سید ابراہیم دسوقی
| ابراہیم دسوقی | |
|---|---|
 | |
| الدسوقی، ابا العينين، برہان الملہ والدين، شيخ الاسلام، امام الدين، قطب الاقطاب، القطب الامجد، الامام الاوحد، سيد السادات، رافع المہمات، صاحب الولا والكشف والاطلاعات، بحر الورود والبركات، لسان الحضرات، كعبہ الحقيقہ، سلطان اہل العون والصون، الحسيب، النسيب، الشريف، قاضی العشاق، صاحب السيفين، صاحب الرمحين، عريس المملکہ | |
| ولادت: | 633ھ – 1236ء/653ھ – 1255ء |
| مقام ولادت: | دسوق،  سلطنتِ مملوکیہ |
| وفات: | 676ھ – 1277ء/696ھ – 1296ء |
| مقام وفات: | دسوق، سلطنتِ مملوکیہ |
| مزار: | مسجد سيد ابراہيم الدسوقی |
| فقہ: | شافعی |
| فرقہ: | اہل سنت |
| درجہ: | قطب |
| عرس: | 2 اکتوبر 2 اپریل (رگبی) |
| مؤثر شخصیتاں: | نجم الدين اصفہانی ابوالحسن شاذلی |
| متاثر شخصیتاں: | احمد عرب شرنوبی احمد بن ادریس فاسی جلال الدین سیوطی محمد عثمان عبده البرہانی |
سید ابراہیم دسوقی اِمام شیخ ابراہیم الدسوقی بہت وڈے اقطاب وچ شمار ہُندے نيں۔
ناں و لقب
سودھوسید ابراہیم الدسوقی القرشی الہاشمی (عربی وچ ناں السید إبراھیم الدسوقي ) شجرۂ نسب ایويں اے: العارف باللہ السید ابراہیم ابن ابو المجد ابن قریش ابن محمد ابن محمد ابن النجا ابن عبد الخالق ابن ابو القاسم الزکی ابن علی ابن محمد الجواد ابن علی الرضا ابن موسیٰ الکاظم ابن جعفر الصادق ابن محمد الباقر ابن علی زین العابدین ابن الحسین ابن الامام سیدنا علی۔
ولادت
سودھوتذکرہ نگاراں نے سید اِبراہیم دسوقی دا سنہ ولادت 623ھ لکھیا اے۔ دریائے نیل دے کنارے اُتے واقع مصر دے مشہور شہر دسوق وچ آپ نے شرفِ تولد حاصل کیتا۔ آپ دے والد گرامی عارف باللہ ابوالمجد عبد العزیز ولی صفت تے اپنے وقت دے چنیدہ اہل اللہ وچوں سن ۔ ولایت و معرفت دی اس منزل تک پہنچنے وچ عارفِ کبیر محمد بن ہارون سنہوری دی صحبت و رفاقت دا وڈا حصہ سی ۔ والدۂ ماجدہ فاطمہ وی وقت دی ولیہ تے مشہور عابدہ سن۔
تعلیم وتربیت
سودھوابتدائی تعلیم دی تکمیل دے بعد ابراہیم الدسوقی دے والد ماجد نے انہاں نوں پورے طور اُتے اپنی تربیت و تعلیم وچ لے لیا تے انہاں اُتے اپنی پوری توجہ مرکوز کر دتی۔ حفظ قرآن دی سعادت پانے دے بعد انہاں نے فقہ شافعی وچ مہارتِ تامہ حاصل کيتی۔
والد گرامی نے تربیت و سلوک دے مراحل طے کرنے دی خاطر دسوق ہی وچ اُنہاں دے لئی اک خلوتِ خاص بنا دی، جتھے ابراہیم دسوقی کوئی ویہہ سال تک خلوت گزاں رہے۔ اس دوران والدِماجد دا اِنتقال ہو گیا تواُنہاں دی نمازِ جنازہ پڑھانے دے لئی خلوت توں باہرتشریف لائے۔
فیر جدوں خلوت گزینی دے خیال توں خلوت گاہ دی طرف ودھے تاں لوکاں نے آپ دا دامن تھام لیا تے خدا دی قسماں دینے لگے کہ ہن آپ اندر نہ جان، ساڈے حال اُتے کرم فرمائاں، خلق خدا آپ دے فیض دی پیاسی اے۔ اُتے آپ نے تحصیل علم وفضل دا سلسلہ منقطع نئيں کیتا۔ تصوف و طریقت دے اَسرار ورموز حاصل کرنے دے لئی عارف باللہ عبد الرزاق بن محمود جزولی دے درس توں وابستہ ہو گئے۔ ہور تشنگی عارف باللہ نجم الدین بکری تے نور الدین طوسی توں پوری کيتی۔ جو اس وقت آسمانِ سہروردیت دے دوچمکتے ستارے تصور کیتے جاندے سن ۔ جدوں سید ابراہیم دسوقی نے فضل وکمال دے زینے طے کر لئی، تاں اَب درس و اِفادہ دی بساط بچھائی تے خلق خدا دی ہدایت وتعلیم دا آغاز فرمایا۔
