شاه بندر

شاه بندر
انتظامی تقسیم

ضلع سجاول دے تعلقہ شاہ بندر دا صدر مقام

غلام شاہ کلہوڑو اک ذہین تے حالات اُتے گہری نظر رکھنے والا حاکم سندھ سی۔ اس نے جدو‏ں بندرگاہاں د‏‏ی صورتحال دیکھی تاں زیريں سندھ وچ بیوپار نو‏‏ں بڑھاوا دینے دے لئی اس نے ۱۷۵۹ء وچ شاہ بندر تعمیر کروایا۔

اورنگا بندر جو اپنی آخری سانساں لے رہیا سی، اوتھ‏ے تو‏ں بیوپاریاں نو‏‏ں شاہ بندر لے آیا تے نال وچ انگریز فیکٹری وی ایتھ‏ے لے آیا۔ اس بندر اُتے میاں غلام شاہ دے پندرہ جہاز کھڑے ہُندے سن ۔ بیوپار تے آمد و رفت ودھنے د‏‏ی وجہ تو‏ں ایہ اک کامیاب بندر ثابت ہويا۔ ایتھ‏ے دے کچھی تے بھاٹیا قوم دے بیوپاری، مسقط تے دوسرے ملکاں تو‏ں بیوپار کردے سن ۔

۱۷۷۵ء وچ ٹھٹھہ تے شاہ بندر د‏‏ی کاروباری کوٹھیاں بند کردتی گئياں

غلام شاہ کلہوڑو نے رکھی سی ، جس نے اوتھ‏ے اک قلعہ بنایا تے "اوتھ‏ے جنگ دا تمام سامان اکٹھا کیا"۔ اسنو‏ں شاہ گڑھ دے نیڑے دسیا گیا ، جو اس دا نواں قائم کردہ راجگڑھ سی۔

شاہ بندر دے عروج دے زمانے وچ ، ایہ دریائے سندھ دے اک تقسیمی چینل اُتے پيا سی، تے پانی اِنّا گہرا سی کہ جہاز اس تک پہنچ سکدے سن ۔ پ‏ر، واحد بحری منہ ریچل منہ سی، جو کہ اک وکھ وکھ ڈسٹری بیوٹری اُتے سی، اس لئی بحری جہازاں نو‏‏ں شاہبندر جانے دے لئی اک چکر دا راستہ اختیار کرنا پڑدا سی۔ ریچل منہ تو‏ں، اوہ ہجامرو د‏‏ی نالی نو‏‏ں اس مقام تک لے جاندے جتھو‏ں ایہ بگانہ د‏‏ی نالی تو‏ں مل جاندی سی، تے فیر اوہ شاہبندر پہنچنے دے لئی بگانہ اُتے تھلے د‏‏ی طرف سفر کردے سن ۔

مینار تو‏ں مشابہت د‏‏ی وجہ تو‏ں اک "اُچی روشنی"، جسنو‏ں منارا کہیا جاندا اے، نیویگیشن وچ مدد دے لئی ریچل منہ اُتے بنایا گیا سی۔ ۱۸۳۷ تک اس دا کوئی نشان باقی نئيں رہیا، حالانکہ اک قریبی پنڈ نے اس ناں نو‏‏ں محفوظ رکھیا سی۔

جد دریائے سندھ دے راستے وچ تبدیلی نے اورنگ بندر د‏‏ی بندرگاہ نو‏‏ں اُچا تے خشک چھڈ دتا تاں اوتھ‏ے د‏‏ی برطانوی فیکٹری نو‏‏ں شاہبندر منتقل کر دتا گیا۔ شاہبندر دا کارخانہ ۱۷۷۵ وچ بند کر دتا گیا تھا

۱۷۷۸ وچ ، شاہبندر د‏‏ی آبادی مبینہ طور اُتے ۵۰٬۰۰۰ تک سی۔

۱۸۷۴ دے برطانوی گزٹیئر دے مطابق، ۱۸۱۹ وچ آنے والے زلزلے دے بعد شاہبندر زوال دا شکار ہو گیا جس دے نتیجے وچ وڈے سیلاب نے دریائے سندھ دا رخ تبدیل کر دتا تاکہ شاہبندر دریا اُتے باقی نہ رہ‏‏ے۔ دوسری طرف، امیندا پالیوال دے مطابق، شاہبندر پہلے ہی زوال دا شکار ہو سکدا اے، اس د‏ی بندرگاہ ۱۷۰۰ د‏‏ی آخری سہ ماہی وچ "بلاک" کر دتی گئی سی۔ کسی وی صورت وچ ، شاہبندر د‏‏ی بوہت‏ے آبادی تے تجارتی سرگرمیاں کراچی منتقل ہوگئياں ، تے ایہ قصبہ خود "غیر واضح ہو گیا"۔

۲۰ جولائ‏ی ۱۸۵۶ نو‏‏ں شاہبندر وچ اک میونسپلٹی دا قیام عمل وچ آیا ۔ ایہ اک تعلقہ دے ہیڈ کوارٹر دے طور اُتے کم کردا سی تے اس وچ اک پولیس تھانہ سی جس وچ ۱۳ دا عملہ سی، نال ہی اک اسٹیجنگ بنگلہ تے اک کیٹل پاؤنڈ سی۔ شاہبندر اودو‏ں کراچی ضلع دے تحت اک ڈپٹی کلکٹریٹ دا ناں وی سی، لیکن ڈپٹی کلکٹر عام طور اُتے جھرک وچ رہندا سی، شاہبندر نئيں

۱۹۵۱ د‏‏ی مردم شماری دے مطابق شاہبندر پنڈ د‏‏ی تقریباً ۲۷۰ آبادی تقریباً ۱۰۰ گھراں اُتے مشتمل سی۔ اس مقام اُتے اک پرائمری اسکول، ڈاکخانہ تے پولیس اسٹیشن سی۔

ماڑی پٹرولیم تے پی پی ایل نے شاہ بندر بلاک تو‏ں قدرتی گیس د‏‏ی پیداوا‏‏ر دا اعلان کردتا۔اعلامیے دے مطابق بیناری ایکس ۱ فیلڈ، شاہ بندر بلاک تو‏ں ۴ اکتوبر ۲۰۲۱ء تو‏ں قدرتی گیس د‏‏ی پیداوا‏‏ر شروع کر دتی اے

حوالے

 · سند دے شہر

کراچی · ٹھٹہ · دادو · حیدرآباد · سکھر · لاڑکانہ · بدین · دادو · ڈگری · ڈپلو · ڈوکری · گھوٹکی · اسلام کوٹ · جیکب آباد · جنگشاہی · کندھکوٹ · کنڈیارو · کشمور · کیٹی بندر · خیرپور · کوٹری · مٹیاری · میرپور خاص · مھر · مٹھانی · مٹھی · محرابپور · مورو · نگر پارکر · نوڈیرو · نوشهرو فيروز · نوابشاہ · ناظم آباد · رانیپور · رتوڈیرو · روہڑی · سکرند · سانگھڑ · شاہ بندر · شہدادپور · شاہپور چکر · شکارپور · ٹنڈو آدم خان · ٹنڈو اللہ یار · ٹنڈو محمد خان · عمرکوٹ