سنت رامپال جی
سنت رامپال جی

مقام پیدائش


دھنانا ، پنجاب (ہنے ہریانہ)، بھارت وچ

وفات

قومیت بھارتیی
ہور نام سنت رامپال جی مہاراج ، سنت رامپال داس، جگتگرو تتاودرشی سنت رامپال جی مہاراج،ستگرو رامپال جی مہاراج جی
عملی زندگی
پیشہ کبیر پنتھ برادری دے بانی
وجہ شہرت ستلوک آشرم بانی
ویب سائٹ
ویب سائٹ www.jagatgururampalji.org

سنت رامپال داس اک بھارتی کبیر پنتھی سنت ہن جو کبیر صاحب دے غریب داس پنتھ نال تعلق رکھدے ہن۔ ایہناں دا جم ۸ ستمبر ۱۹۵۱ نوں دھنانا پنڈ وچ ہویا جو ورتمانن وچ ہریانہ راجی دے سونیپت ضلعے وچ واقع اے۔ سارے دھرم گرنتھ دے مطابق مصدقہ دیانتداری کردے اتے اپنے چیلیاں تو کرواؤن دے کارن ایہناں دے چیلے ایہناں نوں دنیا دے اکلے سچے ستگرو  ہون دا دعویٰ کردے ہن۔[۱]

اپنے علم نوں شاستر مصدقہ دسن اتے ہور تمام کتھت سنتا تک دے علم تے دیانتداری نوں شاستر خلاف کہن اتے اہنا نوں روحانی علم چرچہ لئی سدا بھیجن دے کارن ووادا وچ بنے رہندے ہن۔ خاص نیما دا سختی نال پالن کرنا ایہناں دے چیلیاں دی سماج وچ الگ پہچان ہندی اے رمینی (ویاہ) وشیس چرچہ دا وسا بنیا ہویا اے۔

اس کڑی وچ ایہناں نے مہارشی دیانند ولوں لکھی کتاب ستیارتھ پرکاش وچ درج کجھ تتھا نوں قومی چینلاں اُتے دکھایا سی۔  اس توں ناراض ہو کے آریاسماجی تنظیم نے سن ۲۰۰۶ وچ ایہناں دے آشرم اُتے حملہ کر دتا سی۔  اس مڈھلی گل اُتے کئی وار وڈے اختلاف وی ہوئے ہن۔  اوہناں دی لکھی کتاباں نوں عدالت تک وچ چیلنج دتی جا چکی اے۔

جیون

سودھو

سنت رامپال دا جم سونیپت دے پنڈ دھنانا وچ ۸ ستمبر ۱۹۵۱ نوں ہویا سی۔ اپنی سکھیا پوری کرن توں بعد، ایہہ ہریانہ سرکار دے سنچائی ڈیپارٹمنٹ وچ اکّ انجینیئر بن گئے سی ۔[۲] اہنا دے ادھکارک جیونی دے مطابق، اوہ بچپن توں ہی سارے ہندو دیوی-دیوتیاں دے پکے بھگت سی۔پر اس بھگتی نال اہنا نوں کدے روحانی امن دا تجربہ نہی ہوئیا۔ اکّ دن ایہہ اکّ کبیر پنتھی گرو مالک رامدیوانند نوں ملے۔ جہناں نے اہنا نوں سمجھایا کہ کہ اہنا دے ولوں کیتی جا رہی بھگتی دی تکنیک ساڈے ہی مذہبی گرنتھاں نال میل نہیں کھاندی۔ اتے انھا نے اپنے گرو مالک رامدیوانند جی توں ۱۷ فروری ۱۹۸۸ نوں ناں نصیحت لیتا جسنوں اوہناں دے چیلے بودھ دن دے روپ چ مناؤندے ہن۔[۳] جسنوں اوہ اس بھگتی تکنیک نال موکش حاصل نہیں کر سکدے، کیونکہ شریمد بھگود گیتا باب ۱۶ سلوک ۲۳ مطابق، جو انسان دھرم-گرنتھاں نوں چھڈّ کے اپنا منمانا آچرن کردا اے، اوہ نہ تاں سدھی نوں،نہ سکھ اتے نہ ہی پرم رفتار نوں ہی حاصل ہندا اے۔[۴]

