غلام خلال
| غلام خلال | |
|---|---|
 |
|
| تاریخ پیدائش | سنہ 898
|
| تاریخ وفات | جون 973 (74–75 سال)
|
| شہریت |  خلافت عباسیہ
|
| مذہب | اسلام |
| فرقہ | اہل سنت |
| فقہی مسلک | حنبلی |
| عملی زندگی | |
| استاذ | خلال |
| پیشہ | فقیہ |
 باب اسلام
| |
ترمیم  | |
ابو بکر عبد العزیز بن جعفر بن احمد بن یزداد بغوی اے، غلام خلال ناں توں مشہور نيں، خلال لقب دی وجہ ایہ اے کہ ابو بکر خلال دے مایہ ناز شاگرد سن، مفسر تے ثقہ محدث نيں۔
ولادت تے اوصاف
سودھوسنہ 285 ہجری وچ پیدا ہوئے، حنبلی مذہب دے اہم شیوخ وچ شمار ہُندا اے، مشہور حنبلی فقیہ تے مؤرخ ابن ابو یعلیٰ نے انہاں دے بارے وچ کہیا اے کہ: "زبردست فہم، راسخ علم، کثیر الروایت، حکومت تے لوکاں دے درمیان قابل تعظیم و تکریم تے مذہب حنبلی دے ماہر سن "۔ علامہ ذہبی نے فرمایا: " امام احمد دے تلامذہ وچ ابو بکر خلال جداں کوئی نئيں تے ابوبکر خلال دے بعد عبد العزیز (غلام خلال) جداں کوئی نئيں سوائے ابو القاسم خرقی کے"۔
استاد
سودھوبچپن ہی وچ
- محمد بن عثمان بن ابی شیبہ
- موسیٰ بن ہارون
- فضل بن حباب جمحی
- جعفر فریابی
- احمد بن محمد بن جعد وشاء
- حسین بن عبد اللہ خرقی توں علم دی سماعت کيتی ۔
اسی طرح کہیا جاندا اے کہ احمد بن حنبل دے بیٹے عبد اللہ بن احمد توں وی سماعت کيتا اے لیکن ایہ گل صحیح نئيں اے۔
اس دے علاوہ با ضابطہ طور پر
- ابو القاسم بغوی
- محمد بن عثمان بن ابی شیبہ
- حسین بن عبد اللہ خرقی تے دوسرے حنبلی کبار علما دے سامنے زانوئے تلمذ تہ کيتا۔
تلامذہ
سودھو- احمد بن جنید خطبی
- بشری بن عبد اللہ فاِنّی
- ابو اسحاق برمکی تے ہور نے انہاں توں حدیث روایت کيتی اے۔ ايسے طرح
- ابن بطہ
- ابو اسحاق بن شاقلا
- ابو حفص عکبری
- ابو الحسن تمیمی
- ابو حفص برمکی
- ابو عبد اللہ بن حامد نے انہاں توں فقہ دا علم حاصل کيتا۔
علما دی آرا
سودھوغلام خلال نوں فقہ وچ یدِ طولیٰ حاصل سی تے وڈی شان دے مالک سن، جس نے وی انہاں دی کتاب "الشافی" پڑھی ہوئے گی اوہ انہاں دے مرتبہ و شان توں واقف ہوئے گا۔
- ابو حفص برمکی نے کہیا کہ انھاں نے غلام خلال نوں ایہ فرماندے ہوئے سنیا کہ: "میرے توں میرے استاذ ابو بکر خلال نے تقریباً ویہہ مسائل نوں سنیا تے اسنوں اپنی کتاب وچ درج کیا"۔
- قاضی ابو یعلیٰ کہندے نيں: «ابو بکر عبد العزیز دی بہت ساریاں بہترین تصنیفات نيں، اس وچوں اک کتاب "المقنع" اے جس دے تقریباً سو حصے نيں، اک کتاں "الشافی" جس دے تقریباً اسّی حصے نيں، ايسے طرح کتاب "زاد المسافر"، "الخلاف مع الشافعی" تے "مختصر السنہ" اے۔ روایت اے کہ انھاں نے مرض الوفات وچ فرمایا کہ وچ تواڈے درمیان جمعہ دے دن تک ہون، چنانچہ جمعہ دے دن انتقال ہو گیا"۔
وفات
سودھوابن الفراء کہندے نيں کہ "غلام خلال دی وفات شوال سنہ 362 ہجری وچ ہوئی، عمر تقریباً 78 سال سی، تقریباً ایہی عمر انہاں دے شیخ ابو بکر خلال نے پائی۔ ايسے طرح ايسے سال دمشق دے مؤذن جمح بن قاسم، ابو بکر محمد بن احمد رملی، ابو الحسن محمد بن حسین بن ابراہیم آبری، حافظ ابو العباس محمد بن موسیٰ سمسار، مظفر بن حاجب فرغانی تے ابو حنیفہ نعمان بن محمد قاضی عبیدیہ نے وی وفات پائی۔"
ماخذ
سودھو- طبقات الحنابلة للشيخ ابن أبي يعلى الحنبلي.