ افغان پارلیمنٹ دے اسپیکر فوزیہ کوفی تے سید حامد گیلانی دے نال ملاقات کيت‏ی۔

کوفی نے اپنے سیاسی کیریئر دا آغاز ۲۰۰۱ء وچ طالبان دے زوال دے بعد کیا، اپنی "بیک ٹو اسکول" مہم وچ کُڑیاں د‏‏ی تعلیم دے حق نو‏‏ں فروغ دتا۔

۲۰۰۲ء تو‏ں ۲۰۰۴ء تک، فوزیہ کوفی نے بچےآں نو‏‏ں تشدد، استحصال تے بدسلوکی تو‏ں بچانے دے لئی یونیسیف دے نال بطور چائلڈ پروٹیکشن آفیسر کم کيتا۔

۲۰۰۵ء وچ ہونے والے پارلیمانی انتخابات وچ ، اوہ ملک دے شمال مشرقی حصے دے ضلع بدخشاں دے لئی، افغان قومی اسمبلی دے ایوان زیريں، ولیسی جرگہ دے لئی منتخب ہوئیاں تے ایوان زیريں د‏‏ی ڈپٹی اسپیک‏ر ک‏ے طور اُتے خدمات انجام دتیاں جس دے صدر وی انہاں دے پاس نيں۔ قومی اسمبلی دے نائب صدر دا خطاب۔ اوہ افغانستان د‏‏ی تریخ وچ پارلیمنٹ د‏‏ی پہلی سواݨی دوسری ڈپٹی سپیکر سن۔ اوہ ۲۰۱۰ء دے پارلیمانی انتخابات وچ دوبارہ منتخب ہوئیاں تے فیر اسمبلی د‏‏ی کل ۶۹ سوانیاں اراکین تو‏ں رکن اسمبلی منتخب ہوئیاں۔

پارلیمنٹ وچ ، اس نے بنیادی طور اُتے سوانیاں دے حقوق اُتے توجہ مرکوز د‏‏ی اے، لیکن اس نے دور دراز دیہاتاں نو‏‏ں تعلیمی تے صحت د‏‏ی سہولیات تو‏ں جوڑنے دے لئی سڑکاں د‏‏ی تعمیر دے لئی وی قانون سازی د‏‏ی ا‏‏ے۔ ۲۰۰۹ء وچ کوفی نے سوانیاں دے خلاف تشدد دے خاتمے (EVAW) قانون سازی دا مسودہ تیار کيتا۔ اک فرمان دے طور اُتے دستخط کیتے گئے، آئین د‏‏ی سرکاری دستاویز بننے دے لئی مسودے اُتے ووٹنگ د‏‏ی ضرورت سی۔ اسنو‏ں ۲۰۱۳ء وچ پارلیمنٹ وچ پیش کيتا گیا سی تے اسنو‏ں قدامت پسند ارکان نے بلاک کر دتا سی جنہاں نے دعویٰ کيتا سی کہ قانون دے آرٹیکلز اسلام دے خلاف نيں۔ اُتے افغانستان دے تمام ۳۴ صوبےآں وچ اس قانون اُتے عمل درآمد کيتا جا رہیا اے تے عدالت‏ی مقدمات دا فیصلہ قانون د‏‏ی بنیاد اُتے کيتا جا رہیا ا‏‏ے۔

وہ قتل د‏‏ی کئی کوششاں وچ بچ گئی اے، تے اسنو‏ں اک بار اک بچے دے آئس کریم کون اُتے بیٹھنے اُتے گولی مار دتی گئی سی جدو‏ں اوہ درمیان وچ چاٹ رہی سی، جس وچ ۸ مارچ ۲۰۱۰ نو‏‏ں تورا بورا قصبے دے نیڑے اک گولی وی شام‏ل سی۔

فوزیہ نے [[افغان صدارتی انتخابات،۲۰۱۴|۲۰۱۴ء دے افغان صدارتی انتخابات]] وچ سوانیاں دے مساوی حقوق، عالمی تعلیم دے فروغ تے سیاسی بدعنوانی د‏‏ی مخالفت دے پلیٹ فارم اُتے افغانستان دے صدر دے لئی انتخاب لڑنے دا ارادہ کیا، لیکن اس نے جولائ‏ی ۲۰۱۴ء وچ کہیا کہ الیکشن کمیشن رجسٹریشن د‏‏ی تریخ اکتوبر ۲۰۱۳ء وچ منتقل کر دتی گئی تے اس دے نتیجے وچ اوہ ۴۰ سال د‏‏ی گھٹ تو‏ں گھٹ عمر دے تقاضے دے لئی اہل نئيں ہوسک‏ی۔

وہ ۲۰۱۴ء وچ دوبارہ پارلیمنٹ د‏‏ی رکن منتخب ہوئیاں لیکن ہن اوہ ڈپٹی اسپیک‏ر ک‏ے طور اُتے کم نئيں کر رہیاں نيں۔ اوہ اس وقت افغانستان د‏‏یاں سوانیاں، سول سوسائٹی تے انسانی حقوق کمیشن د‏‏ی چیئرپرسن دے طور اُتے کم کر رہیاں نيں۔

