شگر
شگر : (Shigar) : شگر پاکستان دے شمالی علاقہ جات بلتستان وچ واقع اک نہایت وسیع تے خوبصورت وادی اے ۔ایہ بلتستان ڈویژن دے کِسے وی ضلع توں آبادی تے رقبہ دونے لحاظ توں وڈا علاقہ اے۔ شگر دی آبادی لمسہ نامی گااں توں شروع ہُندی اے، ایتھے توں دو کلومیٹر دے فاصلے اُتے شگر خاص آندا اے جو پورے ضلع دا ہیڈ کوارٹر اے۔ شگر خاص دریائے باشہ تے دریائے برالدو دا سنگم اے۔ شگر خاص توں برالدو نالے دی جانب جانے والی سڑک برالدو نالے دے آخری گااں تستے پہنچ کے ختم ہوجاندی اے۔ شگر خاص توں تستے دے وچکار یونین کونسل چھورکاہ، الچوڑی تے داسو واقع نيں۔ ایہ ایریا شگر دی داہنی جانب واقع اے، جس دے اختتام اُتے دنیا دی دوسری بلند ترین چوٹی (K.2) موجود اے۔ کے۔ ٹو دے علاوہ گشہ بروم1، گشہ بروم 2، ٹرانگ اینڈ ٹاورورگی چوٹیاں وی برالدو ایریا وچ دنیا بھر توں کوہ پیمااں تے سیاحاں نوں کھچ لیانے دا ذریعہ بندی نيں۔
شگر دی باہنی جانب باشے دا ایریا موجود اے جس دی ابتدا یونین کونسل گلاب پور دے پہلے گااں نیالی توں ہُندا اے، اس دے بعد یونین کونسل تسر تے یونین کونسل باشہ دا ایریا آندا اے۔ یونین کونسل تسر وچ چھوترون دا قدرتی گرم چشمہ تے یونین کونسل باشہ وچ بیسل دا قدرتی گرم چشمہ بہت مشہور نيں۔ باشہ ایریا دا اختتام ارندو دے بڑوق توں ہُندا اے ، اوتھے توں حراموش گلگت دی سرحد شروع ہوجاندی اے۔ ارندو وچ سپانگ ٹیک دے ناں توں اک چوٹی اے، جس نوں سر کرنے دے لئی دنیا دے مختلف ملکاں توں کوہ پیما آندے نيں۔
خوبانی تے خصوصا باشہ دی دیسی گھی دا بہت چرچا اے۔ شگر وچ مختلف قسم دے معدنیات دی فراوانی اے۔ ایتھے توں کڈے گئے سنگ مرمر توں دنیا بھرپور استفادہ کردی اے ؛ جدوں کہ ایتھے دے باسیاں دے گھر اج وی مٹی دے بنے ہوئے نيں۔
پورے بلتستان دی طرح شگر وچ وی پہلے راجا کا دور ہُندا سی مگر ہن کونسلر نظام رائج اے۔ ایتھے دی آبادی دی اکثریت شیعہ اثنا عشری اے، جواپنے مذہبی پیشواواں دے تابع ہُندے نيں۔ سن 2015 وچ شگر نوں ضلع دا درجہ دتا گیا شگر دی آبادی تقریبا اک لکھ چالیس ہزار (1,40،000) دے لگ بھگ اے ۔شگر وچ اک انٹر کالج تے ست ہائی سکول نيں۔
اس وادی دے خوبصورت تے دلکش قدرتی مناظر ،بلندپھاڑی چوٹیاں ،لہلہا تے کھیت ،ٹھنڈی چشمے تے آبشاراں ،ملکی و غیر ملکی سیاحاں دے لئی اپنے اندر اک منفرد کشش رکھدی اے ۔ اس وادی دی سرحداں مشرق وچ خپلو ، مغرب وچ نگر گلگت تے جنوب دی وادی سکردو توں ملدی نيں۔شمالی طرف دنیا دی دوسری بلندترین چوٹی «کے ٹو»تے کوہ قراقرم دی ہور پہاڑی چوٹیاں تے گلیشرزنيں۔جنہاں نوں مرکونے دی کوشش وچ لاتعداد کوہ پیما اپنی جاناں گنوا چکے نيں۔ وادی شگر دے مہمان نواز،بہادر تے جفا کش لوگوںکا پیشہ کھیتی باڑی،تے مویشی پالنا اے بوہت گھٹ لوک ملازمت پیشہ نيں۔ایہ وادی پھلاں تے میواں دے لحاظ توں بہت مشہور نيں۔ان وچ خوبا نی ،بادام ،سیب،ناشپاندی،انگور،الوبخارا،گلاس ،شہتوت ،اخروٹ تے دوسری پھلاں شامل نيں۔وادی دے پہاڑاں وچ قدرت دا پیش بہا تے قیمتی خزا نہ پوشیدہ نيں۔ان پہاڑاں وچ چھپی معدنیات کےعلاوہ بہت ہی دوسری قیمتی اشیاء نيں جنہاں وچوں چند مشہور معدنیات دا ذکر پیش خدمت اے۔ «ابرق» ایتھے خاص مقدار وچ ابرق پایا جاندا اے جو شیشہ سازی دے کم آندا اے۔ «کچا چونا»شگر وچ کئی جگھوںپر چومے دا پتھر دستیاب اے جنہاں نوں کار خاناں وچ پکا کر عمدہ قسم دا چونا تیار کیتا جاندا اے۔ «نیلم »اس وادی دے پہاڑو ں توں نیلم وی ملدے نيں ایہ پتھر جواہرات دی دنیا وچ وڈی قیمت پاندے نيں۔ «زہرمہرہ»شگر توں تقریبا «30»میل مشرق دی سمت پہاڑی نالاں نوں عبور کرنے دے بعد اک تیز سبز رنگ دا پہاڑ اے جسنوں مقامی بولی وچ «پزول»کہندے نيں۔ایہ سبزرنگ دا پتھر عام پتھراں دی نسبت نرم اے جس توں ہر قسم دے برتن تے دوسری نمایشی چیزاں بنایی جاسکدیاں نيں۔اس پتھر توں بنے ہوئے برتناں دی ایہ خوبی بیان کيتی جاندی اے کہ جے انہاں وچ زہر ملیا کے کھانا ڈالیا جاے تاں کھانا خود بہ خود ابلنے لگدا اے ۔تے زہر دا اثر زائل ہوجا تا اے جے کوئی آدمی زہر کھالے یا اسنوں سپ کٹ جائے تاں زہر جسم وچ پھیلنے توں پہلے زہرہ مہرہ دا اک ٹکڑا پیس کر پانی وچ حل کر کے مریض نوں پلا یا جائے تاں مریض صحت یاب ہوجاندا اے۔ «جڑی بوٹیاں»پہاڑاں تے ندی نالاں دے کنارے بہت ساریاں قیمتی جڑی بوٹیاں وی پائی جاندیاں نيں جنہاں توں طبی ادویات تیار کيتیاں جاندیاں نيں۔ موسم بہار وچ ایہ وادی بہت خوبصورت نظر آندی اے چاراں طرف ہرے بھرے درخت نظر آندے نيں لیکن درج ذیل تھاںواں نوں خاص اہمیت حاصل اے :جربہ ژھو، مسجد امبوڑک، پھونگ کھر، خانقاہ معلی ، حشوپی باغ، گرم چشمہ چھوترون، گرم چشمہ بیسل، مونوکو سپنگ۔