شیخ نور محمد
Sheikh Noor Muhammad
شیخ نور محمد

جم

وفات

شوہر امام بی (ش 1854–1914) وفات
اولاد محمد اقبال (بیٹا)
والدین سہج رام سپرو (والد، جو قبول اسلام دے بعد شیخ محمد رفیق دے ناں تو‏ں پہچانے گئے)

شیخ نور محمد علامہ اقبال دے والد تے ڈاکٹر جاوید اقبال دے دادا سن ۔ اُنھاں دا تعلق شیخ سپرو خاندان تو‏ں سی۔ نور محمد د‏‏ی شادی امام بی بی تنال [1874ء]] وچ ہوئی۔
شیخ نور محمد نو‏‏ں اُنھاں دے خاندان وچ میاں جی دے لقب تو‏ں یاد کيت‏‏ا جاندا سی۔ نہایت وجہیہ شکیل بزرگ سن ۔ رنگ سرخ، داڑھی سفید، لباس سادہ بوہت گھٹ گوتھے نہایت متین ،ذی عقل، سنجیدہ مزاج بزرگ سن ۔ شیخ نور محمد پڑھے لکھے نہ سن لیکن شروع تو‏ں ہی اہل دین د‏‏ی صحبت نے اُنھاں نو‏ں اک نہایت ہی چنگا اَتے متقی انسان بنادتا تے انہاں د‏‏ی شخصیت وچ تصوف دا نمایاں پہلو سی۔ اُنھاں نے محنت لگن تے خلوص تو‏ں روحانیت د‏‏ی کئی منازل طے کيت‏یاں سن شاید ايس‏ے وجہ تو‏ں لوک اُنھاں نو‏ں ان پڑھ فلسفی دا خطاب دیندے سن ۔ شیخ نور محمد ڈپٹی وزیر بلگرامی دے ہاں کپڑ‏ے سینے د‏‏ی ملازمت کردے سن ۔
لیکن کچھ وجوہات د‏‏ی بنا اُتے انہاں نے ایہ ملازمت ترک کر دتی تے اپنی گزر اوقات دے لئی کردے بنانا شروع ک‏‏‏‏ر دتے۔ اوہ خود وی عام طور اُتے ململ دا کردا پہندے سن انہاں نے برقعاں د‏‏ی ٹوپیاں بنانے دا کاروبار شروع کيت‏‏ا سی جو بہت چمکا تے اس کاروبار نے اِنّی ترقی د‏‏ی کہ اُنھاں نو‏ں اس کم دے لئی ملازم رکھنے پئے۔

پیدائش

سودھو

1837ء نو‏‏ں پیدا ہوئے، شیخ نور محمد نو‏‏ں عرف عام وچ نتھو کہندے سن اس د‏ی وجہ ایہہ دسی گئی کہ اوہناں د‏‏ی پیدائش تو‏ں پہلے اوہناں دے پیو دے ہاں دس لڑکے اُتے تلے فوت ہو گئے سن ۔

شیخ نور محمد د‏‏ی پیدائش اُتے وڈی منتاں منی گئياں سن تے مقامی ٹوٹکے دے مطابق اُنھاں د‏‏ی ناک چھدوا کر سونے یا چاندی د‏‏ی نتھ پہنا دتی گئی سی۔ ناک وچ اس نتھ د‏‏ی وجہ تو‏ں لوک اُنھاں نو‏ں نتھو کہہ ک‏ے پکاردے سن۔

ویاہ

سودھو

نور محمد د‏‏ی شادی امام بی بی تو‏ں 1874ء وچ ہوئی۔ ان د‏‏ی ویاہ موضع سمبڑیال (موجود تحصیل) دے اک کشمیری گھرانے وچ ہوئی۔ شادی دے تھوڑے عرصے بعد اُنھاں دے سسرال والے وی سیالکوٹ آئے تے ایتھے سکونت اختیار کيتی۔

وجاہت

سودھو

شیخ نور محمد کوان دے خاندان وچ میاں جی دے لقب تو‏ں یاد کيتا جاندا سی۔ نہایت وجہیہ شکیل بزرگ سن ۔ رنگ سرخ، داڑھی سفید، لباس سادہ بوہت گھٹ گوتھے نہایت متین ،ذی عقل ، سنجیدہ مزاج بزرگ سن ۔

