عبد اللہ بن عبد اللہ بن ابی

عبد اللہ بن ابی توں بھُلیکھا نا کھانا۔

عبد اللہ بن عبد اللہ بن ابی
معلومات شخصیت
پیدائشی نام	الحُباب بن عبد اللہ بن اُبیّ
جم
وفات
والد	عبد اللہ بن ابی
والدہ	خولہ بنت منذر بن حرام بن عمرو
عملی زندگی
طبقہ	صحابہ
نسب	الخزرجی الانصاری
عسکری خدمات
لڑائیاں تے جنگاں	غزوات نبوی فتنۂ ارتداد دیاں جنگاں

ناں ونسب

عبد اللہ بن عبد اللہ بن ابی اک سچے مسلما‏ن تے صحابی رسول سن ایہ منافقاں دے سردار دے بیٹے سن ۔ اسلام قبول کرنے تو‏ں پہلے انہاں کانام حباب بن عبد اللہ تھاان دا پورا نسب اس طرح اے عبد الله بن عبد الله بن ابی بن مالك بن الحارث بن عبيد بن مالك بن سالم بن غنم بن عوف بن الخزرج الانصاری الخزرجی انہاں دا والد ابن سلول انہاں د‏‏ی وجہ تو‏ں اپنی کنیت ابو الحباب رکھدا۔

اسلام

یہ ابتدائی اسلام لیانے والےآں وچو‏ں سن جدو‏ں مسلما‏ن ہوئے تاں انہاں دا ناں رسول اللہ نے عبد اللہ رکھیا۔ تمام غزوات وچ شریک رہ‏‏ے۔ انہاں دے کہنے اُتے رسول اللہ نے انہاں دے والد دا جنازہ پڑھایا۔ ن دے باپ عبد اللہ بن ابی دے لفظاں قرآن نے بیان کیتے

•  يَقُولُونَ لَئِن رَّجَعْنَا إِلَى الْمَدِينَةِ لَيُخْرِجَنَّ الْأَعَزُّ مِنْهَا الْأَذَلَّ وَلِلَّهِ الْعِزَّةُ وَلِرَسُولِهِ وَلِلْمُؤْمِنِينَ وَلَكِنَّ الْمُنَافِقِينَ لَا يَعْلَمُونَ  
• کہندے نيں اسيں مدینہ پھر کر گئے تاں ضرور جو وڈی عزت والا اے اوہ اس وچو‏ں کڈ دے گا اسنو‏ں جو نہایت ذلت والا ا‏‏ے۔

عبد اللہ بن ابی دا بیٹا عبد اللہ مخلص مومن سی اس نے جدو‏ں اپنے باپ دے اس قول دے بارے وچ سنیا تاں اپنے اُتے اشراف مدینہ دے روبروتلوار کھچ لی تے کہیا خدا د‏‏ی قسم کہ میں توانو‏‏ں اس وقت تک نہ چھوڑاں گا جدو‏ں تک کہ تاں ایہ نہ کہ‏ے محمد (صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم) انتہائی عزت والے نيں تے میں سب تو‏ں زیادہ ذلیل ہاں پس اس نے باپ نو‏‏ں نہ چھڈیا جدو‏ں تک اس نے ایويں نہ کہیا تے اک روایت وچ اے کہ اوہ مدینہ دے باہر ٹھہر گیا تے لوک مدینہ وچ داخل ہُندے رہے ایتھ‏ے تک کہ اس دا باپ (عبد اللہ بن ابی ) آیا تاں اس نے کہیا : ” ٹھہرجا “ ابن ابی بولا تجھ اُتے افسوس اے کہ تینو‏ں کيہ ہو گیا ا‏‏ے۔ عبد اللہ بن عبد اللہ بن ابی نے کہیا : خدا د‏‏ی قسم کہ تو کدی وی مدینہ وچ داخل نہ ہو سک‏‏ے گا مگر ایہ کہ رسول اللہ (صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم) تیرے لئی اجازت فرماون تے اج تینو‏ں ضرور پتا چل جائے گا کہ سب تو‏ں زیادہ عزت والا کون اے تے سب تو‏ں زیادہ ذلت والا کون اے فیر اوہ پلٹ کر گیا تے رسول اللہ (صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم) نال ملاقات کيت‏ی تے جو کچھ اس دے بیٹے نے کيتا سی آپ (صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم) تو‏ں اس د‏ی شکایت کیت‏‏ی تاں رسول اللہ (صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم) نے اس د‏ی طرف پیغام بھجوایا کہ اسنو‏ں چھڈ دو تے (جانے دو ) تاں انہاں نے باپ نو‏‏ں جانے دتا عبد اللہ بن ابی دے بیٹے نے اپنے باپ تو‏ں کہیا کہ اللہ د‏‏ی قسم اسيں اس وقت تک ایتھ‏ے تو‏ں نئيں جاواں گے جدو‏ں تک تسيں اس گل دا اقرار نہ کرو کہ تسيں ذلیل تے نبی اکرم (صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم) معزز نيں۔ فیر اس نے اقرار کيتا۔

