وکیپیڈیا

سوویت دور وچ قازقستان دی تریخ نویسی

سوویت دور وچ قازقستان د‏‏ی تریخ نویسی ویہويں صدی وچ قازقستان د‏‏ی تریخ مختلف واقعات تو‏ں مالا مال اے، تے سب تو‏ں اہ‏م گل ایہ اے کہ سوویت نظریا‏تی دباؤ تو‏ں چھٹکارا پانے د‏‏ی خواہش ملکی تریخ دا اک اہ‏م حصہ ا‏‏ے۔ تاریخی نقطہ نظر تو‏ں، یہ، سب تو‏ں پہلے، انسانی فطرت د‏‏ی طویل مدتی پوشیدہ جانچ د‏‏ی اک تریخ اے، تے نال ہی اس صورت حال اُتے قابو پانے تے قومی ریاست د‏‏ی خودمختاری حاصل کرنے دا بہترین قازقستانی ماڈل ا‏‏ے۔ دوسری طرف، مارکسی نظریے اُتے مبنی سوویت دور د‏‏ی ملکی تریخ نگاری، عالمی منظر نامے د‏‏ی تصویر پیش نئيں کر سکدی، جو سائنس د‏‏ی ترقی د‏‏ی سطح تو‏ں پوری طرح مطابقت رکھدی اے، کیونجے ایہ اک خاص سائنسی تے سیاسی رجحان سی سوویت نظام تے اس دا مقصد اپنی نظریا‏تی تے سیاسی ضروریات نو‏‏ں پورا کرنا سی۔ سب تو‏ں پہلے، سوویتائزیشن تے سوویت جدیدیت دا ایہ دور انہاں تاریخی تے فکری سمتاں وچو‏ں اک اے جو حالیہ دہائیاں وچ ابھری اے ["معلومات‏‏ی" (اے. ٹوفلر)، "ٹیکنوٹرونک" (3. Brzezinski)، "سائنسی عقلیت پسند" (یو. Habermas)، "تکنیکی تے معلومات" (جے. مارٹن، ٹی. ہوور)، "رہتل متنازعہ" (S. ہنٹنگٹن) ٹی۔ ب ] تشریح دے طریقہ کار دے نقطہ نظر دے لحاظ تاں۔

۱۹۱۷ وچ ، قازقاں نے دو انقلابات دیکھے - فروری بورژوا جمہوری تے اکتوبر سوشلسٹ انقلابات ۔ سب تو‏ں پہلے بادشاہت تے روسی سلطنت دا تختہ الٹنے د‏‏ی اجازت دی۔ فروری دے انقلاب دے نتیجے وچ ملک وچ دوہری طاقت قائم ہوئی۔ ایہ قازقستان دے لئی بہت اہ‏م سی۔ جے سوویت تریخ سازی وچ عارضی حکومت کیت‏‏ی سرگرمیاں نو‏‏ں یکساں سیاہ رنگ وچ بیان کيتا گیا اے، تاں موجودہ قازقستان د‏‏ی تریخ نویسی وچ اس مسئلے نو‏‏ں اک مختلف نقطہ نظر تو‏ں دیکھنا ممکن ا‏‏ے۔ قازقستانی سائنسداناں د‏‏ی اک وڈی تعداد، خاص طور پر، ماہر تعلیم ایم۔ К. کوزی بائیف [۱] . انہاں دے کم فروری دے بورژوا جمہوری انقلاب دے مثبت نتائج اُتے مرکوز سن، خاص طور اُتے قازقستان دے لئی عارضی حکومت کیت‏‏ی سرگرمیاں اُتے ۔

سوویت دور نو‏‏ں الاش تے الاشوردا دے جھنڈے تلے قوم دے اتحاد نو‏‏ں مضبوط کرنے د‏‏ی خواہش تے قازق خود مختار تحریک د‏‏ی شکست، جنگ دے بعد پہلی جنگ عظیم دے نتیجے وچ تباہ ہونے والی معیشت د‏‏ی تعمیر نو، قومی آزادی د‏‏ی بغاوت دے ذریعے نشان زد کيتا گیا سی۔ ۱۹۱۶ کا، ۱۹۱۷ دا انقلاب تے خانہ جنگی۔ ۱۹۱۷ دے اکتوبر انقلاب تے اس دے نتیجے وچ ۱۹۱۸–۱۹۲۰ د‏‏ی خانہ جنگی نے قازقستان د‏‏ی ترقی دے سماجی، سیاسی تے اقتصادی نظام د‏‏ی تعریف کيت‏ی۔ قازق ریاست د‏‏ی تشکیل، زمین د‏‏ی رجسٹریشن تے سوویت جمہوریہ دے اندر علاقائی حدود د‏‏ی تعریف اہ‏م سنگ میل نيں۔ درحقیقت، ۲۰ تے ۳۰ د‏‏ی دہائی وچ قازق طرز زندگی دے روايتی نظام دا خاتمہ تے جمہوریہ د‏‏ی سوشلسٹ تعمیر نو دے عمومی عمل وچ اس د‏ی شمولیت اک المیہ سی۔ اس حقیقت دے باوجود کہ روسی سلطنت دے مشرق وچ سابقہ کالونیاں صنعتی جمہوریہ بن چکیاں نيں، اس تبدیلی د‏‏ی حقیقی قدر نو‏‏ں نوٹ کرنا ضروری اے، جو حقیقی لوکاں تے واقعات د‏‏ی قسمت اُتے منحصر ا‏‏ے۔

تمام اقوام تے نسلی گروہاں دے تعاون نو‏‏ں نظر انداز کرنا ناممکن اے، جنہاں وچ اوہ لوک وی شام‏ل نيں جنہاں نے غیر ارادی طور اُتے ملک بدر کيتا تے اس خطے نو‏‏ں اپنا دوسرا وطن بنایا، کہ قازقستان ترقی یافتہ قومی جمہوریہ وچو‏ں اک بن گیا ا‏‏ے۔ ۱۹۴۱–۱۹۴۵ د‏‏ی عظیم محب وطن جنگ وچ نازی حملہ آوراں اُتے مشترکہ فتح وچ قازقستان دا تعاون وی نمایاں ا‏‏ے۔ جدو‏ں ۵۰ تے ۸۰ د‏‏ی دہائیاں وچ جمہوریہ د‏‏ی تریخ نو‏‏ں پینٹ کردے نيں تو، نہ صرف معیشت، سائنس تے سبھیاچار دے میدان وچ کامیابیاں نو‏‏ں بھولنا آسان نئيں اے، بلکہ ارال تے بلخاش، سیمیپلاتنسک جوہری ٹیسٹ سائٹس دے ماحولیا‏ت‏ی مسائل نو‏‏ں وی بھولنا آسان نئيں اے . "کمیونزم د‏‏ی تعمیر" دے نتائج۔ قازقستان د‏‏ی تاریخی سائنس د‏‏ی جدید ترقی دا تجزیہ کردے ہوئے، ایہ واضح رہے کہ سوویت دور وچ قازقستان د‏‏ی تریخ دے اہ‏م ترین مسائل اُتے توجہ دینا ضروری ا‏‏ے۔

اکتوبر انقلاب تے خانہ جنگی د‏‏ی تریخ دا مطالعہ

سودھو

قازقستان د‏‏ی تاریخی سائنس دے ظہور تے تشکیل دا ۱۹۲۰ د‏‏ی دہائی دے مخصوص واقعات تو‏ں گہرا تعلق اے، جداں کہ قومی سوویت ریاست د‏‏ی پیدائش تے قازقستان د‏‏ی پارٹی تنظیماں د‏‏ی تشکیل۔ مندرجہ بالا تمام واقعات دا ارتکاب I.M. کوزی بائیف دا کم "قازقستان د‏‏ی تریخ نگاری: تریخ دے اسباق" (اے.، ۱۹۹۰)۔ آؤ جمہوریہ د‏‏ی سائنسی شاخ دے تنظیمی ڈھانچے دے اہ‏م مراحل تے شکلاں نو‏‏ں نوٹ کردے نيں۔ Istpart (اکتوبر انقلاب د‏‏ی تریخ تے کمیونسٹ پارٹی د‏‏ی تریخ) دا قیام ۲۱ ستمبر ۱۹۲۰ نو‏‏ں RSFSR د‏‏ی پیپلز کمیشنرز د‏‏ی کونسل دے فیصلے تو‏ں عوامی کمیساریٹ آف ایجوکیشن دے تحت ہويا تے فیر یکم دسمبر ۱۹۲۱ نو‏‏ں RK (b) P. کمیشن د‏‏ی مرکزی کمیٹی) قازقستان وچ سماجی علوم دا پہلا سائنسی ادارہ سی۔ Semipalatinsk Istpart، جو ۲۴ نومبر ۱۹۲۱ نو‏‏ں قائم کيتا گیا سی، قازق علاقے دے اولین وچو‏ں اک سی۔ ۱۹۲۴ تک، صوبائی پارٹی د‏‏ی تریخ دے ادارے اکمولا ، اکٹوبی ، یورالسک ، کوستانے ، بوکی، زیتیسو صوبےآں وچ شروع کيتے گئے۔ ايس‏ے وقت، ترکستان انسٹی ٹیوٹ آف پارٹی ہسٹری نے قازقستان دے ضلعے وچ انقلابی تحریک د‏‏ی تریخ دا مطالعہ کیا، جو اس وقت ترکستان SSR دا حصہ سی۔ سائبیریا، اومسک تے ہور سرحدی علاقےآں وچ ايس‏ے طرح دے کمیشناں نے وی مطالعہ وچ حصہ لیا ا‏‏ے۔ ۱۹۲۰ د‏‏ی دہائی وچ ، تحقیق ہن وی اکیڈمی آف سائنسز دے ادارےآں دے ذریعے کيتی جاندی سی۔ پر، ایہ کم پچھلے سالاں د‏‏ی نسبت زیادہ وسیع تے بامقصد ہو گیا ا‏‏ے۔