اسناد طریقت
سودھوشیخ ابراہیم الدسوقی نے خرقہ خلافت شیخ نجم الدین محمود الاصفہانی دے ہتھوں زیب تن کیتا۔ انہاں نے الشیخ نور الدین عبد الصمد النظری تاں۔ انہاں نے الشیخ نجیب الدین علی الشیرازی تاں۔ انہاں نے الشیخ شہاب الدین السہروردی تاں۔ انہاں نے الشیخ ابو نجیب ضیا الدین عبد القاہر السہروردی تاں۔ انہاں نے الشیخ وجیہ الدین تاں۔ انہاں نے الشیخ فرج الزنجانی تاں۔ انہاں نے الشیخ ابو العباس النہاوندی تاں۔ انہاں نے الشیخ محمد بن حفیف الشیرازی تاں۔ انہاں نے الشیخ القاضی رویم ابو محمد البغدادی تاں۔ انہاں نے ا مام الطریقہ و سید الطائفہ ابو القاسم الجنید البغدادی تاں۔ انہاں نے اپنے ماماں سری السقطی تاں۔ انہاں نے الشیخ معروف الکرخی تاں۔ انہاں نے الشیخ داؤد الطائی تاں۔ انہاں نے الشیخ حبیب العجمی تاں۔ انہاں نے الشیخ الحسن البصری تاں۔ انہاں نے قائد الاولیاء سیدنا الامام علی بن ابی طالب رضی اللہ عنہ تاں۔ تے انہاں نے سید الخلق و سید الانبیاء الکرام سیدنا و مولانا رسول اللہ صلی اللہ علیہ و آلہ و سلم توں حاصل کیتا۔
القاب
سودھوالدسوقی،السید السند، الحسیب النسیب، قطب الاولیاء، مرشد العلماء، تاج العارفین، امام الزاہدین، شیخ الاسلام، عارف باللہ، بحر شریعت۔ ابا العينين، ب رہان الملہ والدين، امام الدين، قطب الاقطاب، القطب الامجد، الامام الاوحد، سيد السادات، رافع المہمات، صاحب الولا والكشف والاطلاعات، بحر الورود والبركات، لسان الحضرات، كعبہ الحقيقہ، سلطان اہل العون والصون،، الشريف، قاضی العشاق، صاحب السيفين، صاحب الرمحين، عريس المملکہ
اہل علم دی شہادتاں
سودھوعارف باللہ علامہ شیخ ابوبکر الانصاری شیخ دی سیرت بیان کردے ہوئے عقود اللآل وچ فرماندے نيں : شیخ سید ابراہیم الدسوقی فضل و کمال دے مرتبہ بلند اُتے فائز سن ۔ تے روحانیات دے اَحوال وچ ماہرانہ شان دے مالک سن ۔ علم موارد وچ انہاں نوں ید طولیٰ حاصل سی ۔ تے تصرف و نفاذ وچ اپنی نظیر آپ سن ۔ کشف و کرامات دے بے تاج بادشاہ سن ۔ اوہ خداوند قدوس دے انہاں برگزیدہ بندےآں وچوں اک سن جنہاں نوں اللہ سبحانہ و تعالیٰ نے نعمت وجود توں نوازیا۔ خلق خدا دے لئی رحمت بنا کے ظاہر کیتا۔ خاص وعام وچ یکساں مقبولیت توں سرفراز کیتا۔ عالم وچ تصرف دا اختیار بخشا۔ ولایت دے احکام اُتے متمکن فرمایا۔ حقیقتاں نوں انہاں دے لئی بے نقاب کر دتا۔ خرقِ عادات انہاں دے ہتھوں دی دھول بنا دتا۔ غیبی خبراں نوں اُنہاں دی بولی توں بلوایا۔ انہاں دے ہتھوں توں عجائب قدرت دا ظہور فرمایا۔ تے (مہد) گہوارے وچ اُنہاں توں روزہ رکھوایا۔
اِرشادات و فرمودات
سودھوعارف باللہ شیخ امام سید اِبراہیم الدسوقی ارشاد فرماندے نيں :
- من صدق في الإقبال علی اللّٰہ، انقلبت لہ الأضداد فعاد من کان یسبہ یحبہ، ومن کان یقاطعہ یواصلہ .