سنت رامپال داس دا کہنا اے کہ اس توں بعد اہنا نے بھگود گیتا، کبیر ساگر، گریبداس ولوں رچت ست گرنتھ، پران، وید اتے ہور بہت کئی گرنتھ پڑھے۔ اہنا دا مننا اے کہ اہنا نوں اہنا کتاباں وچ مالک رامدیوانند ولوں دسے وچنا دے ثبوت ملے، جس توں بعد اوہناں نے مالک رامدیوانند جی ولوں دسے منتراں دا زیادہ جاپ کیتا، جس توں بعد اہنا نوں روحانی امن محسوس ہون لگی۔[۴]

۱۹۹۴ وچ مالک رامدیوانند نے اہنا نوں گرو پد دے دتا۔ اس توں بعد ایہہ "سنت رامپال داس" بن گئے۔[۲]

سن ۱۹۹۵ وچ، اہنا نے اپنے انجینیئر عہدے توں استعفٰی دے دتا، جو کی ۲۰۰۰ وچ قبول ہوئیا۔[۲] اتے بعد وچ کرونتھا پنڈ وچ ستلوک آشرم دا قیام کیتا، حالانکہ آشرم ۲۰۰۶ وچ اہنا دی گرفتاری ہون تو بعد تو ایہہ آشرم سرکار دی نگرانی وچ اے۔[۴]

سکھیا اتے نیم

سودھو

سنت رامپال، سارے دھرماں دے گرنتھاں دا حوالہ دیندے ہوئے، کبیر جی نوں سارے دیوی-دیوتیاں[۵] سمیت سمچے کائنات دا اتپتی کرتا مندے ہن، اتے بھگتی نوں سارے سنسارک کرماں توں اتم مندے ہوئے ساریاں برائییاں[۶] نوں چھڈّ کے اکّ کبیر پرمیشور دی بھگتی ہیت متاثر کردے اے۔ برائییاں تیاگن[۶] دے لئی اتے سماج سدھار دے لئی وی کجھ نیم بنائے گئے ہن جیہناں نوں بھگتی مریادا کہندے ہن جویں[۱]

۱. کسی نسیلی وستو جویں بیڑی، سگرٹ، تمباکو، سلپھی، گانجا، شراب، آنڈا، میٹ [۷]آدی دا سیون تا دور ، اس نوں لیا کے وی نہی دینا۔[۱]

۲. جوآ، تاش، چوری، ٹھگی آدی نہی کرنا ۔[۱]

۳. موت بھوگ ، داج، دکھاوے دے ناں اُتے فضول خدلچسپی، منڈن سمادھی پوجن، پتر پوجا، مورتی پوجا آدی نہی کرنا۔[۱]

۴. اکّ کبیر پرماتما توں بنا ہور دیوی-دیوتیاں دی پوجا نہیں کرنا ،ستکار سبھ دا کرنا۔[۱]

۵. اشلیل گیت گاؤنا، نچنا، وہوچار آدی سخت مناہی اے۔[۱]

سنت رامپال دے چیلے خاص طور اُتے اہنا دے علم تو آکرشت ہندے ہن، جو سارے دھرماں دے گرنتھاں نال میل ہون دا دعوہ کیتا اے۔

اک کبیر صاحب دی بانی اے

ستگرو کے لچھن کہُ، مدھرے بین ونود۔

چار وید چھ: شاستر کہے اٹھارہ بودھ۔[۳]

اس دا حوالہ دیندے ہوئے اہنا دے چیلے اہنا نوں سچے ستگرو دی اپما دیندے ہن۔ اوہناں دے بہتے چیلیاں دا کہننا اے کہ اسیں سنتاں ولوں دسے علم نوں دھرم گرنتھاں وچ ملایا، پھر اسے طرحاں اپنے مذہبی گرنتھاں وچ پائیا، اس توں بعد اسیں اوہناں تو جڑے۔ حالانکہ، علم وی اجیہا موضوع اے جس دے کارن زیادہ تر بھائیچارے اہنا دا خلاف کردے ہن۔[۸]