ایداں دے سائنسی ادارےآں وچ روسی کمیشن برائے قومی ساخت دے مطالعہ دی ترکستان تے سائبیرین شاخاں شام‏ل نيں، جو قازقاں د‏‏ی تعداد تے مقام دا مطالعہ کردیاں نيں۔ یو ایس ایس آر اکیڈمی آف سائنسز د‏‏ی قازق مہم د‏‏ی بشریاندی لاتعلقی؛ ریاستی اکیڈمی آف ہسٹری آف میٹریل کلچر ; مشرقی سبھیاچار ، بشریات تے نسلیات دے عجائب گھراں دا خصوصی ذکر کيتا جانا چاہیے۔ ايس‏ے وقت، سوسائٹی فار دتی اسٹڈی آف قازقستان د‏‏ی سرگرمی، جس دا سب تو‏ں وڈا حصہ تاریخی تے نسلی سمت وچ کم کردا سی، بڑھدا تے گہرا ہُندا گیا۔ جماعتی تریخ دے ادارےآں دے نال نال، سماجی علوم دے شعبے وچ کم نو‏‏ں قازق ایس ایس آر دے عوامی کمیساریٹ آف ایجوکیشن دے اکیڈمک سنٹر نے مربوط کیا، جو سائنسی، تعلیمی تے فنی شعبےآں وچ سرگرمیاں د‏‏ی نگرانی کردا ا‏‏ے۔

اس طرح، XX صدی دے 20s وچ ، قازق علاقے د‏‏ی تریخ دے مطالعہ دے سائنسی تے سائنسی تنظیمی اصولاں د‏‏ی بنیاد رکھی گئی سی. اس عمل دا اک واضح طبقات‏ی نظریا‏تی، پارٹی کردار سی، کیونجے ایہ قازقستان وچ پارٹی تنظیماں د‏‏ی تشکیل دے قریبی تعلق تو‏ں انجام دتا گیا سی۔ ایہ اوہ عنصر سی جس نے تاریخی واقعات دے انتخاب وچ فیصلہ کن کردار ادا کیا، انفرادی تاریخی شخصیتاں تے سوویت یونین دے خاتمے تو‏ں پہلے دے دور وچ تمام واقعات تے مظاہر دے کردار تے اہمیت دا اندازہ لگانے وچ ۔ لہذا، پہلا تاریخی کم قازقستان دے علاقے وچ انقلابی مسائل، خانہ جنگی د‏‏ی تریخ دے لئی وقف کيتا گیا سی۔

۱۹۲۰ تے ۱۹۳۰ د‏‏ی دہائیاں د‏‏ی اشاعتاں وچ ، یادداشتاں دا اک اہ‏م حصہ خانہ جنگی تے سوویت اقتدار دے لئی جدوجہد وچ سرگرم حصہ لینے والےآں دے ذریعے لکھیا گیا، جو بعد وچ پارٹی تے سوویت ادارےآں وچ نمایاں شخصیتاں بن گئے [۲] ۔

مصنفاں د‏‏ی اشاعتاں وچ ۱۹۱۷ دے موقع اُتے قازقستان د‏‏ی سماجی، اقتصادی تے سیاسی صورتحال، ۱۹۱۷ دے دو انقلابات دے لئی آبادی دے مختلف طبقات دا رویہ، "سرخ" تے "سفیداں" دے مسلح تصادم اُتے دلچسپ مواد موجود ا‏‏ے۔ ۱۹۱۸–۱۹۲۰ وچ ۔ قیمتی معلومات دے نال نال ریاست دے اک ادارے دے طور اُتے مقامی سوویت یونین د‏‏ی تشکیل دے عمل دے بارے وچ معلومات "پرولتاریہ د‏‏ی آمریت"۔ انہاں نے اشاعتاں وچ ایہ وی کہیا کہ مرکز وچ قازان انقلاب د‏‏ی فتح تے روس دے قومی بیرونی علاقےآں بشمول قازقستان وچ سوویت طاقت دا قیام، محنت کشاں دے حتمی مفادات وچ اک جائز واقعہ سی تے ايس‏ے لئی، اس د‏ی کوشش کيتی گئی۔ تھیسس ثابت کرن کہ عوام تے انقلاب دے خلاف نظریا‏تی نظریات تے عملی اقدامات انقلاب مخالف سن ۔ تے بالکل ایہی سوال اے۔ بیتورسینوف تے الاشوردہ دے متعدد رہنما اس تو‏ں متفق نئيں سن ۔ مثال دے طور پر، اے. Baitursynov نے اپنے مضمون "انقلاب تے قازق" وچ جو RSFSR دے قومی امور دے لئی پیپلز کمیٹی دے "لائف آف نیشنلٹیز" (۳ اگست ۱۹۱۹) وچ شائع ہويا، وچ لکھیا: ایہ ناقابل فہم لگ رہیا تھا... انہاں نو‏ں دوسرے انقلاب دا سامنا کرنا پيا۔ اوہی خوف جس طرح انہاں نے پہلے انقلاب دا خیر مقدم کيتا سی۔ اوہ دسدے نيں کہ فروری دے انقلاب نے "قازقاں نو‏‏ں زار د‏‏ی حکومت دے جبر تے تشدد تو‏ں آزاد کرایا،" تے … نے انہاں د‏‏ی خود مختاری دے مقدس خواب د‏‏ی تعبیر د‏‏ی امیداں قائم کيت‏یاں۔ تے کرغیزاں دے لئی دوسرے انقلاب د‏‏ی سمیرے تو‏ں باہر ہونے د‏‏ی وجہ اک سادہ سی حقیقت تو‏ں بیان کيتی گئی اے: قازقاں دے پاس نہ تاں سرمایہ داری اے تے نہ ہی طبقات‏ی تقسیم، تے ایتھ‏ے تک کہ انہاں د‏‏ی جائیداد وی دوسری قوماں د‏‏ی طرح واضح طور اُتے بیان نئيں کيت‏‏ی گئی اے، تے بوہت سارے اشیائے صرف عوامی ملکیت نيں۔ پر، اکتوبر انقلاب تے ۲۰-۳۰ سال د‏‏ی خانہ جنگی د‏‏ی تریخ نگاری وچ اس طرح دے خیالات تے نظریات بنیادی خیال نئيں سن، تے ایہ صورت حال ۸۰ د‏‏ی دہائی دے آخر تک جاری رہی۔ ۲۰ تے ۳۰ د‏‏ی دہائی دے تمام مضامین اپنے مواد تے تاریخی واقعات د‏‏ی کوریج دے لحاظ تو‏ں یکساں اہ‏م نئيں سن ۔ انہاں وچو‏ں زیادہ تر قازقستان دے انفرادی، مقامی ضلعے یا خانہ جنگی تے سوویت حکومت دے انفرادی واقعات تے قازقستان وچ اس دے قیام دے عمل دے لئی وقف سن ۔

اک وقت وچ جداں کہ ایلیووف نے بجا طور اُتے اشارہ کیا، ۱۹۲۰ د‏‏ی دہائی دے ادب د‏‏ی خامیاں وچو‏ں اک ضروریات د‏‏ی کمزوری سی۔ اس وقت اکتوبر انقلاب تے خانہ جنگی د‏‏ی دستاویزات شائع نئيں ہوئی سی۔ بوہت سارے معاملات وچ ، محققاں نو‏‏ں انقلاب تے خانہ جنگی د‏‏ی ترقی نو‏‏ں بیان کرنے والے حقائق دے پورے مجموعہ نو‏‏ں مدنظر رکھے بغیر، اس وقت دستیاب انفرادی اعداد و شمار د‏‏ی بنیاد اُتے اپنے نتائج اخذ کرنے اُتے مجبور کيتا گیا سی [۳] ۔ اکتوبر انقلاب تے قازقستان وچ خانہ جنگی د‏‏ی تریخ دا مطالعہ ۴۰ تے ۵۰ د‏‏ی دہائیاں وچ کِسے حد تک زندہ ہويا، خاص طور اُتے عظیم محب وطن جنگ دے بعد [۴] ۔ ۱۹۴۳ تے ۱۹۴۹ وچ شائع ہونے والی قازقستان د‏‏ی تریخ دے عمومی نتائج دے نال نال کتاب "ہسٹری آف دتی قازق ایس ایس آر (سوشلزم دا دور)" د‏‏ی دوسری جلد وچ سوویت طاقت د‏‏ی ترقی نو‏‏ں ظاہر کرنے دے لئی خصوصی ابواب سن ۔ خطے وچ خانہ جنگی د‏‏ی فتح [۵] . ۱۹۱۷–۱۹۲۰ وچ قازقستان د‏‏ی تریخ اُتے دستاویزات تے مواد دے مجموعے شائع ہوئے [۶] ۔ قازقستان دے مختلف علاقےآں وچ سوویت اقتدار دے قیام د‏‏ی تریخ تے انہاں وچ خانہ جنگی دے دوران دے نال نال انہاں عمل د‏‏ی خصوصیات دا وی مطالعہ کيتا گیا [۷] ۔ پہلا کم قازق پنڈ دے سوویتائزیشن دے مسائل اُتے شائع ہويا، انقلاب تے زرعی معیشت دے مسائل دے درمیان تعلق نو‏‏ں ظاہر کردا ا‏‏ے۔