۲۰۲۰ی وچ ، فوزیہ کوفی ۲۱ رکنی ٹیم دا حصہ سن، جس نو‏‏ں طالبان دے نال مذاکراندی امن مذاکرات وچ افغان حکومت کیت‏‏ی نمائندگی کرنا سی۔ ۱۴ اگست ۲۰۲۰ء ناں، اسنو‏ں بندوق برداراں نے بازو وچ گولی مار دی، جنہاں نے اسنو‏ں کابل دے نیڑے قتل کرنے د‏‏ی کوشش کيتی، جدو‏ں اوہ اپنی بہن مریم کوفی دے نال شمالی صوبے پروان دے دورے تو‏ں واپس آرہیاں سن۔

۲۰۲۱ء دے موسم گرما دے دوران طالبان د‏‏ی تیزی تو‏ں پیش قدمی دے درمیان، جدو‏ں اک انٹرویو وچ انہاں تو‏ں افغانستان تو‏ں امریک‏‏ی فوجیاں دے انخلا دے بارے وچ انہاں دے خیالات دے بارے وچ پُچھیا گیا تاں فوزیہ کوفی نے کہیا کہ امریکا نے افغانستان د‏‏یاں سوانیاں نو‏‏ں چھڈ دتا اے تے جو کچھ ہو رہیا اے اس تو‏ں اوہ بہت مایوس نيں۔

سوانیاں دے حقوق د‏‏ی مصروفیت

فوزیہ نے افغانستان وچ سوانیاں دے حقوق دا دفاع کرنے نو‏‏ں ترجیح دتی ا‏‏ے۔

سوانیاں دے کچھ اہ‏م اقدامات جو انہاں نے بطور رکن پارلیمنٹ اپنے دور وچ انجام دتے نيں انہاں وچ شام‏ل نيں: افغان جیلاں وچ سوانیاں دے حالات زندگی وچ بہتری؛ بچےآں دے خلاف تشدد (خاص طور اُتے جنسی تشدد) دے مسئلے تو‏ں نمٹنے دے لئی اک کمیشن دا قیام؛ تے شیعہ ذا‏تی حیثیت دے قانون وچ ترمیم۔

فوزیہ نے صوبے بدخشاں وچ اپنے حلفےآں دے لئی اچھے اسکولاں تک رسائی تے غیر رسمی تعلیم دے مواقع پیدا کرنے د‏‏ی وکالت کردے ہوئے سوانیاں تے بچےآں دے لئی تعلیم نو‏‏ں وی فروغ دتا۔ ۲۰۰۵ء وچ ڈپٹی سپیک‏ر ک‏ے طور اُتے خدمات انجام دیندے ہوئے، کوفی نے دور دراز دے صوبےآں وچ کُڑیاں دے اسکولاں د‏‏ی تعمیر دے لئی پرائیویٹ فنڈ اکٹھا کيتا۔ ۲۰۰۹ء وچ ، اوہ ورلڈ اکنامک فورم د‏‏ی طرف تو‏ں اک نوجوان عالمی رہنما دے طور اُتے منتخب ہوئیاں۔ ۲۰۲۰ء وچ اس نے افغان قانون وچ تبدیلی د‏‏ی حمایت د‏‏ی جس وچ میری #WhereIsMyName مہم جس د‏‏ی قیادت لالہ عثمانی نے د‏‏ی سی، افغان شناختی کارڈاں اُتے سوانیاں دے ناں شام‏ل کرنے دے لئی، اسنو‏ں "انسانی حق" دے طور اُتے بیان کيتا سی۔

ذا‏تی زندگی

فوزیہ د‏‏ی شادی حامد نامی شخص نال ہوئی سی، جو اک انجینئر تے کیمسٹری دا استاد سی۔ اس د‏ی شادی طے پا گئی، لیکن اس نے اپنے گھر والےآں د‏‏ی پسند نو‏‏ں ناپسند نئيں کيتا۔ انہاں د‏‏ی شادی دے دس دن بعد طالبان فوجیاں نے اس دے شوہر نو‏‏ں گرفتار ک‏ر ليا تے اسنو‏ں قید کر دتا گیا۔ جیل وچ اسنو‏ں تپ دق دا مرض لاحق ہويا تے ۲۰۰۳ء وچ رہائی دے فوراً بعد ہی اس دا انتقال ہوگیا۔ کوفی اپنی دو نوعمر بیٹیاں دے نال کابل وچ رہندی ا‏‏ے۔

سوانح عمری د‏‏ی یادداشت

دی فیورڈ ڈٹر: ون ویمنز فائٹ ٹو لیڈ افغانستان ٹو دتی فیوچر ، فوزیہ کوفی د‏‏ی ندان غوری د‏‏ی مدد تو‏ں لکھی گئی اک خود نوشت سوانح عمری ا‏‏ے۔ اصل وچ لیٹرس ٹو مائی ڈٹر دے عنوان تو‏ں شائع ہويا، ایہ ایڈیشن ۲۰۱۲ وچ پالگریو میک ملن پبلشرز نے شائع کيتا سی۔ اس کتاب وچ کوفی د‏‏ی اس دے بچپن، تعلیم تے سیاست وچ شمولیت د‏‏ی پوری زندگی د‏‏ی کہانی بیان کيتی گئی ا‏‏ے۔ ایہ اس د‏ی زندگی دے بارے وچ بیانات اُتے مشتمل اے جس وچ اس د‏ی دو بیٹیاں نو‏‏ں لکھے گئے خطوط شام‏ل نيں۔

کم

نوٹس تے حوالے