سرشٹی رچنا اتے مکتی دا تجزیہ

سودھو

سنت رامپال دا کوئی نجی تجزیہ نہیں اے، اوہ مکھ طور اُتے کبیرساگر، صد گرنتھ صاحب، وید، شریمد بھگود گیتا، گرو گرنتھ صاحب، بائیبل، قرآن آدی دا حوالہ دے کے سرشٹی رچنا بارے جانکاری دیندے ہن۔[۹]

اوہناں دیاں لکھیاں کتاباں علم گنگا، جینے کہ راہ آدی وچ ذکر اے جو اس پرکار ہن

سبھ توں پہلاں صرف اکّ ہی تھاں سی ‘انامی (انامی) لوک جس نوں اکاہ لوک وی کیہا جاندا اے، پورن پرماتما اس انامی لوک وچ اکلاّ رہندا سی۔ اس پرماتما دا اصلی نام کویردیو یعنی کبیر پرمیشر اے۔ اس پورن دھنی دے سریر وچ ساریاں روحاں سمائیاں ہوئیاں سن۔ اس کویدیو دا النکارک نام انامی مرد اے۔ اکّ انامی مرد دے اکّ روم کپّ دی روشنی سورج دی روشنی نالوں ودھ اے۔

خاص :- جویں، کسے دیس دے ستکار یوگ وزیر اعظم دے سریر دا نام ہور ہندا اے اتے عہدے دا نام وزیر اعظم ہندا اے۔ کئی وار وزیر اعظم اپنے کول کئی ڈیپارٹمنٹ وی رکھدا اے، پھر جس وی ڈیپارٹمنٹ دے دستاویزاں اُتے دستخط کردے ہن، اس ویلے اوہی پوسٹ لکھدے ہن، جویں کہ سیارہ وزارت دے دستاویزاں اُتے دستخط کردے ہن، اس سمے اپنے آپ نوں سیارہ وزیر لکھدے ہن، جتھے اس انسان دے دستخط دی طاقت گھٹ اے۔

اسے طرحاں کبیر (کویردیو) پرماتما دی روشنی وچ انتر وکھو-وکھرے سنساراں وچ ہندا اے۔ اسے طرحاں پورن پرماتما کویردیو (پرمیشر کبیر) نے اپنے شبدا نال ہیٹھلے تن دنیا (اگملوک، الکھ لوک، ستلوک) دی رچنا کیتی۔ ایہہ پورن برہم پرماتما کویردیو (پرمیشر کبیر) اگم لوک وچ ظاہر ہوئے اتے کویردیو (پرمیشر کبیر) اگم لوک دے وی سوآمی ہن اتے اتھے اوہناں دا نام اگم مرد یعنی اگم پربھو اے۔ اس اگم پربھو دا انسان سریر بہت ہی چمک دار؉ اے، جس دے اکّ روم کپّ دی روشنی اکّ کھرب سورج دے پرکاش نالوں ودھ اے۔ ایہہ پورن پرماتما کویردیو (کبیر دیوَ کبیر پرمیشر) [۱۰]الکھ لوک وچ ظاہر ہویا اتے آپ ہی الکھ لوک دا مالک وی اے اتے اپماتمک (عہدے دا ) نام الکھ مرد وی اس پرم پرماتما دا اے) اتے اس پورن پرماتما دا انسان ورگا سریر۔ تیجومی (سیوتی) آپ اے۔ اکّ روم کپّ دی روشنی عرب سورج دی روشنی نالوں ودھ اے۔ ایہہ پورن پربھو ستلوک وچ ظاہر ہوئے سن اتے اوہ ستلوک دے وی حکمران ہن۔

اس لئی ایہناں دا اپماتمک نام ستمرد (اوناشی پربھو) اے۔ ایہناں دا نام اکالمورتی شبد روپ رام-پورن-برہم پرم اکھر برہم آدی اے۔ ایہہ ستمرد کبیرد (کبیر پرماتما دا انسان سریر چمک دار؉ اے۔ جس دے اکّ روم کپ دی روشنی کروڑاں سورجاں اتے چندرماں دی روشنی نالوں ودھ اے۔ ایہہ کویردیو (کبیر پرماتما) ستمرد دے روپ وچ ظاہر ہوئے اتے ستلوک وچ وراجمان ہو کے پہلے ستلوک وچ ہور رچنا کیتیا ، اکّ شبد (وچن) نال سولھاں دیپا دی رچنا کیتی، پھر سولھاں شبداں نال سولھاں پتراں دی اتپتی کیتی اتے اکّ مانسروور رچیا، جس وچ امرت بھریا۔