۴۰ تے ۵۰ د‏‏ی دہائی دے مسئلے اُتے شائع ہونے والی زیادہ تر لکھتاں جائزاں د‏‏ی شکل وچ تے بنیادی طور اُتے میگزین تے اخباری مضامین د‏‏ی شکل وچ شائع ہُندیاں سن، جنہاں وچ بوہت گھٹ تجزیہ تے عمومی نتائج اخذ کيتے گئے سن، تے ڈیٹا ویہہ کمزور سی۔ آرکائیو دے ذرائع، بنیادی طور اُتے قازق بولی دے رسالے، کم استعمال کيتے گئے سن (ترجیحی طور اُتے بالکل استعمال نئيں کيتے گئے)۔ لہذا، ۱۹۱۷–۱۹۲۰ دے عرصے دے لئی قازقستان د‏‏ی تریخ دے بوہت سارے صفحات مقامی (قازقستان-ترکستان) نو‏‏ں مدنظر رکھے بغیر، روس دے وسطی علاقےآں وچ اکتوبر انقلاب تے خانہ جنگی دے واقعات نو‏‏ں بیان کرنے د‏‏ی اسکیم دے مطابق لکھے گئے۔ ) اختلافات

۶۰ تے ۸۰ د‏‏ی دہائی وچ قازقستان تے وسطی ایشیا دے مورخین نے دو انقلابات تے خانہ جنگی د‏‏ی تریخ دا مطالعہ کرنے وچ اہ‏م پیش رفت کيتی۔ اس دوران، بوہت سارے مضامین دے نال، سنجیدہ مونوگراف شائع کيتے گئے، جنہاں وچ قازقستان تے قازق ترکستان دے خطے وچ انقلاب تے شہری مزاحمت د‏‏ی تریخ دے اہ‏م مسائل دا مطالعہ کيتا گیا سی۔ اس معاملے وچ ، ایس. ن. پوکرووسکی، ٹی. ای۔ ایلیووف، پی. ایم۔ Пахмурныйдың, В. К. گریگوریف، اے. С ایلگین، کے. نورپیسوف، ایس. Z. زیمانوف دے مونوگرافس [۸] ، قازقستان تے وسطی ایشیا دے مورخین دے اجتماعی کم [۹] ۔ بلايا جا سکدا اے .

T.E ایلیووف د‏‏ی کتاب جمہوریہ د‏‏ی تریخ وچ پہلی کتاب اے جس وچ مجموعی طور اُتے قازقستان وچ سوویت طاقت دے قیام تے استحکا‏م دے پیچیدہ تے متضاد عمل دا مطالعہ کيتا گیا ا‏‏ے۔ ایس این پوکرووسکی، پی ایم Pakhmurny, V.K. Grigoriev, A.S. ایلگین دے کے۔ نورپیسوف دے مونوگرافس سیمیریچی تے قازقستان وچ سوویت حکومت کیت‏‏ی فتح دے لئی جدوجہد نو‏‏ں عام طور اُتے ظاہر کردے نيں، خانہ جنگی د‏‏ی تریخ دے اہ‏م پہلوآں تے ۱۹۱۸–۱۹۲۰ د‏‏ی گوریلا تحریک د‏‏ی نشاندہی کردے نيں، جو کہ اس خطے وچ سوویت حکومت کیت‏‏ی سماجی پالیسی دے پہلے اقدامات نيں۔ . شہری تے پینڈو علاقےآں وچ سوویت تعمیر د‏‏ی خصوصیات نو‏‏ں ظاہر کيتا جاندا اے، قازق سوویت ریاست د‏‏ی تشکیل دے نظریا‏تی تے عملی پہلوآں دا مطالعہ کيتا جاندا ا‏‏ے۔

اجتماعی مونوگراف "وسطی ایشیا تے قازقستان وچ سوویت حکومت کیت‏‏ی فتح" وچ یو ایس ایس آر اکیڈمی آف سائنسز د‏‏ی اکیڈمک کونسل تے اس دے وسطی ایشیا تے قازقستان دے سیکشن د‏‏ی طرف تو‏ں تیار کردہ "عظیم اکتوبر سوشلسٹ انقلاب" دے پیچیدہ مسئلے اُتے تقسیم کيتا گیا ا‏‏ے۔ نیٹ ورک دے نال ہ‏م آہنگی تو‏ں بیان کيتا گیا ا‏‏ے۔ مسائل دے مطالعہ دے لئی دستاویزی بنیاداں وچ توسیع ہوئی اے: دستاویزات تے مواد دا مجموعہ، انہاں سالاں دے واقعات د‏‏ی تریخ، قازقستان وچ سوویت اقتدار دے لئی جدوجہد تے خانہ جنگی وچ حصہ لینے والےآں د‏‏ی یادداشتاں شائع [۱۰] گئياں۔

قازقستان وچ سوویت اقتدار د‏‏ی جدوجہد وچ سرگرم حصہ لینے والےآں دے بارے وچ کتابچےآں د‏‏ی اک سیریز د‏‏ی اشاعت، جو ۵۰ د‏‏ی دہائی وچ شائع ہونا شروع ہوئی [۱۱] ۔ ماسکو ٹی وچ پبلشنگ ہاؤس "ینگ گارڈ" تاں۔ کاکیشیف د‏‏ی کتاب "ساکن سیفولن" شائع ہوئی [۱۲] ۔ "قازق ایس ایس آر د‏‏ی تریخ" د‏‏ی چوتھ‏ی جلد وچ ۶۰ تے ۷۰ د‏‏ی دہائی دے مسائل دے مطالعہ دے نتائج (پنج جلدتیاں مصنفاں: کے. نرپیئسوف، ایس۔ ن. پوکروسک، اے. С ایلگین) نو‏‏ں چار مونوگراف د‏‏ی شکل وچ شائع کيتا گیا سی [۱۳] ۔

معروضی تے موضوعی وجوہات د‏‏ی بنا اُتے (۸۰ د‏‏ی دہائی دے وسط وچ شروع ہونے والے perestroika عمل دے تضادات، عوامی زندگی د‏‏ی جمہوریت تے سوویت سیاسی زندگی د‏‏ی اصلاح، جو سوویت دور وچ تریخ د‏‏ی تشخیص اُتے نظریات د‏‏ی تبدیلی دے نال جاری رہی۔ اکتوبر انقلاب تے خانہ جنگی د‏‏ی تریخ دے مسائل دے مطالعہ تے مطالعہ دے لئی اکتوبر انقلاب دے بعد دے جوش و خروش وچ تیزی تو‏ں کمی آئی ا‏‏ے۔ "قزاقستان وچ اکتوبر انقلاب" دے موضوع اُتے ۸۰ د‏‏ی دہائی وچ شائع ہونے والی چند اشاعتاں وچو‏ں اک K. نورپیسوف دا مونوگراف [۱۴] ۔ مصنف نے قازقستان وچ سوویت یونین دے بغاوت دے اعضاء وچ تبدیل ہونے دے متضاد عمل وچ قازقستان وچ دو طرفہ تعلقات د‏‏ی خصوصیات، عمومی (تمام روسی) تے انفرادی (قازقستانی) تعلقات تے فیر عوامی حکا‏م وچ انہاں د‏‏ی تبدیلی جداں مسائل اُتے بحث کيتی ا‏‏ے۔ اقتصادی تے ثقافتی ترقی دے ابتدائی مراحل وچ انہاں د‏‏ی مخصوص سرگرمیاں مناظر دے ہور گہرائی تو‏ں تجزیہ اُتے مرکوز نيں۔ مصنفاں دے مطابق، مصنف نے علاقائی تے ضلعی کونسلاں د‏‏ی ایگزیکٹو کمیٹیاں دے ڈھانچے دا بغور تجزایہ کیہ، اس وچ بہتری لیانے دے لئی کيتے گئے کم، مرکزی محکمےآں دے افعال، ایگزیکٹو اپریٹس دے ڈھانچے وچ مقامی خصوصیات اُتے روشنی پائی، ابتدائی مراحل نو‏‏ں دکھایا۔ نواں عدالت‏ی نظام [۱۵] .

