فضل ابن عباس
فضل ابن عباس | |
---|---|
(عربی وچ: فضل بن عباس) | |
معلومات شخصیت | |
جم | سنہ 614 |
تاریخ وفات | سنہ 639 (24–25 سال)
|
والد | عباس بن عبد المطلب |
بہن/بھائی | عبید اللہ بن عباس ، قاسم بن عباس ، عبد اللہ بن عباس ، تمام بن عباس ، معبد ابن عباس ، کثیر بن عباس ، ام حبيب بنت عباس
|
عملی زندگی | |
پیشہ | سائنسدان |
پیشہ ورانہ زبان | عربی |
ترمیم |
فضل ابن عباس ابن عبد المطلب آپ حضور انور دے چچا زاد نيں، حضور دے نال غزوہ حنین وچ شریک ہوئے تے ثابت قدم رہے حجۃ الوداع وچ حضور دے نال سن حضور انور نوں غسل وفات دینے والےآں وچ آپ وی سن ،فیر شام وچ جہاد کردے رہے اردن دے علاقہ وچ وفات پائی،اکیس سال عمر ہوئی اپنے بھائی عبد اﷲ تے ابوہریرہ توں روایات کردے نيں۔[۱] امام علی ابن ابی طالب تے فضل بن عباس نے آپ نوں غسل دتا تے بدھ دی شب جدوں نصف گزر چکی سی آپ نوں دفن کر دتا گیا تے اک قول ایہ اے کہ منگل دی شب آپ نوں دفن کيتا گیا۔[۲] علی بن ابی طالب‘ فضل بن عباس تے انہاں دے بھائی قثم‘ تے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دے آزاد کردہ غلام شقران آپ دی قبر وچ اترے‘ اوس بن خولی نے امام علی ابن ابی طالب توں کہیا ميں تسيں نوں اللہ دی تے رسول اللہ (صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم) توں ساڈے تعلق دی قسم دیندا ہوں‘ علی نے انہاں توں کہیا تسيں وی اترو‘ شقران نے اس چادر نوں لیا جس نوں رسول اللہ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم پہندے سن ‘ تے اسنوں قبر وچ رکھ دتا تے کہیا خدا دی قسم رسول اللہ (صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم) دے بعد اس چادر نوں کوئی نئيں پہنے گا۔[۳] عبد المطلب بن ربیعہ بن حارث تے فضل بن عباس رسول اللہ (صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم) دے پاس ایہ درخواست لے کے گئے کہ سانوں صدقہ وصولی دا عامل بنا دیجئے۔ آپ نے جواب دتا کہ محمد صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم تے آل محمد (صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم) اُتے صدقہ حرام اے ایہ تاں لوکاں دا میل کچیل اے۔ جنکے دل بہلائے جاندے نيں[۴] روایت اے کہ نبی (صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم) نے فضل بن عباس دے گلے توں تمیمۃ نوں کٹ دتا۔[۵] امام حسین بن مسعود بغوی 516 ھ لکھدے نيں : تمائم انہاں سیپیاں یا کوڑیاں نوں کہندے نيں جنہاں نوں عرب اپنے بچےآں دے گلاں وچ لٹکاندے سن، انہاں دا اعتقاد سی کہ اس توں نظر نئيں لگتی، شریعت نے اسنوں باطل کر دتا۔ ابن ابی الدنیا والبیہقی نے فضل بن عباس (رح) توں روایت کيتا کہ گانا زنا دا تعویذ اے۔
ناں ونسب
سودھوفضل نام،ابو محمد کنیت،ہمرکاب رسول لقب،سلسلہ نسب ایہ اے فضل ابن عباس بن عبدالمطلب بن ہاشم بن عبدمناف بن قصی، ماں کانام لبابہ سی، آنحضرت ﷺ دے چچازاد بھائی سن ۔
اسلام
سودھوبدر دے پہلے مشرف باسلام ہوئے،[۶] اس زمانہ وچ انہاں دا پورا گھراسلام توں منور ہوچکيا تھا؛لیکن مشرکین دے خوف توں اعلان نئيں کيتا سی۔ [۷]
ہجرت
سودھوفتح مکہ دے کچھ دناں پہلے اپنے والد بزرگوار حضرت عباس دے نال ہجرت کيتی۔
غزوات