سولھاں پتراں دے نام ہن- (۱) ‘کرم’ (۲) ‘گیانی’ (۳) ‘وویک’، (۴) ‘تیز’، (۵) ‘سہج’، (۶) ‘سنتوش’، (۷)। ) “سرتِ”، (۸) “آنند”، (۹) “شمع (۱۰) نشکام’، (۱۱) ‘جلرنگی’ (۱۲) اچنت’ (۱۳) “پریم”، (۱۴) “دیال” ( ۱۵) "دھیری (۱۶) "یوگ سنتانین"  یعنی "یوگجیت"۔

ستمرد کویردیو نے اپنے پتر اچنت نوں ستیالوک دے ہور کماں دی ذمہ واری سونپی اتے اسنوں طاقت دتی۔ اچنت نے اکشر مرد دی (پاربرہم) شبد توں اتپتی کیتی اتے کیہا کہ میری مدد کرنا، اکشر مرد مانسروور وچ نہاؤن گئے، اتھے اس نوں آنند آیا تے سوں گیا۔ کافی دیر تک باہر نہیں آیا۔

پھر اکشر مرد نوں نیند توں جگاؤن لئی اچنت دی بینتی اُتے، کویردیو (پرمیشر کبیر) نے اسے مانسروور توں کجھ امرت پانی لے کے اکّ انڈا بنایا اتے اکّ روح اس انڈے وچ داخلہ کیتی اتے انڈے نوں مانسروور دے امرت پانی وچ چھڈّ دتا۔[۱۱] گرج دی آواز نال اکشر مرد دی نیند بھنگ ہو گئی۔ اس نے انڈے ول غصے نال دیکھیا جس کارن چنگا دو حصیاں وچ ونڈیا گیا۔ اس وچوں جوتی نرجن (شر مرد) نکلیا، جس نوں بعد وچ ‘کال’ کیہا جان لگا، اس دا اصل ناں ‘کیل’ اے۔ جوتی نرنجن اتے اکشر مرد نوں پرماتما نے اچنت لوک وچ رہن لئی کیہا سی۔

پھر پرماتما نے آپ ہی دنیا دی رچنا کیتی اتے اپنے سریر توں اپنے روپ طرحاں عورت اتے مرد دی رچنا کیتی۔

جوتی نرنجن دی اچھا ہوئِ کہ ۱۶ بھراواں دی طرحاں اسنوں وی اکّ وکھرا لوکا ملے اتے اس وچ اس نوں رچنا کرن لئی سامان اتے اکٹھے رہن لئی آتماواں دی لوڑ اے۔ پھر جوتی نرنجن نے اک لتّ اُتے کھڑ کے تپ کرنا شروع کیتا، پھر پرماتما نے اس نوں ۲۱ کائنات اتے تن گناں اتے رچنا لئی پنج عنصر دے دتے۔[۱۲] پر روح لئی اکّ شرط رکھی کہ جو روح جانا چاہندی اے اوہ اپنی مرضی نال جا سکدی اے اتے آتماواں نوں سچیت وی کیتا پر کجھ اتماوا نے جوتی نرنجن نال جان دی اچھا پرگٹائی۔ پھر پرماتما نے سبھ توں پہلاں چاہوان روح نوں عورت روپ دتا جس نوں درگا کیہا جاندا اے اتے باقی ساریاں آتماواں اس وچ داخلہ کر دتیا اتے شبد توں دنیا دی رچنا کرن دی طاقت دے کے جوتی نرنجن نال بھیج دتی۔

جوتی نرنجن نے درگا دا چمکدا روپ دیکھیا (جو جوتی نرنجن دی چھوٹی بھین وی سی) اتے درگا دے نہ چاہندے ہوئے وی اوہ بلاتکار کرنا چاہندا سی۔ پھر پرم روح نے جوتی نرنجن نوں ۲۱ برہمنڈاں اتے درگا سمیت ستلوک توں باہر کڈھ دتا۔ اس توں غصے وچ آ کے جوتی نرنجن نے نال آئیاں آتماواں نوں دکھ پہنچانی شروع کر دتی۔ اتے برہما وشنوں مہیش وچ تن گناں نوں داخلہ کرکے آتماواں نوں جال وچ پھسا کے رکھنا شروع کر دتا۔[۱۳]