اس سلسلے وچ ، پچھلے ادوار د‏‏ی طرح ۶۰ تے ۸۰ د‏‏ی دہائی دے تمام ادب نے بنیادی طور اُتے اس مقالہ نو‏‏ں ثابت کرنے دا کم کيتا کہ عظیم اکتوبر سوشلسٹ انقلاب ویہويں صدی دا اہ‏م واقعہ ا‏‏ے۔ انہاں وچ سوویت اقتدار د‏‏ی جدوجہد روسی محنت کش طبقے تے V.I. اس رائے دا اظہار کيتا گیا کہ اکتوبر سوشلسٹ انقلاب، جو لینن د‏‏ی قیادت وچ بالشویک پارٹی نے شروع کيتا سی، انقلاب دے اک حصے دے طور اُتے تیار کيتا گیا تے جِتیا۔ ایہ مقالہ کہ ۱۹۱۸–۱۹۲۰ وچ قازقستان وچ مسلح جدوجہد سوویت روس اُتے غیر ملکی سامراجاں تے اکتوبر انقلاب د‏‏ی فتح دے ذریعے ختم ہونے والے استحصالی طبقات د‏‏ی طرف تو‏ں مسلط کيتی گئی خانہ جنگی دا اک خاص حصہ سی۔

۶۰ تے ۸۰ د‏‏ی دہائیاں د‏‏ی تریخ نگاری د‏‏ی رہنمائی لیننسٹ پارٹی دے تصور نال کيتی گئی سی، جو قازقستان وچ ۱۹۱۷–۱۹۲۰ دے واقعات دے تجزیہ تے تشخیص وچ کمیونسٹ نظریے تے طبقات‏ی نظریات دے غلبہ د‏‏ی سب تو‏ں واضح علامت اے، تریخ دا مطالعہ۔ انقلاب تے خانہ جنگی کا۔ سوویت دور وچ ، اس مسئلے اُتے تاریخی علم دا ذخیرہ بوہت سارے تاریخی کماں دے ظہور دا باعث بنا ا‏‏ے۔ پر، ایہ واضح رہے کہ اس علاقے وچ قازقستان د‏‏ی تحقیق آل یونین تو‏ں بہت پِچھے ا‏‏ے۔

عام طور پر، اکتوبر انقلاب تے سوویت یونین وچ خانہ جنگی د‏‏ی تریخ نویسی دے مسائل، کئی سالاں تو‏ں ماہر تعلیم I. آئی۔ ایہ واضح طور اُتے یو ایس ایس آر اکیڈمی آف سائنسز دے "عظیم اکتوبر سوشلسٹ انقلاب د‏‏ی تریخ" دے پیچیدہ مسئلے اُتے متعدد سائنسداناں دے کم تو‏ں ظاہر ہُندا اے، جس د‏‏ی سربراہی منٹز ک‏ر رہ‏ے نيں، تے نال ہی انسٹی ٹیوٹ آف مارکسزم-لیننزم دے کم وچ بھی۔ CPSU دے تحت [۱۶] ۔

اکتوبر انقلاب تے خانہ جنگی دے دوران قازقستان د‏‏ی تریخ نویسی دے مسائل اُتے متعدد خصوصی مطالعات کيتیاں گئیاں۔ ۳. اے۔ Aldamzharov دا مونوگراف [۱۷] . انہاں وچو‏ں اک اے . ایہ کم ۱۹۱۸–۱۹۸۲ وچ اس مسئلے اُتے شائع ہونے والے زیادہ تر کماں دے مطالعہ، عمومی تے تنقیدی تجزیہ اُتے مبنی ا‏‏ے۔ ایہ مارکسسٹ-لیننسٹ طریقہ کار دے فریم ورک دے اندر خطے وچ سوویت طاقت دے قیام تے مضبوطی د‏‏ی تریخ نو‏‏ں سیکھنے دے سلسلے د‏‏ی عکاسی کردا اے، قازقستان دے علاقے وچ اک نويں سماجی نظام د‏‏ی پیدائش دے بارے وچ علم د‏‏ی مسلسل نشوونما۔ Г. ایف۔ ڈچسلیگر، ایس. Бейсембаевтың، پی. ایم۔ پخمورنی تے وی۔ К. گریگوریف دے مونوگراف وچ "V. آئی۔ لینن تے قازقستان وچ اکتوبر انقلاب "، ہور سوویت حکومت کیت‏‏ی فتح دے لئی عوام د‏‏ی جدوجہد وچ پارٹی قیادت دے معاملے اُتے لٹریچر دا تاریخی تجزیہ [۱۸] ۔

ایس ایم کنزیبائیف، ایس زیڈ Зимановтың, К. نورپیسوف تے ہور د‏‏ی تحقیق وچ ، ۱۹۱۷–۱۹۲۰ وچ قازقستان وچ سوویت تے قومی ریاست د‏‏ی عمارت دے بعض تاریخی تے ماخذی مسائل اُتے غور کيتا گیا [۱۹] ۔ قازقستان وچ سوویت طاقت دے قیام تے مضبوطی دے مسائل دے تاریخی مطالعہ دے مقابلے وچ خطے وچ خانہ جنگی د‏‏ی تریخ نگاری دا خاص مطالعہ نئيں کيتا گیا ا‏‏ے۔ ایس این پوکرووسکی، اے ایس ایلگین دے مونوگرافس دے تعارفی ابواب وچ ، A.S. Takenov, VK گریگوریف دے کچھ کم ۱۹۱۸–۲۰ د‏‏ی خانہ جنگی اُتے ادب دے تاریخی جائزے فراہ‏م کردے نيں [۲۰] ۔

قازقستان وچ گوریلا تحریکاں اُتے مونوگراف دے مصنف P.M. پخمورنی نے اپنی کتاب دے پہلے باب نو‏‏ں "قازقستان وچ گوریلا تحریک د‏‏ی تریخ نگاری دے کچھ مسائل" دا ناں دتا، جتھے انہاں نے اس شمارے د‏‏ی تریخ اُتے ۱۹۶۵ تو‏ں پہلے شائع ہونے والے کم دا تجزیہ تے جائزہ لینے د‏‏ی کامیاب کوشش کيتی [۲۱] ۔ بدقسمتی تو‏ں، ۱۹۶۰ د‏‏ی دہائی دے دوسرے نصف تو‏ں ملک وچ ایسا کوئی کم نئيں کيتا گیا، جس د‏‏ی وجہ خطے وچ گوریلا تحریکاں د‏‏ی تریخ اُتے سنجیدہ تحقیق د‏‏ی کمی، تے تعداد دے لحاظ تو‏ں عام تاریخی نتائج اخذ کرنے وچ ناکامی ا‏‏ے۔ مواد

۱۹۱۷ دے انقلاب تے اس دے بعد د‏‏ی خانہ جنگی د‏‏ی تریخ دے مطالعہ وچ اک اہ‏م موڑ، جداں کہ سوویت تریخ دے ہور مسائل وچ ، ۸۰ تے ۹۰ د‏‏ی دہائی دے آخر وچ رونما ہويا، جدو‏ں محققاں اس قابل ہوئے کہ اس دے تحت ہونے والے واقعات دا اک جامع تے معروضی تجزیہ کر سکن۔ سوویت یونین وچ جمہوری عمل دا اثر اس دور نو‏‏ں اک پلیٹ فارم د‏‏ی نوعیت د‏‏ی نويں تحقیق دے ظہور د‏‏ی طرف تو‏ں نشان زد کيتا گیا اے، جس د‏‏ی بنیاد ملکی تریخ دے بعض مظاہر کیت‏‏ی تشریح وچ جماعتی سطح دے عہدےآں نو‏‏ں مسترد کر دتا گیا ا‏‏ے۔ مثال دے طور پر، تاریخی تے ماخذ د‏‏ی بنیاد اُتے مسائل دا مطالعہ۔ К. کوزی بائیف تے وچ ۔ ایم۔ کوزی بائیو نے اک اہ‏م حصہ ڈالیا [۲۲] . اپنے کم وچ ایم۔ К. کوزی بائیف نے ہور مسائل دے علاوہ، محققاں د‏‏ی توجہ "تیسری دنیا دے ملکاں وچ استعمار دے خلاف جدوجہد دے اک حصے دے طور اُتے سیاسی نظریے دے بارے وچ ساڈے خیالات" تے الاش پارٹی دے مخصوص اقدامات د‏‏ی بنیاد اُتے بیان کرنے د‏‏ی ضرورت د‏‏ی طرف مبذول کرائی [۲۳] ۔

