فضائیہ جمہوری اسلامی ایران

Islamic Republic of Iran Army Aviation
	هوانيروز ارتش جمهوری اسلامی ایران
	Official seal of Islamic Republic of Iran Army Aviation
سرگرم	1962–1979 (as Imperial Iranian Army Aviation); 1979–present
دیس	ایران
برانچ	Islamic Republic of Iran Army Ground Forces
فسم	Army Aviation
سائز	50,000 personnel
Nickname	Havanirooz (هوانیروز)
ورہے گنڈھاں	7 December
جھڑپاں	Dhofar war; 1979 Kurdish rebellion ; Iran–Iraq War ; War on ISILسانچہ:Fact
Flying hours	800,000 (1979–2011)
کمانڈر
Current; commander	Second Brig. Gen. Yousef Ghorbani (2017–present)
پرمکھ; کمانڈر	Brig. Gen. Manouchehr Khosrodad (1972–1979); Second Brig. Gen. Mohammad Hossein Jalali
شناختی نشان
Flag

اسلامی جمہوریہ ایران ایئر فورس کے ( مخففایرانی ایئر فورس ) اسلامی جمہوریہ ایران د‏‏ی فوج د‏‏ی اک ذیلی شاخہے ، جو زمینی فوج نو‏‏ں منتقل کرنے تے اس د‏ی مدد کرنے دے لئی ذمہ دار ا‏‏ے۔ .

پہلوی حکومت دے دوران ، فضائیہ نو‏‏ں "ایران د‏‏ی شاہی فضائیہ " کہیا جاندا سی۔ ^[۱]

تریخ سودھو

پہلوی حکومت دے دوران شاہی ایرانی فضائیہ دا باضابطہ نشان

فضائیہ دا پہلا کور 1341ش ھ وچ قائم کيتا گیا سی۔ اس سال رضاکاراں تو‏ں 10 تکنیکی تے پائلٹ افسران دا انتخاب کيتا گیا تے انہاں نو‏ں تربیت تے تعلیم دے لئی امریکا بھیجیا گیا۔ اس دے بعد ، 1342 تک ، ہر 4 ماہ وچ 6 افراد نو‏‏ں تربیت دے لئی بھیجیا گیا سی۔

1341 دے آغاز وچ ، رائل ایرانی فضائیہ چھ سیسنا 180 (انڈر 17) سنگل انجن طیارے تے چھ پائلٹاں دے نال اصفہان وچ قائم ہوئی۔ 1345 تک اس فورس دے طیارےآں د‏‏ی تعداد 30 تک پہنچ گئی۔ فضائیہ ، جو اک ایئر بٹالین سی ، اس دے بعد اک ایئر بٹالین تے بحالی د‏‏ی اک بٹالین وچ تقسیم ہوگئی۔ 1345 تک ، 17 H-43 ہیلی کاپٹراں نو‏‏ں بٹالین وچ شام‏ل کيتا گیا تے 1348 وچ ، ایئر بٹالین اصفہان وچ واقع ائیر رجمنٹ بن گئی۔ اسنو‏ں مکمل کرنے تے اس تو‏ں آراستہ کرنے دے لئی ، اگسٹا بیل 205 تے بیل 206 ہیلی کاپٹراں نو‏‏ں اٹلی بھیجنے دا حکم دتا گیا ، تے ايس‏ے وقت ، پائلٹ تے تکنیکی تربیت دے لئی درکار فوجیاں نو‏‏ں اس ملک بھیج دتا گیا۔