اس نوں ویکھ کے پرماتما وار-وار اتھے آؤندے ہن اتے سوکشم وید دے روپ وچ اپنا علم دیندے ہن اتے آتماواں نوں اپنے نجی دنیا وچ واپس جان دا رستہ دسدے ہن جو ایہہ علم سمجھ جاندی اے روح اوہ دور جال توں مکت ہو جاندا اے۔ اس نوں پورن مکتی کیہا جاندا اے۔[۱۴]

بھوکھبانیاں

سودھو

سنت دے انوائیاں دا کہنا اے کہ دنیا بھر دے کئی بھوکھوکتیاں دیاں بھوکھبانیاں سنت رامپال اُتے ڈھکدیاں ہن کہ اوہ مہانپرکھ وجوں جانیا جاوے گا۔ جیہناں وچوں کجھ ہیٹھ لکھیا ہن-[۱۵]

جیگرودیو پنتھ دے تلسی صاحب نے ۷ ستمبر ۱۹۷۱ نوں کیہا سی کہ جس مہان مرد دی اسیں اڈیک کر رہے ہاں اج ۲۰ سال دے ہو گیا اے۔ اس دن سنت رامپال دی عمر ۲۰ سال ہو گئی سی۔[۱۶]

نوسٹراڈیمس نے کیہا سی کہ ۲۰۰۶ وچ اچانک اک اجیہا سنت ساہمنے آویگا جو پہلاں تاں بے عزتی دا پاتر بن جاوے گا پر بعد وچ دنیا اسنوں اپنیاں پلکاں تے بٹھاویگی۔[۱۷]

اسے طرحاں ہورناں بھوکھوکتیاں دیاں بھوکھبانیاں جویں امریکہ دی عالمی مشہور بھوکھوکتا فلورنس، انگلینڈ دی جوتشی ‘کیرو’، ہنگری دی عورت جوتشی ‘بورسکا’ آدی دی بھوکھبانیاں نوں سنت رامپال تے ڈھکن دا دعوہ کیتا جاندا اے۔[۱۸]

سماج سدھار

سودھو

سماج سدھار دی سمت وچ سنت رامپال دے یتن کمال دے ہن کیونکہ اوہناں دے انوائیاں لئی اصولاں دی سختی نال پالنا کرنا ضروری اے۔[۱۹]

داج دا خاتمہ

سودھو

سنت رامپال دے انوائیاں وچ داج اتے پھزولخدلچسپی توں بناں سدگیپرن ویاہ چرچہ دا موضوع بنے ہوئے ہن۔ [۲۰]جس طرحاں ستی پرتھا نوں ختم کرن لئی راجا رام موہن رائے دے یتن کامیاب ہوئے، اسے طرحاں سنت رامپال داج پرتھا دے خاتمے لئی انقلاب کاری ثابت ہوئے ہن۔[۲۱]

جتھے اج دے سماج وچ نونہاں نوں داج نہ لیاؤن لئی جاں گھٹ لیاؤن لئی تنگ پریشان کیتا جاندا اے، اتھے تک کہ قتل اتے خودکشی دیاں واقعے وی ساہمنے آ رہیاں ہن، اجیہے وچ اوہناں دا کوئی وی انوائی داج دا لین-دین نہیں کردا اتے اوہ دکھاوے اتے پھزولخدلچسپی توں مکت رمینی ولوں ۱۷ منٹ وچ ویاہ کرواؤندے اے، جس وچ محدود لوکاں نوں ہی بلایا جاندا اے، اتے کوئی خرچہ نہیں لیا جاندا اے، جو سماج لئی انسپائریشن دا سروت اے اتے اکّ بہت ہی کمال دا موضوع منیا جا رہا اے۔[۲۲]