سودھوہجرت دے بعد غزوۂ فتح ہويا، ایہ سب توں پہلے ايسے غزوہ وچ شریک ہوئے،اس دے بعد حنین دا معرکہ پیش آیا، اس وچ غیر معمولی جان فروشی دکھائی،اورمسلماناں دی ابتدائی شکست وچ جدوں فوج دا وڈا حصہ منتشر ہوگیا، انہاں دے پائے استقلال وچ لغزش نہ آئی اوربدستور پیکر اقدس دے نال جمے رہے۔ [۸]
فیر حجۃ الوداع وچ آنحضرتﷺ دے نال اس شان توں نکلے کہ آپ دی سواری اُتے سوار سن ،اسی دن توں "ردف رسول" یعنی ہمرکاب رسول لقب ہوگیا ،اسی درمیان وچ قبیلہ خثعم دی اک نوجوان اورخوبصورت عورت حج دے متعلق اک مسئلہ پُچھنے آئی، حج وچ منہ چھپانا عورتاں دے لئی درست نئيں، اس لئی اس دا چہرہ کھلا ہويا سی، فضل وی نہایت خوش رو سن، اوہ انہاں دی طرف گھورنے لگی تے ایہ وی اسنوں دیکھنے لگے، آنحضرتﷺ باربار انہاں دا چہرہ دوسری طرف پھیردیندے سن ،مگر ایہ فیر اس دی طرف رخ کردیندے ،آخر وچ آپ نے فرمایا "برادر عزیز!اج دے دن جو شخص اکھ، کان اورزبان اُتے قابو رکھے گا اس دے تمام گناہ معاف کردیے جاواں گے، [۹] رمی جمار دے وقت رسول اللہ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دی پشت اُتے چادر آڑ کیتے ہوئے سایہ کیتے کھڑے سن ۔ [۱۰]
آخری سعادت
سودھوفضلؓ نے آنحضرتﷺ دی آخری خدمت کيتی سعادت وی حاصل کيتی، آپ ﷺ نے مرض الموت وچ جو آخری خطبہ دتا سی، اس دے لئی جنہاں دوسعادت منداں دے سہارے گھر توں باہر تشریف لیائے سن، انہاں وچوں اک حضرت فضل سن اوران ہی دے ذریعہ توں مسلماناں وچ خطبہ دینے دا اعلان کرایا سی، [۱۱] سب توں آخری سعادت جسم اطہر دے غسل دی حاصل ہوئی ؛چنانچہ جنہاں لوکاں نے آپ نوں غسل دتا سی، انہاں وچ اک فضل وی سن، اوہ پانی ڈالدے سن تے امام علی ابن ابی طالب ؓ نہلاندے سن ۔ [۱۲]
وفات
سودھوآپ دی وفات دے بارہ وچ مختلف روایتاں نيں، بعض کہندے نيں کہ شام وچ طاعون عمواس وچ وفات پائی، بعض دا خیال اے کہ اجنادین دے معرکہ وچ شہید ہوئے،دوسری روایت زیادہ مستند اے ،امام بخاری نے وی ايسے اُتے اعتماد کيتا اے۔ [۱۳]
حلیہ
سودھونہایت حسین و جمیل سن ۔ [۱۴]
اہل وعیال
سودھواولاد وچ صرف ام مکتوم سن، جنہاں دے نال بعد وچ حضرت حسنؓ نے شادی کيتی اوران دے طلاق دے بعد ابوموسیٰ اشعریؓ دے عقد وچ آئیاں ۔ [۱۵]
فضل و کمال
سودھوفضل بن عباسؓ توں ۲۴ حدیثاں مروی نيں، انہاں وچ ۳ متفق علیہ نيں، [۱۶] اکابر صحابہ وچ ابن عباسؓ اورابوہریرہؓ اورعام لوکاں وچ کریب ،قثم بن عباس بن عبیداللہ ربیعہ بن حارث، عمیر، ابوسعید، سلیمان بن یسار، شعبی،عطاء بن ابی رباح وغیرہ نے روایتاں کیتیاں نیں۔ [۱۷]
حوالے
سودھو- ↑ مرآۃ المناجیح شرح مشکوۃ المصابیح مفتی احمد یار خان نعیمی جلد8صفحہ588نعیمی کتب خانہ گجرات
- ↑ (الطبقات الکبریٰ ج 2 ص 197
- ↑ سنن ابن ماجہ‘ باب : ٦۵‘ ذکر وفاتہ ووفنہ
- ↑ تفسیر ابن کثیر حافظ عماد الدین ابوالفداء ابن کثیر صاحب سورہ التوبۃ آیت 60
- ↑ (المستدرک ج ۴ ص ۴١٧)
- ↑ (ابن سعد ،جزو۴،ق۱:۳٧)
- ↑ (مسند احمد بن حنبل بروایت ابورافع)
- ↑ (ابن سعد جزو۴،ق۱:۳٧)
- ↑ (ابن سعد،جزو۴،ق۱:۳٧،تھوڑے تغیر دے نال ایہ واقعہ بخاری کتاب العمرہ باب حج المراۃ وچ وی مذکور اے )
- ↑ (ابوداؤد:۱/۹۶)
- ↑ (اصابہ:۵/۲۱۲)
- ↑ (استیعاب:۲/۵۳۵)
- ↑ (اصابہ:۵/۲۱۲)
- ↑ (اصابہ:۵/۲۱۲)
- ↑ (استیعاب:۲/۵۳۵)
- ↑ (رہتل الکمال:۳۰۹)
- ↑ (تہذیب التہذیب:۴/۲۸۰)