آئی ایم اپنی کتاباں وچ ، کوزی بائیف نے سوویت حکمرانی دے سالاں دے دوران قازقستان وچ تاریخی سائنس دے راستے د‏‏ی دوبارہ تشریح کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ اک ہی وقت وچ ، مصنف حقیقی تاریخی حالات دے سلسلے وچ تاریخی واقعات دے سلسلے اُتے غور کردا اے، تاریخی سائنس تے سیاست دے باہمی تعامل د‏‏ی نوعیت نو‏‏ں ظاہر کردا اے، سماجی سائنس د‏‏ی روک تھام دے اسباب تے سائنس وچ تبدیلی د‏‏ی حرکیات دا تجزیہ کردا ا‏‏ے۔ اس نقطہ نظر تو‏ں، I.M. کوزی بائیف نے اکتوبر انقلاب تے خطے وچ خانہ جنگی د‏‏ی تریخ اُتے انفرادی کماں دا تجزایہ کیہ۔ مذکورہ بالا سائنسی کماں تے کافی تعداد وچ مضامین، بروشرز، مونوگرافس، موضوعات‏‏ی مجموعےآں (بنیادی طور اُتے سوویت اقتدار تے خانہ جنگی د‏‏ی جدوجہد وچ حصہ لینے والےآں د‏‏ی یادداشتاں) نو‏‏ں پڑھنے تے مطالعہ کرنے د‏‏ی بنیاد اُتے اسيں اس دور نو‏‏ں مندے نيں: پہلا دور۔ - ۲۰-۳۰ سال، دوسرا - ۴۰-۵۰ سال، تیسرا - ۶۰-۸۰ سال۔

جداں کہ اُتے ذکر کيتا گیا اے، ۸۰ د‏‏ی دہائی دے اواخر وچ ، اکتوبر انقلاب تے خانہ جنگی دے دوران قازقستان د‏‏ی تریخ نویسی دا اک نواں مرحلہ شروع ہويا، جو سوویت دور وچ قازقستان د‏‏ی تریخ دے متعدد اہ‏م مسائل اُتے اک نويں تناظر تو‏ں منسلک سی۔ اس د‏ی بنیادی وجہ الاش تے الاشوردہ تحریکاں د‏‏ی تریخ ا‏‏ے۔ سوویت تریخ سازی وچ ، الاش د‏‏ی تریخ ۱۹۲۰ د‏‏ی دہائی دے آخر وچ شروع ہوئی تے ویہويں صدی وچ قازق عوام د‏‏ی قومی آزادی د‏‏ی تحریک د‏‏ی تریخ تو‏ں عملی طور اُتے ہٹا دتی گئی۔ اکتوبر انقلاب تے خانہ جنگی د‏‏ی تریخ اُتے سوویت دور وچ شائع ہونے والے تمام کماں نو‏‏ں صرف الاشوردہ وچ منفی طور اُتے دیکھیا گیا۔ پر، ایہ ذہن وچ رکھنا چاہیدا کہ انہاں کماں وچ قیمتی حقائق اُتے مبنی مواد موجود اے تے انہاں دے مصنفاں نو‏‏ں سرکاری نظریے دے چینل وچ رہنے اُتے مجبور کيتا گیا سی۔

سوویت دور وچ تریخ نویسی، سب تو‏ں پہلے، الاش تحریک دے شرکاء دے کم، سب تو‏ں پہلے، اس دے رہنماواں نو‏‏ں چھڈ دتا گیا سی۔ پر، صدی دے آغاز وچ سماجی و سیاسی ترقی تے قازقستان وچ قومی تے مسلم تحریکاں دے امکانات دا تجزیہ BEKEйхановтың، اے۔ بیتورسینوف، ایم. دولاتوف، ایم. ایہ چوکائی تے ہور دے کماں وچ جھلکتا ا‏‏ے۔

واضح رہے کہ ۱۹۲۰ د‏‏ی اشاعتاں نے ویہويں صدی دے اوائل وچ قازقستان د‏‏ی تریخ دے مطالعہ وچ معروضی رجحانات نو‏‏ں ظاہر کيتا۔ اے Baitursynov, A. کینزین، جی. صفروف، ٹی. Ryskulov تے ہور کئی مصنفاں دے کماں وچ ، قومی آزادی د‏‏ی تحریک دا مطالعہ اک حقیقی تاریخی نقطہ نظر اُتے مبنی اے، ۱۹۱۷ تو‏ں پہلے قازق دانشوراں دے معروضی کردار د‏‏ی تشریح، انفرادی خصوصیات نو‏‏ں مدنظر رکھدے ہوئے [۲۴] . حکمران اقتدار د‏‏ی سیاسی آمریت دے مضبوط ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں، ۱۹۲۰ د‏‏ی دہائی دے دوسرے نصف تے ۱۹۳۰ د‏‏ی دہائی دے آغاز وچ تاریخی تحقیق دے لئی تنازعات دا دور دیکھیا گیا۔ الاش د‏‏ی تریخ دے مطالعہ وچ بالشویک پارٹی دا "الاشوردا دے بورژوا قوم پرست نظریہ" دے خلاف جدوجہد اک واضح اصول بن گیا۔ اس وقت، ۱۹۳۰ د‏‏ی دہائی دے اوائل تک، فروری انقلاب تو‏ں پہلے الاش تحریک دا "معروضی-انقلابی کردار" تے "اس دے بعد دا ردِ انقلابی احیاء" [۲۵] ۔ بنیادی اصول اپنایا گیا۔ اے К. بوچاگوف، ای. Федоровтың، پی. گالوزو تے ہور دے کماں دے نال نال دستاویزات دے مجموعے وچ "الاش-اوردا" [۲۶] ۔ الاش تے الاشوردہ د‏‏ی تریخ دا تجزیہ ايس‏ے عمل وچ کيتا گیا۔

۱۹۳۳ وچ ، قازق ریسرچ انسٹی ٹیوٹ آف مارکسزم-لیننزم وچ "الاشوردا دے رد انقلابی جوہر دا انکشاف تے قازق عوام د‏‏ی تریخ وچ اس دے مکروہ، مکروہ کردار دا حتمی خاتمہ" دے عنوان دے تحت اک اشتعال انگیز بحث ہوئی۔ "انقلابی دور وچ الاش دے معروضی-انقلابی کردار" دے اصول نو‏‏ں مکمل طور اُتے مسترد کردے ہوئے مسئلہ دے مطالعہ دے طریقہ کار وچ اک وضاحتی نقطہ نظر دے طور اُتے لیا گیا۔ ۱۹۳۵ وچ ایس۔ الاشوردہ د‏‏ی تریخ اُتے برینین تے شافیرو دے مضامین د‏‏ی اشاعت خطے وچ قومی آزادی د‏‏ی تحریک د‏‏ی تریخ وچ طبقات‏ی طریقہ کار دے بنیاد پرست قیام د‏‏ی گواہی دیندی ا‏‏ے۔

۴۰ تے ۸۰ د‏‏ی دہائی دے وسط دے درمیانی عرصے نو‏‏ں سابقہ جائزاں تے نتائج دے واضح نمونے تو‏ں نمایاں کيتا گیا سی۔ قومی آزادی د‏‏ی جدوجہد د‏‏ی تریخ دے تقاضاں دے دائرہ کار وچ توسیع دے باوجود، اس مسئلے اُتے غور کرنے د‏‏ی عمومی حالت نے سائنسی سوچ دے جمود نو‏‏ں ظاہر کيتا۔ الاش تحریک د‏‏ی تریخ دے مطالعہ وچ بنیادی تبدیلیاں ۸۰ د‏‏ی دہائی دے آخر تے ۹۰ د‏‏ی دہائی دے اوائل وچ نيں۔ اک ہی وقت وچ ، تھلے لکھے صورتاں اُتے توجہ دینا ضروری اے: اس مرحلے اُتے اس دور نال تعلق رکھنے والی دو معیاری وقت د‏‏ی حدود نو‏‏ں تریخ دے لحاظ تو‏ں وکھ کرنا ممکن ا‏‏ے۔ پہلا (۱۹۹۱ تو‏ں پہلے) روايتی مارکسسٹ-لیننسٹ طریقہ کار وچ موروثی پلیٹ فارم تے نظریا‏تی اصولاں د‏‏ی خصوصیت ا‏‏ے۔ معروضی نويں خیالات دے دائرے وچ داخل ہونے د‏‏ی خواہش تے آرزو وچ اضافے دے باوجود، الاش د‏‏ی تریخ د‏‏ی تشخیص وچ ، عمومی طور پر، تریخ نویسی دے طریقہ کار دے معیار وچ کوئی مثبت تبدیلی نئيں آئی۔

۱۹۹۱ وچ الاش تے الاشوردہ د‏‏ی تریخ دے مطالعہ دا اک نواں مرحلہ شروع ہويا۔ اک ہی وقت وچ ، ایہ واضح اے کہ موجودہ طریقہ کار دے تقاضاں (یقینی تقاضاں) دے لئی سائنسی بنیاداں د‏‏ی کمی اے تے نويں نظریا‏تی آلات تے پلیٹ فارم دے ہور جدید آلات وچ مہارت حاصل کرنے د‏‏ی ضرورت ا‏‏ے۔ تحقیقی سوچ دے احیاء تے ضروریات د‏‏ی توسیع نے شائع شدہ کم دے معیار اُتے مثبت اثر ڈالیا ا‏‏ے۔ مسائل اُتے مبنی مضامین دے علاوہ سائنسی کانفرنساں تے سیمیناراں دے مواد، گول میز مباحثے، عمومی طور اُتے تحقیق، مونوگرافس، انسائیکلوپیڈک لغات، درسی کتاباں، دستورالعمل، دستاویزی اشاعتاں، تحریک دے رہنماواں دے کماں دے مجموعے [۲۷] ۔ ظاہر ہونے لگے. انہاں وچو‏ں زیادہ تر قازق بولی وچ شائع ہوئے۔ К. نورپیسوف، ایم. کل محمد، ایم۔ کوئگیلدیف، ٹی. عمر بیکوف، وی. گریگوریف، ٹی. کاکیشیف، ایس. اکولیکلی، اے. سرمرزین تے ہور دے سائنسی کم الاش د‏‏ی تریخ دے مختلف پہلوآں د‏‏ی عکاسی کردے نيں [۲۸] ۔ بہت ساریاں اشاعتاں افراد دے لئی وقف نيں۔ بوکیخانوف، اے. بیتورسینوف، ایم. Dulatov, Zh. Ақбаевтың، اے۔ ایرمیکوف، ایم. Тынышбаевтың، ایم۔ اس نے چوکائی تے بہت ساریاں دوسری شخصیتاں د‏‏ی زندگی تے کم دے نامعلوم صفحات نو‏‏ں ظاہر کرنے، الاش تحریک د‏‏ی سماجی نوعیت تو‏ں واقفیت حاصل کرنے، اس دے سیاسی رجحان تے امکانات دا مطالعہ کرنے وچ مدد کيت‏ی۔