چھوت-چھات اتے جاتیواد دا خاتمہ

سودھو

سنت رامپال دے ستسنگ تقریب وچ خاص لوکاں لئی کوئی وکھرا پربندھ نہیں ہندا، سارے طبقےآں دے انوائی اکٹھے بیٹھ کے ستسنگ سندے ہن، [۲۳]اس دے نال ہی انتر-ذاتی ویاہاں دیاں اداہرناں وی بھرپور ملدیاں ہن، جہڑی کہ جاتیواد نوں ختم کرن دی پہل قدمی نوں چنگا منیا جا رہا اے۔[۲۴]

دھرم گرنتھ دے خلاف بھگتی نوں ختم کرنا

سودھو

سنت رامپال نے اپنے انوائیاں لئی مورتی پوجا، پترپوجا، غذا اتے پانی دا تیاگ ورت رکھن[۲۵]، تیرتھ تھاںاں اُتے اشنان کرن، اصل اتے جوتش اُتے بھروسہ کرن، جوآ کھیڈن، دیئی دھام جان، موت دے بھوگ آدی اُتے پوری طرحاں پابندی لگا دتی اے۔ [۲۶]حالانکہ، دور دے جال وچوں نکلن لئی پرماتما دی بھگتی دسدے ہن جو ہتھیاراں دے مطابق ہون۔[۱۹]

نشے دا خاتمہ

سودھو

سنت رامپال توں نام دیکھیا لین تے بیڑی، سگرٹ، تمباکو، سنگھن دا دھوآں، سلپھی، گانجا، شراب، آنڈا، میٹ[۲۷] آدی[۲۸] کسے وی طرحاں دے نشے دا سیون کرنا تاں دور، کسے نوں لیا کے دین تے وی پرتبندھ اے ورننیوگ موضوع اے کہ سنت رامپال دا کوئی وی چیلا کسے قسم دا نشہ نہیں کردا۔[۲۴]

خون دان

سودھو

کبیر پرمیشر بھگتی مکتی ٹرسٹ دی سرپرستی ہیٹھ سنت رامپال دے انوائیاں ولوں سمیں-ویلے اُتے کھوندان کیمپ وی لگائے جاندے ہن۔[۲۹]سنت نے دعوہ کیتا اے کہ لڑائی جاں ایمرجینسی دی حالت وچ، اوہناں دے انوائی ہزاراں یونٹ خون دان کر سکدے ہن۔[۳۰]

اختلاف

سودھو

۲۰۰۶ وچ، سنت رامپال نے ستیارتھ پرکاش دے کجھ حصیاں اُتے عوامی طور اُتے اعتراز کیتا سی۔[۳۱] اس توں ناراض ہو کے، آریہ سماج دے ہزاراں سپوٹراں نے ۱۲ جولائی ۲۰۰۶ نوں کروتھا وچ ستلوک آشرم نوں گھیرا پا لیا اتے حملہ کر دتا۔[۳۲] ستلوک آشرم دے انوائیاں نے وی بچاء وچ جوابی کاروائی کیتی۔ اس جھڑپ وچ سونوں نام دا اکّ آریہ سماجی انوائی ماریا گیا۔[۳۲] جس وچ سنت رامپال خلاف قتل دا مقدمہ چلایا گیا اتے اہنا نوں گرفتار کر لیا گیا۔[۳۲]کجھ مہینے جیل وچ بتاؤن توں بعد، اسنوں ۲۰۰۸ وچ ضمانت اُتے رہا کر دتا گیا۔ نومبر ۲۰۱۴ وچ عدالت نے مڑ اوہناں دی گرفتاری دے حکم دتے۔ پر ستلوک آشرم بروالا وچ ہزاراں سپوٹراں دی موجودگی کارن پولیس اوہناں نوں گرفتار نہیں کر سکی۔[۳۳] سپوٹراں اتے پولیس وچکار تشدد توں بعد اسنوں ۱۹ نومبر ۲۰۱۴ نوں گرفتار کیتا گیا سی۔ [۳۳]اس وچ ۵ عورتاں اتے ۱ بچے دی موت ہو گئی سی، جس دا کیس سنت رامپال داس خلاف بنایا گیا سی۔[۳۴] ۲۹ اگست ۲۰۱۷ نوں اسنوں بندھک بناؤن دے کیس وچ بری کر دتا گیا سی۔[۳۴][۳۵]پر اوہ قتل اتے دیشدھروہ دے الزاماں کارن جیل وچ ہی ہن۔ [۳۳]۱۱ اکتوبر ۲۰۱۸ نوں ہسار کورٹ راہیں ایہناں نوں اتے ایہناں دے انوائیاں نوں اس حادثہ وچ قتل دا قصوروار ٹھہرایا گیا سی اتے عمر قید دی سزا سنائی گئی۔[۳۶]