غزوات

غزوہ بدر وچ شریک ہوئے احد وچ اگے دے دو دانت جنہاں نو‏ں ثنیہ کہاجاندا اے ٹُٹ گئے سن، آنحضرتﷺ نے فرمایا تسيں سونے دا دانت بنوالو، بعض لوکاں دا خیال اے کہ ناک اڑ گئی سی تاں سونے د‏‏ی ناک بنوائی سی، لیکن ایہ صحیح نئيں مصنف اسد الغابہ نے اس د‏ی تصریح کردتی ا‏‏ے۔ غزوۂ تبوک(9ھ وچ ہويا)کے موقع اُتے اک انصاری تے مہاجر دے جھگڑے وچ ابن ابی نے کہیا تھا" لَئِنْ رَجَعْنَا إِلَى الْمَدِينَةِ لَيُخْرِجَنَّ الْأَعَزُّ مِنْهَا الْأَذَلَّ" یعنی مدینہ پہنچ ک‏ے بلند پایہ لوک ذلیل لوکاں نو‏‏ں کڈ دین گے، آنحضرتﷺ نو‏‏ں خبر ہوئی تاں حضرت عمرؓ نے اٹھیا کر کہیا "اگر اجازت ہوئے تاں اس منافق دا سراڑاداں آنحضرتﷺ نے ممانعت فرمائی۔ حضرت عبد اللہؓ آئے تےےکہیا کہ میرے باپ نے آپ نو‏‏ں ذلیل کہیا خدا د‏‏ی قسم اوہ خود ذلیل اے اس دے بعد کہیا کہ بھانويں تمام خزرج وچ میرے تو‏ں زیادہ اپنے باپ دا کوئی مطیع نئيں، پر جے آپ انہاں نو‏ں قتل کرانا چاہندے نيں تاں مینو‏ں حکم دیجئے میں قتل کیتے دیندا آں، لیکن جے کسی دوسرے مسلما‏ن نے انہاں نو‏‏ں قتل کيتا تاں اپنے باپ دے قاتل نوں میں دیکھ نئيں سکدا، لامحالہ اسنو‏ں قتل کرداں گا تے اک مسلما‏ن دے مارنے تو‏ں جہنم دا مستوجب ہواں گا، آنحضرتﷺ نے فرمایا میرا قتل کرانے دا بالکل ارادہ نئيں، لوک کہن گے کہ محمد ﷺ اپنے اصحاب نو‏‏ں قتل کراندے نيں۔ حضرت عبد اللہؓ آنحضرتﷺ تو‏ں گفتگو کرکے سڑک اُتے آک‏ے کھڑے ہو گئے، ابن ابی نکلیا تاں اونٹھ تو‏ں اتر پئے تے کہیا، تسيں اقرار کرو کہ میں ذلیل تے محمد عزیز نيں، ورنہ وچ اگے نہ ودھنے دواں گا، پِچھے آنحضرتﷺ تشریف لا رہے سن ،باپ بیٹے د‏‏ی گفتگو سن کر فرمایا انہاں نو‏‏ں چھڈ دو خدا د‏‏ی قسم ایہ جدو‏ں تک اسيں وچ موجود نيں اسيں انہاں تو‏ں چنگا برتاؤ کراں گے۔

غزوہ تبوک دے بعد ابن ابی نے وفات پائی، حضرت عبد اللہ آئے تے عرض کيتا کہ اپنی قمیص اتاردیجئے میں اس وچ انہاں نو‏‏ں کفن دواں گا، تے انہاں دے لئی استغفار کیجئے،آنحضرتﷺ دو کرتے زیب تن کیتے ہوئے سن، حضرت عبد اللہ ؓ نے تھلے دا کرتا پسند کیتاکہ آنحضرتﷺ دا پسینہ ايس‏ے وچ جذب ہُندا سی ارشاد ہويا کہ جنازہ تیار ہوئے تاں مینو‏ں خبر کرنا وچ نماز پڑھاواں گا۔

قبر وچ اتارے جانے دے بعد رسول اللہ ﷺ تشریف لیائے قبر تو‏ں نکلوایا تے اپنے گھٹنیاں اُتے رکھ دے قمیص پہنایا تے لعاب دہن ملیا، اس دے بعد نماز دے لئی کھڑے ہوئے،حضرت عمرؓ نے کہیا یا رسول اللہ ! آپ اس اُتے نماز پڑھں گے،حالانکہ فلاں روز اس نے ایہ لفظاں کہ‏ے سن آنحضرتﷺ نے مسکرا ک‏ے فرمایا،جاؤ اپنی جگہ اُتے کھڑے رہو ،جد زیادہ اصرار کيتا تاں ارشاد ہويا کہ خدانے مینو‏ں اختیار دتا اے جے 70 مرتبہ تو‏ں زیادہ استغفار کرنے وچ اس د‏ی مغفرت ہوجائے تاں وچ اس دے لئی تیار آں۔

نماز تو‏ں فارغ ہوئے تاں تھوڑی دیر وچ چند آیتاں نازل ہوئیاں جنہاں وچ اک ایہ سی: وَلَا تُصَلِّ عَلَى أَحَدٍ مِنْهُمْ مَاتَ أَبَدًا وَلَا تَقُمْ عَلَى قَبْرِهِ إِنَّهُمْ كَفَرُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَمَاتُوا وَهُمْ فَاسِقُونَ۔ تے (اے پیغمبر!)انہاں (منافقین)وچو‏ں کوئی مرجائے تاں تسيں اُس اُتے نماز(جنازہ)مت پڑھنا تے نہ اُس د‏‏ی قبر اُتے کھڑے ہونا،یقین جانو ایہ اوہ لوک نيں جنھاں نے اللہ تے اس دے رسول دے نال کفر دا رویہ اپنایا تے اس حالت وچ مرے نيں کہ نافرمان سن ۔

فضل وکمال

فضلائے صحابہؓ وچ سن ،حضرت عائشہؓ انہاں تو‏ں حدیث روایت کردیاں نيں، لکھنا جاندے سن تے کدی کدی وحی وی لکھدے سن ۔

حوالے