اخبارات اُتے سبخان بردینا د‏‏ی کتابیات دے تبصرے دا اشاریہ " قازق" ، " الاش" ، " سریارکا" (۱۹۹۳)، O. عبدیمانوف د‏‏ی کتاب "قزاق گزٹی" (الماندی، ۱۹۹۳) د‏‏ی اشاعت اس مسئلے دے تقاضاں نو‏‏ں ودھانے وچ اہ‏م کردار ادا کردی سی۔

پارٹی تے تحریک "الاش" د‏‏ی تریخ دے مسائل دا تجزیہ تے وضاحت، ہور اس وچ قازق قومی دانشوراں د‏‏ی شرکت۔ کل محمد د‏‏ی تحقیقاں خاص اہمیت د‏‏ی حامل نيں [۲۹] ۔ قازقستان د‏‏ی تریخ وچ پہلی بار ۱۹۲۹–۱۹۳۱ د‏‏ی قومی آزادی د‏‏ی تحریک دے مسائل جنہاں دا تعلق "بہانے" تو‏ں سی۔ عمر بیکوف دے مطالعہ وچ [۳۰] . اعلیٰ سائنسی نشانات حاصل کيتے۔ پہلی بار، جبری اجتماعیت تے امیراں د‏‏ی ضبطی د‏‏ی پالیسی دے سنگین نتائج انہاں د‏‏ی سائنسی تصنیف "۲۰-۳۰ سالاں وچ قازقستان دا المیہ: اک معاون درسی کتاب" [۳۱] وچ جامع طور اُتے سامنے آئے۔ ایم۔ کوئگیلڈیو دے ٹی۔ عمر بیکوف دے نال شریک مصنف، "تریخ دے اسباق کيتا کہندے نيں؟" اس دا کم کساناں د‏‏ی بغاوت، قازقاں د‏‏ی آبادکاری تے ۱۹۳۰ د‏‏ی دہائی دے قحط دے لئی وقف سی [۳۲] ۔

مونوگرافک ریسرچ دا ظہور اس مسئلے د‏‏ی تریخ نگاری وچ اک معیار تے مدت د‏‏ی پیدائش د‏‏ی طرف اشارہ کردا ا‏‏ے۔ ڈی اے امانزولووا د‏‏ی "قازق خود مختاری تے روس: الاش تحریک د‏‏ی تریخ" (ایم.، ۱۹۹۴)، K.N. نورپیسوف د‏‏ی "الاش تے الاشوردا" (اے.، ۱۹۹۵)، ایم۔ کوئگلدیف د‏‏ی "الاش موومنٹ" (A., 1995)، "Movement of Alash" دستاویزات تے مواد دا مجموعہ (A., 2004, 2005) تے ہور۔ وضاحت کيتی۔

قومی ریاست د‏‏ی تعمیر د‏‏ی تریخ تے قازق سوویت سوشلسٹ جمہوریہ د‏‏ی تشکیل دا مطالعہ

سودھو

قومی ترقی تے قوم سازی دے مارکسسٹ-لیننسٹ طریقہ کار د‏‏ی بنیاد پر، قازق محققاں سماجی-طبقات‏ی دشمنی دے تناظر وچ قازق ریاست د‏‏ی تشکیل دے تاریخی عمل نو‏‏ں دکھانے دے قابل سن ۔

واضح رہے کہ اس تحقیق د‏‏ی اہمیت زیر غور عمل دے دستاویزی پلیٹ فارم وچ ا‏‏ے۔ قازقستان د‏‏ی تریخ اُتے قدیم تے قرون وسطی دے دستاویزات تے مواد دا استعمال کردے ہوئے، ضروریات د‏‏ی اک وسیع رینج د‏‏ی بنیاد پر، ماہرین سماجیات قازقستان دے علاقے تے سرحداں د‏‏ی تشکیل د‏‏ی تریخ د‏‏ی پوری حرکیات نو‏‏ں دکھانے دے قابل سن ۔ اس حقیقت دے باوجود کہ اس زمانے دے بوہت سارے کم اک خاص انداز وچ لکھے گئے سن، ایہ ضروری اے کہ تحقیق د‏‏ی سائنسی تے عملی قدر نو‏‏ں ساڈے زمانے دے سب تو‏ں پیچیدہ مسائل وچو‏ں اک اُتے بنیادی کم دے طور اُتے نوٹ کيتا جائے۔ "سوویت قازقستان د‏‏ی ریاست تے قانون د‏‏ی تریخ"، جلد اول (۱۹۱۷-۱۹۲۵؛ ترمیم شدہ ایس زیڈ زیمانوف، ایم او بائنڈر۔ اے.، ۱۹۷۶)؛ قازق ایس ایس آر د‏‏ی تشکیل۔ دستاویزات تے مواد دا مجموعہ (SN Pokrovsky د‏‏ی طرف تو‏ں ترمیم. A.، ۱۹۵۷)؛ اک. نوسپ بیکوف دا "قازاخ سوویت سوشلسٹ جمہوریہ وچ قازق زمیناں دا اتحاد" (A., 1953)؛ В.К. ساوسکو دے مونوگراف "قازق خود مختار SSR د‏‏ی یونین ریپبلک وچ تنظیم نو" (A., 1951)؛ "قزاق SSR دا قیام" (A., 1957)؛ "CPSU تے سوویت حکومت قازقستان دے بارے وچ نيں۔ ۱۹۱۷–۱۹۷۷ دستاویزات تے مواد دا مجموعہ (A., 1978)؛ "خود مختار کرغیز سوشلسٹ سوویت جمہوریہ اُتے فرمان" // VI قازقستان دے بارے وچ لینن تالیف۔ ایس بی Beisembieev تے ہور (A., 1982)؛ "یو ایس ایس آر دے برادرانہ لوکاں دا گھر۔ دستاویزات تے مواد (۱۹۲۰–۱۹۳۷)۔ اس روشنی وچ غور کيتا جانا چاہیے۔

XX صدی دے ۸۰ د‏‏ی دہائی دے آخر تک، قازقستان وچ ریاست د‏‏ی تعمیر دے مسئلے اُتے اہ‏م دستاویزی مواد دے اضافے د‏‏ی وجہ تو‏ں، محققاں نے مختلف تاریخی، قانونی تے نسلی علاقائی پہلوآں وچ اس مسئلے اُتے غور کرنا شروع کيتا۔ قازق نسل دے ماہرین نے وی اس مسئلے دے مطالعہ وچ اہ‏م کردار ادا کيتا ا‏‏ے۔ انہاں دے کماں وچ ، قازقستان دے نسلی علاقے د‏‏ی تشکیل دے پلیٹ فارم تے اس وچ ہور لوکاں دے آباد ہونے د‏‏ی تریخ نو‏‏ں سائنسی طور اُتے ثابت کيتا گیا سی [۳۳] ۔

درحقیقت، پچھلی صدی دے ۹۰ د‏‏ی دہائی تو‏ں، قازقستان د‏‏ی آزادی د‏‏ی وجہ تو‏ں ریاستی عمارت د‏‏ی تریخ دے مطالعہ وچ بنیادی تبدیلیاں آئیاں نيں۔ ماہر تعلیم ایم۔ К. . جداں کہ کوزی بائیف نے بجا طور اُتے اشارہ کیا، ''بین النسلی تعلقات دا مسئلہ لوکاں دے خود مختار حقوق دا تحفظ ا‏‏ے۔ . . ایہ خالص نظریا‏تی تقاضاں تو‏ں اگے نکل گیا تے اک تیز سیاسی بحث بن گیا" [۳۴] ۔

