شِیۉرام راجگرو
| شِیۉرام راجگرو | |
|---|---|
 | |
| جم | 24 اگست 1908
|
| وفات | 23 مارچ 1931 (23 سال) |
| وجہ وفات | پھانسی |
| طرز وفات | سزائے موت |
| قومیت | بھارتی |
| رکن | ہندوستان سوشلسٹ رپبلکن ایسوسی ایشن [۱] |
| عملی زندگی | |
| پیشہ | انقلابی ، حریت پسند |
| مادری زبان | مرہٹی |
| تحریک | بھارت دی آزادی دی تحریک [۲] |
| الزام و سزا | |
| جرم | قتل |
ترمیم  | |
شِیۉرام ہری راجگرو (مراٹھی: शिवराम हरी राजगुरू، 24 اگست 1908–23 مارچ 1931) مہاراشٹر توں اک بھارتی انقلابی سی، جس نوں بھگت سنگھ دا ساتھی ہون اتے اک بریٹیش پولیس اہلکار دے قتل وچّ اس دی شمولیت لئی مکھ طور تے جانیا جاندا اے۔
زندگی
سودھوراجگرو دا پیؤ ہری نارائن کم دی بھال کردا-کردا اپنے پنڈ چاکن توں جا کے پنڈ کھیڈ (نزدیک پنے، مہاراشٹر) وچّ وس گیا سی۔ اتھے ہی راجگرو دا جم 24 اگست 1908 نوں ہویا۔ اوہ حالے چھ ورھیاں دا ہی سی جدوں اس دے پیؤ دا انتقال ہو گیا۔ اس دی پرورش اس دے وڈے بھرا نے کیتی۔ اس نوں سکول وچّ داخل کروایا گیا پر اس دا من پڑھائی وچّ نہیں رمدا سی۔ اوہ تاں ہر ویلے کھیڈنا چاہندا سی۔ جدوں بھرا نے اس اتے پڑھائی لئی زور پایا تاں اوہ خالی ہتھ گھروں بھجّ گیا۔ راجگرو کئی دن تک بھکھا-پیاسا رہا۔ آخر اوہ بنارس پہنچ گیا۔ اتھے سنسکرت دے اک استاد نے اس نوں پڑھاؤنا شروع کیتا۔ ایہہ استاد اس نوں پڑھاؤندا گھٹّ سی، گھر وچّ نوکراں دی طرحاں کم زیادہ لیندا سی۔ اوہ اتھے وی ٹک نہیں سکیا۔ اس نوں کجھ دناں بعد ہی بنارس دے اک سکول وچّ پی ٹی ماسٹر دی نوکری مل گئی۔ ایہہ نوکری اس دے من دی سی۔ طالب علماں نال اوہ رچمچ گیا۔
انقلاب دے راہ
سودھواسے دوران بنارس دے کرترقی کاری، شِیۉ ورما نے اس نال رابطہ کیتا اتے اس نوں انقلابیاں وچّ شامل ہون لئی راغب کیتا۔ راجگرو بہت خوش ہویا۔ اوہ دیس لئی کجھ کرنا چاہندا سی۔ اس نے غریبی ویکھی سی، بھکھ نوں سہن کیتا سی۔ اوہ ایہہ وی جاندا سی کہ دیس دی اس بھیڑی حالت دا کارن انگریزاں ولوں بھارت نوں لٹّ کے اپنا گھر بھرنا اے۔ اوہ انقلابیا دَل وچّ شامل ہو گیا تے جلدی ہی لاہور پجّ گیا۔ اتھے اوہ بھگت سنگھ دا ساتھی، پرستار تے دوست ہو گیا۔ اس وچّ شوق-اے-شہادت دا اتھاہ جذبہ سی۔ اوہ ہر ویلے، ہر گلّ وچّ اپنا مقابلہ بھگت سنگھ نال کردا سی۔ اوہ چاہندا سی کہ دیس ہتّ قربان ہون وچّ جے اوہ بھگت سنگھ توں اگے نہیں ہو سکدا تاں اس توں کسے وی حالت وچّ پچھے نہ راے۔ جو کم بھگت سنگھ کردا سی، اوہی راجگرو کرنا لوچدا سی۔
راجگرو تے بھگت سنگھ