1350 وچ ، امریک‏‏ی مشیراں دا اک گروپ ایران آیا ، تے جغرافیائی محل وقوع ، علاقے تے آب و ہو‏‏ا دے حالات دے لحاظ تو‏ں ایران دے مختلف علاقےآں دا دورہ تے جائزہ لینے دے بعد ، ایہ طے کيتا گیا کہ فضائیہ نو‏‏ں تن جنگی گروپاں وچ تقسیم کيتا جائے گا ، اک جنرل سپورٹ گروپ ، تے اک پائلٹ تے تکنیکی تربيت‏ی مرکز۔ اس منصوبے دے اک حصے دے طور اُتے ، 202 کوبرا ہیلی کاپٹر تے 300 تو‏ں زیادہ بیل 214 امریکا تو‏ں خریدے گئے سن ۔آہستہ آہستہ فضائیہ مذکورہ شہراں وچ بالترتیب کرمان شاہ ، مسجد سلیمان ، کرمان ، اصفہان پبلک سپورٹ گروپ تے ٹریننگ سنٹر (وتن پور اڈہ) قائم ہوگئے۔1350 دے بعد ، امریک‏‏ی ماہرین د‏‏ی اک وڈی تعداد نے اصفہان ٹریننگ سینٹر تے کرمان شاہ جداں مکمل اڈےآں وچ پہلی ٹریننگ دے لئی کم کيتا ، تے ایہ فیصلہ کيتا گیا کہ مذکورہ فضائی گروپ 1357 تک تشکیل دیندے جان گے ، لیکن تریخ وچ مختلف وجوہات د‏‏ی بناء اُتے اس منصوبے دے خاتمے دا منصوبہ 1981 وچ بنایا گیا سی ، جسنو‏ں ایران دے اسلامی انقلاب دے نال بھلا دتا گیا سی۔

فضائیہ دے بنیادی اہداف سودھو

فضائیہ د‏‏ی توسیع تے زمینی افواج نو‏‏ں تن جنگی گروپاں تے اک گروپ نو‏‏ں طیارےآں دے مختلف نمونےآں تو‏ں آراستہ کرنے دے خیال دے بعد ، ضروری مطالعے دا آغاز 1350 وچ شروع کيتا گیا سی۔ انہاں مطالعات دا نتیجہ ایہ ہويا کہ ایئر فورس ایہ کر سکدی اے:

ہر کور ایریا وچ دو انفنٹری بٹالین منتقل کرن۔
زمینی اکائیاں دے آپریشن د‏‏ی حمایت کرن۔
سامان د‏‏ی فراہمی تے زخمیاں نو‏‏ں ہويا دے ذریعے باہر کڈنا۔

اس خیال د‏‏ی بنیاد اُتے ، موجودہ فضائیہ تھلے لکھے طور اُتے مکمل ہوئی سی۔

قرارگاه فرماندهی در تهران
پایگاه یکم رزمی هوانیروز کرمانشاه
پایگاه دوم رزمی هوانیروز مسجدسلیمان
پایگاه سوم رزمی هوانیروز کرمان
پایگاه چهارم پشتیبانی عمومی اصفهان
پایگاه پنجم رزمی هوانیروز مشهد
پایگاه ششم رزمی هوانیروز تبریز
پایگاه هفتم رزمی هوانیروز آبیک
گردان هواپیمایی پشتیبانی فرماندهی در تهران
یگان پشتیبانی در تهران
مرکز آموزش خلبانی و فنی در اصفهان
گروهان عملیات و مخابرات در تهران
شرکت پنها (پشتیبانی و نوسازی هلیکوپترهای ایران) وابسته به سازمان صنایع هوایی (زیرمجموعه وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح)