A.I سولزینیتسن دا مضمون "روس نو‏‏ں کِداں خوبصورت بنایا جائے: قابل رسائی بصیرت"، ہور ایل۔ واسیلیف، جی. پوپوف تے ہور دے بیانات جنہاں وچ قازق الطائی، شمالی علاقہ جات تے قازقستان دے مغربی علاقےآں د‏‏ی واپسی دا مطالبہ کيتا گیا سی اوہ عظیم طاقت دے شاونزم دا واضح مظہر سن ۔ ایہ اوہ وقت سی جدو‏ں "عظیم آئرن" سلطنت دے احیاء دے مطالبات شروع ہوئے۔ اس سلسلے وچ ، قازقستان دے ماہرین سماجیات نے قازقستان د‏‏ی علاقائی سالمیت، اس د‏ی تاریخی ترقی دے قوانین دے لئی سائنسی بنیاداں اُتے اک پلیٹ فارم تیار کيتا ا‏‏ے۔ قازق علاقے دے انتظام دے لئی انقلابی کمیٹی دے پروٹوکول (۱۹۱۹–۱۹۲۰)۔ دستاویزات دا مجموعہ "(A., 1993); ایم پی مالیشیف د‏‏ی "سائبیریا تے قازقستان د‏‏ی قومی علاقائی تقسیم (۱۹۱۹–۱۹۲۲)"۔ (سیمی، ۱۹۹۹)؛ ٹی۔ Ryskulov د‏‏ی "تین جلداں وچ کماں دا مجموعہ" (A., 1996, 1998) دے نال نال "بین الاقوامی قانون اُتے دستاویزات دا مجموعہ" بین الاقوامی قانون پر، جلد 1 // K. Tokdev's (A., ۱۹۹۸) تے ہور کماں د‏‏ی اشاعت نے اس مسئلے د‏‏ی تحقیق تے مطالعہ دا دائرہ وسیع کیا، نويں یا نامعلوم ڈیٹا تے دستاویزی مواد د‏‏ی اک پوری رینج د‏‏ی نشاندہی د‏‏ی جو علاقائی تقسیم تے ریاستی سرحداں د‏‏ی تشکیل دے متنازعہ مسائل نو‏‏ں ظاہر کردی ا‏‏ے۔ متعارف کرایا

ذرائع

سودھو

قازقستان د‏‏ی تریخ (زمانہ قدیم تو‏ں اج تک)۔ پنج جلدتیاں جلد ۴ - الماتی: "اتامورا"، ۲۰۱۰، ۷۵۲ صفحات، تصویر، نقشہ۔ ISBN 978-601-282-055-3, t. 4 ISBN 978-601-282-026-3