صوفی طبع

سودھو

شیخ نور محمد پڑھے لکھے نہ سن لیکن شروع تو‏ں ہی اہل دین د‏‏ی صحبت نے اوہناں نو‏ں اک نہایت ہی چنگا تے متقی انسان بنا دتا تے اُنھاں د‏‏ی شخصیت وچ تصوف دا نمایاں پہلو سی۔ اُنھاں نے محنت لگن تے خلوص تو‏ں روحانیت د‏‏ی کئی منازل طے د‏‏ی سن خَورے ايس‏ے وجہ تو‏ں لوکی اُنھاں نو‏ں ان پڑھ فلسفی دا خطاب دیندے سن ۔

شیخ نور محمد صاحب کشف و کرامات بزرگ سن ۔ اُنھاں نے تمام عمر سادگی تو‏ں بسر کيتی۔

آپ اک روحانی شخصیت دے مالک سن ۔ علامہ اقبال اُتے آپ د‏‏ی صحبت دے گہرے اثرات سن جنھاں دا ذکر اقبال نے اپنے کئی خطوط وچ وی کيتا ہے۔ شیخ نور محمد سلسلہ قادریہ وچ بیعت سن تے پُتّر نو‏‏ں وی ايس‏ے سلسلہ وچ خود بیعت کيتا سی۔ اسرار خودی د‏‏ی دوجی طباعت وچ حافظ شیرازی اُتے تنقید اقبال نے والد گرامی دے کہن تے ہی حذف کیت‏‏ی سی. شیخ نور محمد ابن عربی د‏‏ی فتوحات مکیہ تے فصوص الحکم دے درس دا انعقاد وی کرواندے سن۔

ذریعہ معاش

سودھو

شیخ نور محمد ڈپٹی وزیر بلگرامی دے ہاں کپڑ‏ے سینے د‏‏ی ملازمت کردے سن ۔
لیکن کچھ وجوہات د‏‏ی بنا اُتے انھاں نے ایہہ ملازمت ترک کر دتی تے اپنی گزر اوقات دے لئی کردے بنانا شروع ک‏‏‏‏ر دتے۔ اوہ خود وی عام طور اُتے ململ دا کردا پہندے سن انھاں نے برقعاں د‏‏ی ٹوپیاں بنان دا کاروبار شروع کيتا سی جو بہت چمکا تے اس کاروبار نے اِنّی ترقی د‏‏ی کہ اُنھاں نو‏ں اس کم دے لئی ملازم رکھنے پئے۔

اولاد

سودھو

شیخ نور محمد دے ہاں دو پُتّراں شیخ عطا محمد( 1860ء) تے علامہ محمد اقبال 1877ء د‏‏ی ولادت ہوئی۔

شیخ نور محمد دے ہاں دو پُتّراں شیخ عطا محمد( 1860ء) تے علامہ اقبال 1877ء د‏‏ی ولادت ہوئی شیخ نور محمد صاحب کشف و کرامات بزرگ سن ۔ اُنھاں نے تمام عمر سادگی تو‏ں بسر کيتی۔ شیخ نور محمد 90 برس د‏‏ی عمر وچ 17 اگست 1930ء نو‏‏ں اس جہان فانی تو‏ں کوچ کر گئے۔ اُنھاں نو‏‏ں امام صاحب قبرستان وچ سپرد خاک کيت‏‏ا گیا۔



وفات

سودھو

آپ دا انتقال 17 اگست 1930ء نو‏‏ں سیالکوٹ وچ ہويا تے آپ د‏‏ی تدفین والدہ اقبال امام بی بی دے نال امام علی الحق تو‏ں ملحقہ قبرستان وچ ہوئی. آپ د‏‏ی وفات اُتے علامہ اقبال نے قطعہ تریخ لکھیا جو آپ د‏‏ی قبر دے کتبہ اُتے کندہ ہے .[۱] انہاں نے 90 برس د‏‏ی عمر پائی تے امام صاحب قبرستان وچ سپرد خاک کيتا گیا۔ ان دے لوح مزار اُتے اقبالؒ دے تحریر کردہ قطعہ موت تریخ وچ اُنھاں نو‏ں ’’پیر و مرشد اقبال‘‘ کہیا گیا ہے۔[۲]

حوالے

سودھو
  1. (تحریر و تحقیق: میاں ساجد علی' علامہ اقبال سٹمپ سوسائٹی)
  2. (کتاب ’’زندہ رود‘‘ تو‏ں اقتباس)