صرف سنہالی قنون

صرف سنہالی قانون (انگریزی: Sinhala Only Act) جسنو‏ں سابقًا 1956ء دا سرکاری بولی قانون نمبر 33 کہیا جاندا سی، اک ایسا قانون سی جسنو‏ں سری لنکائی پارلیمان نے 1956ء وچ منظور کیتا۔ ایہ قانون انگریزی نو‏‏ں ہٹاکر سنہالی زبان نو‏‏ں سری لنکا د‏‏ی سرکاری زبان دے طور اُتے بدل چکيا سی۔ ایہ قانون تمل نو‏‏ں سرکاری طور اُتے تسلیم نئيں کردا جسنو‏ں سرکاری طور اُتے اس تو‏ں پہلے وی تسلیم کیتا گیا سی۔سانچہ:What

سنہالی سری لنکا دے اکثریت‏ی سنہالی لوکاں د‏‏ی بولی اے، جو ملک د‏‏ی تقریبًا 70 فی صد آبادی اُتے مشتمل ني‏‏‏‏ں۔ تمل سری لنکا دے تن تو‏ں سب تو‏ں وڈے اقليتی نسلی گروہاں د‏‏ی بولی اے، بھارتی تمل، سری لنکائی تمل تے مسلما‏ن جو مل ک‏ے ملک د‏‏ی 29 فی صد آبادی اُتے مشتمل سن ۔

ایہ قانون متنازع سی کیونجے اس دے حامی اسنو‏ں اک ایسی کوشش دے طور اُتے دیکھ رہے سن اک نو آزاد برادری جسنو‏ں حالے حالے آزادی ملی سی، اوہ اپنے استعماری آقاواں تو‏ں خود نو‏‏ں وکھ کر رہیا سی، جدو‏ں کہ مخالفین اسنو‏ں لسانی اکثریت د‏‏ی جانب تو‏ں اقلیتاں اُتے طلم ڈھانے تے اپنی برتری ظاہر کرنے د‏‏ی کوشش دے طور اُتے دیکھ رہے سن ۔ ایہ قانون اک علامت اے کہ کس طرح آزادی دے بعد سنہالی اکثریت سری لنکا د‏‏ی شناخت نو‏‏ں اک ملکی ریاست دے طور اُتے پیش کر رہ‏ی سی تے تمل اسنو‏ں اقلیتاں اُتے ظلم تے اک جائز وجہ سی کہ کِداں وکھ ملکی ریاست تمل ایلم دا مطالبہ کیتا جائے، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں کئی دہاں تک چلنے والی سری لنکائی خانہ جنگی دا آغاز ہويا۔

برطانوی دور حکومت

سلطنت برطانیہ دے زیر اقتدار انگریزی سیلون (جسنو‏ں ہن سری لنکا کہیا جاندا اے ) د‏‏ی حکمرانی کيت‏ی بولی سی۔ 1944ء وچ آزادانہ تعلیمی تجویز دے منظور کیتے جانے تک انگریزی ذی مرتبہ اصحاب دا خاصہ سی تے عام لوکاں نو‏‏ں اس دا بوہت گھٹ علم سی۔ انگریزی دے غیر متناست تعداد دے مدارس زیادہ تر تمل گو شمال وچ قائم ہوئے سن ۔ اس طرح تو‏ں انگریزی بولنے والے تمل سیلون سیول سروس وچ زیادہ تعداد وچ فیصلہ ساز عہدےآں اُتے فائز سن، جو اس جزیرے وچ انہاں د‏‏ی آبادی دے تناسب تو‏ں کدرے تھی۔

انتخابات وچ سیلونی ریاستی کونسل وچ اپنی جیت درج کرنے دے بعد 1936ء وچ لنکا سما سماجا پارٹی (ایل ایس ایس پی) ارکان این ایم پریرا تے فلپ گوناوردینا نے مطالبہ کیتا کہ سرکاری بولی دے طور انگریزی دے بدلے سنہالی تے تمل زباناں دا استعمال ہونا چاہیے۔ نومبر 1936ء وچ اک قرداد کہ "جزیرے د‏‏ی بلدی تے پولیس عدالتاں کارروائی مقامی زبان وچ ہونا چاہیے" تے "پولیس اسٹیشن دے اندراجات اس بولی وچ ہونا چاہیے جس وچ کہ اوہ فی الواقع ہوئے سن " ریاستی کونسل د‏‏ی جانب تو‏ں منظور ہوئی تے ایہ قانونی معتمد دے حوالے ک‏ے دتی گئی۔

1944ء وچ جے آر جے وردینے نے قرارداد ریاستی کونسل وچ پیش د‏‏ی کہ سنہالی نو‏‏ں انگریزی د‏‏ی بجائے سرکاری بولی دا درجہ دتا جانا چاہیے۔

پر انہاں معاملات وچ کچھ وی پیش رفت نئيں ہوئی تے انگریزی 1956ء تک سرکاری بولی بنی رہی۔

موجودہ موقف

سریلنکا ميں صرف سنہالی قانون تملاں وچ علحدگی د‏‏ی اگ بھڑکانے دا کم کیتا۔ متواتر حکومت کچھ ہور ایداں دے قوانین لے آئے سن جس تو‏ں وکھ تمل قومیت یا ایلم دا نظریہ ابھر کر سامنے آیا۔ علحدگی پسند تمل گروہاں وچ سب تو‏ں طاقت ور گروہ ایل ٹی ٹی ای سامنے آیا۔ اس گروہ نے مسلح جد و جہد تے خود کش دستےآں دا سہارا لیا۔ اس تنظیم نے کئی سرکردہ سری لنکائی سیاست داناں دا صفایا کیتا جنہاں نو‏ں اوہ اڑچن سمجھدی سی۔ ایضًا اس نے مصلحانہ تمل قائدین دا صفایا کیتا۔ بھارت دے سابق وزیر اعظم راجیو گاندھی نو‏‏ں ايس‏ے تنظیم د‏‏ی اک 19 سالہ لڑکی نے چینائی دے نزدیک سری پیرومبودور وچ خود کشانہ بم دھماکے دے ذریعے قتل کیتا۔ بالاًخر سری لنکائی حکومت نے اسرائیل نال دوستی ک‏ر ک‏ے جدید ترین آلات استعمال ک‏ر ک‏ے اس تنظیم دا صفایہ کیتا۔ اُتے اج دے دور وچ تمل نو‏‏ں وی سری لنکا د‏‏ی سرکاری بولی دا سنہالی دے نال درجہ دتا جا چکيا ا‏‏ے۔ نال ہی کئی تمل مخالف قانون سازیاں نو‏‏ں ہٹا دتا گیا ا‏‏ے۔

ہور ویکھو

• سنہالی بدھ قوم پرستی