ذرائع

سودھو
  1. ↑ Козыбаев М.К. Казахстан на рубеже веков: размышления и поиски. Кн. 1, 2. Алматы, 2000
  2. ↑ Әйтиев Ә. Тарихи күн // Кызыл Қазақстан, 1921, №3; Соныкі. Октябрь төңкерісі жіәне ұлт мәселесі // Қызыл Қазақстан. 1923, №1; Соныкі. Из истории общественно-политического движения в Уральской области // Степные зори. Оренбург. 1923. Книга 1; Меңдеіиев С. Қазақ Республикасынын үш жыл жасауы // Қызыл Қазақстан. 1923, №22; Соныкі. Киргизская автономная Республика // Жизнь национальностей. 1923, №1; Соныкі. Ленин (және] шығыстың еңбекшілері // Қызыл Қазақстан. 1924, №1—2; Жолдыбаев М. Октябрь төңкерісі және Қазақстан // Қызыл Қазақстан. 1922, №12; Тоғжанов Г. ¥лт мәселесі һөм Кенес өкіметі // Тілші. 1923, №1; Сейфуллин С. Өткен істердің қорытындысы // Қызыл Қазақстан. 1923. №23; Соныкі. Тар жол, тайғақ кешу. Қызылорда. 1927. (Переиздания: на казахском языке — А., 1936, 1960, 1977, на русском под названием «Тернистый путь» — А., 1975); Рыск,улулы Т. Төңкеріс және қазақ халқы // Еңбекші қазақ. 1926, 8 маусым; Соныкі. Революция и коренное население Туркестана. Ташкент. 1925. (Переиздание: Рыскулов Т. Собрание сочинений в трех томах. Том 1. А., сол кезде1997, 49-324-6.); Соныкі.Октябрь в Туркестане // Казахстанская правда. 1936, 25-29 сәуір; Соныкі.Октябрьге әзірлену күресінде // Социалды Қазақстан. 1935. 5 қараша.Соныкі. Против извращения истории казахского народа// Большевик Казахстана. 1936, №1—2; Бекұлы О. Азамат соғысында біз қалай жеңіп шықтық / Қызыл Қазақстан. 1928, №1-2
  3. ↑ Елеуов Т. Установление и упрочение Советской власти в Казахстане. А., 1961, 24-6
  4. ↑ Пұл да сонда, 25-6
  5. ↑ История Казахской ССР с древнейших времен до наших дней. Под редакцией М. Абдыкадырова и A.M. Панкратовой. А., 1943; История Казахской ССР. С древнейших времен до наших дней. Издание 2-е, т. 2. Под редакцией И. Омарова и A.M. Панкратовой. А., 1949; История Казахской ССР (Эпоха социализма). А., 1959
  6. ↑ Победа Великой Октябрьской социалистической революции в Казахстане и образование Казахской АССР. Сб. документов и материалов. А., 1947; Алма-Ата в период Октября и в годы Гражданской войны (1917–1920 жж.). Летопись событий. А., 1949
  7. ↑ Покровский С.Н. О некоторых основных вопросах Октябрьской революции и Гражданской войны в Казахстане // Известия Академии наук Казахской ССР. Серия истории, 1948, вып. 4; Козыбаев М.К. Некоторые вопросы истории Октябрьской революции и гражданской войны в Кустанайской области // Ученые записки Кустанайского пединститута. 1958, вып. 1; Установление Советской власти в областях Казахстана. Сборник статей. А., 1957; Северо-Казахстанская область в 1917–1957 годах. Сборник статей. А., 1957; Ковальский C.П. За власть Советов. А., 1957; Сужиков М. Особенности Октябрьской социалистической революции в Казахстане. А., 1959; Елеуов Т. Особенности установления Советской власти в Уральской области // Вестник АН КазССР, 1949, №8.
  8. ↑ Покровский С.Н. Победа Советской власти в Семиречье. А., 1961; Соныкі. Разгром иностранных военных интервентов и внутренней контрреволюции в Казахстане (1918–1920 жж.). А., 1967; Елеуов Т. Установление и укрепление Советской власти в Казахстане. А., 1961; Елагин А.С. Социалистическое строительство в Казахстане в годы гражданской войны. А., 1966; Нурпеисов К. Советы Казахстана в борьбе за упрочение власти рабочих и крестьян. А., 1968; Соныкі. Қазақстанның шаруалар Советтері. А., 1972; Пахмурный П.М. Коммунистическая партия — организатор партизанского движения в Казахстане. А., 1965; Пахмурный П.М., Григорьев В.К. Октябрь в Казахстане. А., 1978; Зиманов С.З. В.И. Ленин и советская национальная государственность в Казахстане. А., 1970; Маликов Ф. Февральская буржуазно-демократическая революция в Казахстане. А., 1972
  9. ↑ Коллектив авторов. Победа Советской власти в Средней Азии и Казахстане. Ташкент, 1967
  10. ↑ Иностранная военная интервенция и Гражданская война в Средней Азии и Казахстане. Документы и материалы. В двух томах. Т. 1. А., 1963; Т. 2, А., 1964; 1917 год в Казахстане. Документы и материалы. А., 1977; Великая Октябрьская социалистическая революция в Казахстане. Летопись событий. 27 ақпан 1917 г. — 30 маусым 1918 г. А., 1967; Гражданская война в Казахстане. Летопись событий. А., 1974; Амангельды Иманов. Статьи, документы, материалы. А., 1974; Әліби Жанкелдин. Документтер мен материалдар. А., 1975; Советы и ревкомы в Казахстане (1917–1920 жж.). Документы и материалы. А., 1971; В огне революции. Воспоминания участников Великой Октябрьской социалистической революции и гражданской войны в Казахстане. А., 1957; Казахстан в огне гражданской войны. Воспоминания участников Великой Октябрьской социалистической революции и Гражданской войны. А., 1960; В горах Восточного Казахстана. По кустанайским степям. Воспоминания участников революции и Гражданской войны //Труды Института истории, археологии и этнографии им.Ч.Ч. Валиханова АН КазССР. Т. 3. А., 1962; На просторах Южного Казахстана. Воспоминания участников революции и Гражданской войны //Труды Института истории, археологии и этнографии им.Ч.Ч. Валиханова АН КазССР. Т. 3. А., 1962
  11. ↑ Шойнбаев Т. Алиби Джангильдин. А., 1957; Нұрқанов А. Аманкелді Иманов. А., 1957; Пахмурный П.М., Митропольская Н. Александр Шавров. А., 1967; Кульбаев С.Б., Мақашов А.В. Абдулла Ярмухамедов. А., 1974; Терник М. Степан Царев. А., 1971; Чеботарев В.А. Иван Ружейников. А., 1971; Герасимов С. Яков Ушанов. А., 1969; Бейсембаев С., Кульбаев С. Тұрар Рысқұлов. А., 1974; Юсупов И. Магаза Масанчи. А., 1975; Байжарасов Р., Жұбаныш Барибаев. А., 1984; Батырдың биік тұлғасы — Светлый образ батыра. А., 1986
  12. ↑ Какишев Т. Сакен Сейфуллин. М., Молодая гвардия. 1972
  13. ↑ История Казахской ССР с древнейших времен до наших дней. Том 4. А., 1977, 11 — 235-6
  14. ↑ Нурпеисов К. Становление Советов в Казахстане (наурыз 1917 — маусым 1918 жж.). «Наука Казахской ССР». А., 1987
  15. ↑ Абылхожин Ж., Панфилов А. Становление Советов в Казахстане // Известия АН КазССР. Серия общественных наук, 1987, №1. Рубрика «Критика и библиография»
  16. ↑ Коллектив авторов (Наумов В.П., Поспелов П.Н., Трукан Г.А., Молоцыгин М.А., Федосеев П.Н., Поляков Ю.А., Иноятов Х.Ш., Сумбатзаде А.С. и др.). Исторический опыт Великого Октября. К 80-летию лауреата Ленинской премии, академика И.И. Минца М., 1975; Минц И.И. История Великого Октября: Т.1. М„ 1967; Том. 2. М., 1968; Т. 3. М., 1973; Соныкі. Год 1918-й. М., 1982; Берхин И.Б. Вопросы Великого Октября в сочинениях В.И. Ленина. М., 1978; Гимпельсон Е.Г. Советы в годы интервенции и гражданской войны. М„ Том. 2. М., 1968; Т. 3. М, 1973; Соныкі. Год 1918-й. М„ 1982; Берхин И.Б. Вопросы Великого Октября в сочинениях В.И. Ленина. М., 1978; Гимпельсон Е.Г. Советы в годы интервенции и гражданской войны. М., 1968; Спирин Л.М.. Литвик А.А. На защите революции: В.И. Ленин, РКП(б) в годы гражданской войны. Историографический очерк. М., 1975 ж.б
  17. ↑ Алдамжаров 3. Победа Великой Октябрьской социалистической революции в Казахстане (Историография проблемы). А., 1983
  18. ↑ Дахшлейгер Г.Ф. Историография Советского Казахстана. А., 1969; Соныкі. В.И. Ленин и проблемы казахстанской историографии. А., 1973; Бейсембаев С. Ленин и Казахстан. Второе, дополненное издание. А.. 1987; Пахмурный П.М., Григорьев В.К. Октябрь в Казахстане. А., 1978
  19. ↑ Кенжебаев С. М. Советы в борьбе за построение социализма (История советского строительства в Казахстане. 1917–1937 жж.), А., 1969; Зиманов С.З. В.И. Ленин и советская национальная государственность в Казахстане. А., 1970; Зиманов С. 3. Даулетова С., Исмагулов О. Казахский отдел народного комиссариата по делам национальностей РКФСР. А., 1975; Солардікі. Казахский революционный комитет. А., 1981; Hypneuicoe К. Қазақстаннын шаруалар советтері (1917–1929 жылдар). А., 1972; Соныкі. Қазақстан - Республикам менін (ҚазаҚ совет мемлекетінің құрылуы). А., 1980; Соныкі. Становление Советов в Казахстане (наурыз 1917 ж. - маусым 1918 ж.). А., 1987
  20. ↑ Покровский С.Н. Разгром интервентов и внутренней контрреволюции в Казахстане (1918–1920 жж.). А.. 1967, 3-35-6.; Елагин А.С. Социалистическое строительство в Казахстане в годы гражданской войны (1918–1920 жж.). А., 1966, 3—21-6.; Григорьев В.К. Противостояние. А., 1989; Такенов А. С. Узы интернациональной дружбы (Интернациональные связи трудящихся Казахстана и зарубежных стран (1917–1937 жж.). А., 1980; Такенов А. С, Очак И.Д. Интернациональный отряд (К истории экспедиции А. Джангильдина). А., 1974
  21. ↑ Пахмурный П. Коммунистическая партия — организатор партизанского движения в Казахстане. А., 1965, 7-45-6
  22. ↑ Козыбаев М.К. К историографии гражданской войны в Казахстане // Вестник АН КазССР, 1982. №8; Соныкі. Из историографии Октябрьской революции и гражданской войны в Казахстане // Козыбаев М.К. История и современность. А., 1991; Соныкі. Комплексное изучение истории, археологии и этнографии Западного Казахстана // Сонда; Козыбаев И.М. Историография Казахстана: уроки истории. А., 1990; Соныкі. Историческая наука Казахстана. А., 1992
  23. ↑ Козыбаев М.К. История и современность. 236-6
  24. ↑ Байтурсынов А. Революция и киргизы // Жизнь национальностей. — 1919. №27 (39), 3 тамыз; Кенжин А. К исторической оценке роли Алаш-Орды // Степная правда. 1922, 14 қараша; Сафаров Г. Колониальная революция (Опыт Туркестана). М., 1921; Рыскулов Т. О восстании казахов и каракиргизов в 1916 г. (к 10-летней годовщине). Основные экологические и политические причины восстания. — Кустанай
  25. ↑ Отчет Казкрайкома РКП(б) V Всеказахской конференции РКП (б). Кзыл-Орда. 1926, 20-6
  26. ↑ Бочагов А. К Алаш-Орда. Краткий исторический очерк о национально-буржуазном движении в Казахстане периода 1917–1919 жж. Кзыл-Орда. 1927; Коммунистическая мысль. - 1926. №2, 164-179-6.; Алаш-Орда. Сборник документов. Кзыл-Орда; 1929
  27. ↑ Букейханов А. Сочинения. Алматы. 1994. 384 е.; Соныкі. Избранное. Алматы, 1995. 475-6.; Досмухамедов X.. Избранное. Алматы, 1998. 384-6.; Шокай М. Туркістаннын килы тағдыры. Алма-Ата. 1992. 184-6.; Аманжолова Д. Казахский автономизм и Ресей. История движения Алаш. М. 1994. 216-6.; Нурпеисов К. Алаш һәм Алашорда. Алматы. 1995. 256-6.; Қойгелдиев М. Алаш козгалысы. Алматы, 1995. 368-6.; Ахмедов Ғ. Алаш болғанда. Алматы, 1996. 224-6. жэне баскалар; История Казахстана в лицах (Политические портреты). Вып. 1. Акмола. 1993. 128-6.: Протоколы революционного комитета по управлению Казахским краем (1919–1920 жж.). Сб. документов. Алма-Ата, 1993. 277-6.; Казахстан в начале XX века: методология, историография, источниковедение. Вып. 111-IV. Алматы, 1993. 167-6.; 1994. — 120-6.; Алаш-Орда. Сб. документов. Алма-Ата. 1992. 192 б.; Национально-освободительное движение в Казахстане и Средней Азии в 1916 ж.: характер, движущие силы, уроки // Материалы Международной научно-практической конференции. Алматы, 1997. 97-6. және басқалар
  28. ↑ «Алаштын ақиқатын кім айтады» тақырыбындағы мақалалар жиынтығы: Григорьев В.К. Кадеттер жолын ұстаған партия. «Қазақстан коммунисі», 1990, №5. 62— 69-6.; Нүрпейісов К. Саяси партия болып санала ма? // Сонда, 1990, №15. 69-75-6.; Кәкішев Т. Шындықты бұрмаламай, жұлмаламай айтайықшы // Сонда, 75-83-6.; Нүрпейісов К. Алпыс жыл айтылмаған ақиқат // Азия, 1993, желтоқсан, №52; Құл-Мухаммед М. Алаш қайраткерлері саяси-құқықтық көзқарастарының эволюциясы. Алматы: Атамұра, 1998, 360-6.; Қойгелдиев М. Қазақ ұлт азаттық қозғалысы және М. Шоқай //Ақиқат, 1993, №3. 71-79-6.; Омарбеков Т., Қойгелдиев М. Алашорда – XX ғасырдағы қазақтың алғашқы ұлттық мемлекет! // Ақиқат, 1993, №11. 32-38-6.; Панфилов AM. Чокай // Политические партии Ресейден. Конец XIX — первая четверть XX века. Энциклопедия
  29. ↑ Құл Мұхаммед М. Алаш қайраткерлері саяси-құқықтық көзқарастарының эволюциясы. Алматы: Атамұра, 1998, 360-6
  30. ↑ Омарбеков Т. Зобалан. — Алматы: Санат, 1994, 272-6
  31. ↑ Омарбеков Т. 20-30 жылдардағы Қазақстан қасіреті. Көмекші оқу құралы. - Алматы: Санат, 1994, 318-6
  32. ↑ Қойгелдиев М., Омарбеков Т. Тарих тағылымы не дейді? — Алматы: Ана тілі, 1993, 208-6
  33. ↑ Муканов М.С. Этническая территория казахов в XVIII — начале XX вв. А. 1991; Соныкі. Қазақ жерінің тарихы. А., 1994; Соныкі. Из исторического прошлого. А., 1998
  34. ↑ Козыбаев М.К. Казахстан на рубеже веков; размышление и поиски. В 2-х кн. Кн. 1. А. Ғылым, 2000, 273-6.
"https://pnb.wikipedia.org/w/index.php?title=سوویت_دور_وچ_قازقستان_دی_تریخ_نویسی&oldid=606506" توں لیا