- یعنی جو ٹُٹ کے اللہ توں لو لگائے ( تے بس اُسی دا ہو رہے فیر دیکھے کہ) ناممکن چیزاں اس دے لئی کِداں ممکن ہو جاندیاں نيں، حتیٰ کہ گالیاں توں نوازنے والا وی اسنوں محبت دے تحفے پیش کريں گا۔ تے قطع تعلق کرنے وال ارشتہ خاطر وچ بندھتا نظر آئے گا۔
- لا یکمل رجل حتی یفرَّ عن قلبہ وسرہ وعلمہ ووہمہ وفکرہ، وعن کل ما خطر ببالہ غیر ربہ .
- یعنی مرد اُس وقت تک درجۂ کمال اُتے فائز نئيں ہُندا جدوں تک یادِ مولا دے سوا اپنے قلب وباطن (کے وسوساں )، علم (کے جھمیلےآں )، وہم وفکر(کے بکھیڑاں ) حتیٰ کہ دل اُتے گزرنے والے جملہ خطرات توں وی باہر نہ نکل آئے۔
من لیس عندہ شفقۃ ولا رحمۃ للخلق، لا یرقی مراتب أہل اللّٰہ .
یعنی جس شخص دے دل وچ خلق خدادے لئی شفقت و رحمت دے جذبات انگڑائیاں نہ لے رہے ہاں، اُس دے لئی مرتبہ اہل اللہ تک پہنچنے دی ساری راہاں بند نيں۔
کل من وقف مع مقام، حُجِب بہٖ .
یعنی جوکسی اک مقام اُتے جا کے رُک جائے، اوہ اس توں محروم کر دیاجاندا اے۔
ما دام لسانک یذوق الحرام، فلا تطمع أن تذوق من الحکم والمعارف شیئا .
یعنی جے تیری بولی حرام لذتاں دی رسیاہو، توفیر تینوں حکمت ومعرفت دی حلاوت ولذت چکھنے دا خیال ترک کر دينا چاہیے۔
الطریق کلہا ترجع إلی کلمتین، تعرف ربک وتعبدہ .
یعنی راہِ(سلوک) کارازبس دو کلمے نيں : معرفتِ الٰہی اورعبادتِ الٰہی۔
رأس مال المرید المحبۃ والتسلیم .
یعنی (اک سچے) مرید دا کل سرمایہ محبت اورتسلیم اے۔
لا یکمل الفقیر حتّٰی یکون محبا لجمیع الناس مشفقا علیہم ساتراً لعوراتہم فمن ادعی الفقر وھو یضد ذٰلک فھو غیر صادق۔
یعنی کوئی فقیر کامل بن ہی نئيں سکدا جدوں تک کہ اس دا دل سارے لوکاں دی محبت توں معمور نہ ہو جائے، خلق خدا دے لئی اس دے دل وچ شفقت ورحمت نہ آ جائے تے اوہ انہاں دے عیباں دا پردہ پوش نہ ہو، لہٰذا جے کوئی دعوائے فقر کرے تے اس دی حرکدیاں اِس دے متضاد ہاں تاں سمجھ لینا کہ اوہ جھوٹھا اے۔
ملفوظات و تالیفات
سودھوشیخ ابراہیم الدسوقی نے فقہ و تصوف پراک وڈا ذخیرہ یادگار چھڈیا اے، لیکن ایہ بظاہر انہاں دیاں لکھتاں معلوم نئيں ہُندیاں، بلکہ انہاں دے ملفوظات لگدے نيں جو انھاں نے اپنی مجلساں دے اندر مریدین نوں اِملا کروائے نيں، کیوں کہ انہاں کتاباں دا اسلوب تالیفانہ نئيں بلکہ ملفوظانہ اے۔
- کتاباں في فقہ السادۃ الشافعیۃ،
- الحقائق،
- الرسالۃ،
- الجوہرۃ ،
- الجلیل الفائق الموسوم بالحقائق،
- ب رہان الحقائق۔
ان وچ جوہرہ زیادہ مشہور و معروف، اورضخیم اے۔
آپ دی کرامتاں اس قدر بڑھی ہوئیاں نيں کہ انہاں دا بیان وشمار مشکل اے۔
وفاتِ حسرت آیات
سودھوشیخ الدسوقی دی سیرت وسوانح اُتے لکھنے والے جملہ تذکرہ نگاراں دا اس گل اُتے اتفاق اے کہ آپ نے صرف تینتالیس(43) سال دی عمر پائی۔ تے 676ھ وچ اس دنیا ہی توں انتقال کر گئے۔ مصر وچ آپ دی قبر زیارت گاہِ خلائق اے۔[۱] سانچہ:نامکمل اسلام سوانح
حوالے
سودھو- ↑ مناقب الاقطاب الاربعہ شیخ یونس بن اِبراہیم السامرائی