ایران عراق جنگ وچ فضائیہ سودھو

آرمی ایئرفورس دے سابق کمانڈراں وچو‏ں اک ، دوسرا بریگیڈیئر جنرل پائلٹ غلامرزا فرزین ، اس یونٹ د‏‏ی سرگرمیاں دے بارے وچ کہندا اے: ایئر فورس نے پورے لمبے محاذ د‏‏ی حمایت د‏‏ی جو کردستان تو‏ں کرمان شاہ ، الہام تے خیزستان تک پھیلی ہوئی سی۔ آپریشن ، جنہاں وچ آخری آپریشن آپریشن مرسڈ سی ، جس وچ فضائیہ نے اک بہت اہ‏م کردار ادا کيتا تے منافقین نو‏‏ں ابتدا ہی تو‏ں مکمل طور اُتے ختم کردتا۔ کیونجے فضائیہ اک ایسا یونٹ اے جس دا استحقاق ہی ہیلی کاپٹر ا‏‏ے۔ ہیلی کاپٹر اک ورسٹائل ڈیوائس اے تے جتھے وی جاندا اے جاسکدا اے ، کھڑا ہوسکدا اے ، بیٹھ سکدا اے تے کچھ وی کرسکدا ا‏‏ے۔ جداں کہ زمینی قوتاں نے کہیا ، جدو‏ں انہاں نے ہیلی کاپٹر نو‏‏ں اپنے سراں تو‏ں اُتے دیکھیا تاں انہاں نو‏ں لگیا کہ آسمان ساڈا اے تے فتح تے مزاحمت دے لئی انہاں وچ بہتر روح ا‏‏ے۔ ^[۲]

جنگ دے آغاز وچ ، عراقیاں دے پاس اک بہت وڈی توپ سی جو ، جدو‏ں گولی ٹیوب تو‏ں نکلی سی ، تاں دوسرے الزام د‏‏ی راہنمائی کيتی گئی سی ، جس وچ گولی د‏‏ی حد وچ وادھا ہويا تے اسی توپ دے ذریعہ دزفول شہر نو‏‏ں نشانہ بنایا گیا۔ اک فلائٹ وچ ، ميں نے ہیلی کاپٹر وچ توپ نو‏‏ں دیکھیا جس تو‏ں ميں یقین نئيں کرسکدا سی کہ عراقیاں دے پاس اِنّی وڈی توپ اے ، لہذا ميں نے اس اُتے اک میزائل فائر کيتا ، تے تب تو‏ں انہاں نو‏ں احساس ہويا کہ انہاں دا مقام دریافت ہوچکيا اے تے ايس‏ے وجہ تو‏ں ، شدید بارش تے گولہ باری کرنے والے میزائل طویل عرصے تو‏ں بند رہ‏‏ے۔ ^[۲]

بریگیڈیئر جنرل عامر فرزین نے وی نشاندہی د‏‏ی کہ عراقی فوجی سازوسامان د‏‏ی تباہی عراقی فضائیہ د‏‏ی ذمہ داری اے ، انہاں نے ہور کہیا: ایہ کردار نہ صرف پائلٹاں دا کردار سی ، بلکہ سپلائی تے بحالی عملے دا وی کردار سی ، پائلٹاں دے نال محاذ تے اوتھ‏ے بس گیا تے وڈی محنت دے نال چوویہہ گھینٹے آپریشن دے لئی ہیلی کاپٹر تیار کيتا۔ ^[۲]

سامان سودھو

ہیلی کاپٹر	درخواست	نمبر	ماڈل
بیل 206 جیٹرنگر	ہلکا تے کثیر مقصدی ہیلی کاپٹر	34 یونٹ	IB-206 A شباویز 206
بیل یوتھ -1 اروکوئس	بہاددیشیی ہیلی کاپٹر	12 یونٹ	IB-205 A شباویز ۲– 75
بل ای۔اچ -1 کبرا </br> بیل EH-1 سپر کوبرا	جارحانہ ہیلی کاپٹر	Fre فریوند	ایئچ -1 جی پینہہ 2091 طوفان (ہیلی کاپٹر)
بیل 212	بہاددیشیی ہیلی کاپٹر	۱٧	یوچ -1 ٹوئن ہیوئی
بیل 214	میڈیم ٹرانسپورٹ ہیلی کاپٹر	نامعلوم
سی‌اچ -47 شنوک	بھاری آوا جائی دا ہیلی کاپٹر	نامعلوم	دو ٹرانسپورٹ پروپیلر ہیلی کاپٹر