سودھوبھگت سنگھ تے راجگرو دوواں دا نشانہ پکا سی۔ دوویں نشانیباز سن۔ سنّ 1928 وچّ جدوں لالا لاجپت رائے دے قتل اپرنت ہندوستان سوشلسٹ رپبلکن ایسوسی ایشن نے انگریزاں توں اس اپمان دا بدلہ لین دا فیصلہ لیا تاں انگریز افسر سکاٹ نوں مارن دی ذمہ واری راجگرو تے بھگت سنگھ نوں ہی سونپی گئی۔ اس مطابق تھانے وچوں موٹرسائیکل اتے نکل راے انگریز افسر اتے راجگرو نے گولی چلا دتی پر ایہہ سکاٹ نہیں، سانڈرس سی۔ اوہ موٹرسائیکل توں ڈگّ پیا۔ ڈگے پئے افسر اتے دو گولیاں بھگت سنگھ نے وی چلا دتیاں۔ اوہ سارے اتھوں نکل گئے۔ جدوں سارے اک تھاں اکٹھے ہوئے تاں سبھ راجگرو دی تعریف کرن لگے کہ اس نے افسر دے ڈھڈّ وچّ گولی ماری۔ ‘‘نہیں، میں تاں پڑپڑی دا نشانہ لیا سی- پستول ہی نکما سی- ہلّ گیا۔’’ راجگرو نے کیہا۔ اوہ بہت ہی سدھے سبھاء دا پر مگھدے جذبے والا کرترقی کاری سی۔
جدوں بھگت سنگھ نوں دلی اسمبلی وچّ بمب سٹن لئی نامزد کیتا گیا تاں کمیٹی وچّ راجگرو نے بہت زور لایا سی کہ ایہہ ڈیوٹی بھگت سنگھ دی تھاں اس نوں سونپی جاوے جاں گھٹو-گھٹو اس نوں بھگت سنگھ دا ساتھی بنا کے اتھے بھیجیا جاوے۔ دوجے کرترقی کاریاں نے کیہا کہ گرفتار ہون دی صورتَ وچّ اوہ پارٹی دا پکھ پوری طرحاں پیش نہیں کر سکیگا کیونکہ اس نوں انگریزی نہیں آؤندی۔ اوہ جھانسی گیا۔ چندر شیکھر آزاد نال گلّ کیتی، ‘‘مینوں انگریزی وچّ بیان تیار کر دینا، میں اس نوں رٹّ کے بول دیوانگا۔ آخر میں سنسکرت کومٹی نوں وی رٹا ہی لایا سی۔’’ پر راجگرو دی منگ پروان نہ ہوئی۔ 6 اپریل 1929 نوں بھگت سنگھ تے بٹکیشور دتّ نے اسمبلی وچّ بمب سٹیا اتے اپنے-اپنے نوں پولیس حوالے کر دتا۔
لاہور سازش کیس
سودھوبمب سٹن دے نال-نال لاہور سازش کیس ماتحت سکھدیو، بھگت سنگھ، شِیو ورما، گیا پرساد، جتندرناتھ داس، جےَ دیوَ کپور، بٹکیشور دتّ، کمل ناتھ، بھگوان داس ماہور، جتندر ناتھ سانیال، آشا رام، پریم دتّ، دیس راجا، مہامبیر سنگھ، سریندر پانڈے، اجے گھوش اتے راجگرو خلاف مقدمہ چلیا۔ چندر شیکھر فرار سن۔ ایہہ مقدمہ لاہور چلیا۔ اکتوبر 1930 نوں مقدمے دا فیصلہ سنا دتا گیا۔ سکھدیو اتے بھگت سنگھ دے نال-نال راجگرو نوں وی پھانسی دی سزا سنائی گئی۔ راجگرو بے حدّ خوش سی کیونکہ اس دی بھگت سنگھ نال شہید ہون دی سدھر پوری ہون والی سی۔ لوکاں وچّ ایہناں سزاواں خلاف بھاری روس سی۔ اوہناں نے جلسے کیتے، جلوس کڈھے اتے سرکار توں منگ کیتی کہ ایہناں نوجواناں نوں پھانسی نہ دتی جاوے پر پریوی کونسل نے اس منگ نوں ٹھکرا دتا۔
اوہناں نوں 23 مارچ 1931 نوں شام ویلے لاہور جیل اندر پھانسی ’تے چڑھاؤن دی ویونت بنائی گئی۔ ہندستان دے ایہہ تنے لال کال-کوٹھڑی توں انقلاب زندہ باد دے نعرے لاؤندیاں پھانسی گھر ولّ ودھے اتے اوہناں نے ہسدیاں-ہسدیاں پھانسی دے پھندیاں نوں چمیا تے دیس لئی شہید ہو گئے۔