حوالے

سودھو
  1. ۱.۰ ۱.۱ ۱.۲ ۱.۳ ۱.۴ ۱.۵ ۱.۶ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  2. ۲.۰ ۲.۱ ۲.۲ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  3. ۳.۰ ۳.۱ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  4. ۴.۰ ۴.۱ ۴.۲ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  5. "गुण तीनों की भगती में भूल पढ़ो संसार ، कह कबीर निज नाम बिना". नेशनल राजस्थान. 2020-03-16. 
  6. ۶.۰ ۶.۱ "मोक्ष मार्ग पर आगे बढ़ने से पहले हमे बुराईया त्यागनी होंगी:संत रामपाल". दैनिक भास्कर. 2018-04-16. 
  7. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  8. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  9. सामरिया, सुरेंद्र (2020-02-17). "सच्चे संत ही सृष्टि रचना का पूर्ण ज्ञान बताते है: संत रामपाल जी". दैनिक सीमांत रक्षक. 
  10. "कमल पुष्प पर आए थे सृष्टि के रचनहार". सीमा किरन. 2020-02-03. 
  11. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  12. Kumar, Ranjit (2019-07-15). "संत जी ने बताया कि 21 ब्रह्मांड और भी मौजूद है ، प्रमाण के लिए कुछ दुर्लभ चित्र भी दिखाए।". पंजाब की शक्ति. 
  13. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  14. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  15. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  16. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  17. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  18. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  19. ۱۹.۰ ۱۹.۱ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  20. "बिना दान दहेज व बैंड बाजे के करवाई 101 जोड़ों की रमेनी". दैनिक भास्कर. 2019-06-18. 
  21. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  22. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  23. "पाक इंग्लैंड से आए अनुयाई 201 जोड़ों की बिना दहेज शादी ।". दैनिक भास्कर. 2018-06-29. 
  24. ۲۴.۰ ۲۴.۱ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  25. कुमारी, पल्लवी (2019-10-17). "सोशल मीडिया में लोगों ने बयां की करवा चौथ की हकीकत،टॉप ट्रेंड में है#reality_of_करवाचौथ". Lokmat news. https://www.lokmatnews.in/weird/karva-chauth-2019-twitter-trend-reality-of-karva-chauth-people-criticism/. 
  26. "संत रामपाल दास के भगतो ने ग्राम सिंधुपुरा में मृत्यु भोज पर लगाई रोक।". सीमा संदेश. 2019-07-24. 
  27. Yadav, Sidharth (2019-08-13). "On ID,Twitter War rages over animal sacrifice and rights". The Hindu. 
  28. "नशा،दहेज व जातिवाद भगवान से दूर करने के नुस्खे:संत रामपाल". दैनिक नवज्योति. 2018-04-16. 
  29. سانچ, اقبال (2018-05-14). "جیل چ بند رامپال دے پیروکاراں نے سرسا ضلعے چ آرنبھیا سرگرمیاں۔". پنجابی ٹریون. 
  30. "पुलिस सेना के घायल जवानों को रक्त की जरूरत पड़ी तो अब एक मिस्ड काल पर मिल सकेंगे हजार डोनर ।". दैनिक भास्कर. 2019-05-26. 
  31. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  32. ۳۲.۰ ۳۲.۱ ۳۲.۲ "کرونتھا دی حادثہ". Bhaskar. https://www.bhaskar.com/haryana/rohtak/news/HAR-ROH-OMC-MAT-latest-rohtak-news-042004-1371921-NOR.html. 
  33. ۳۳.۰ ۳۳.۱ ۳۳.۲ Vasudeva, Vikas (2017-08-29). "Sant Rampal acquitted in two criminal cases" (in en-IN). The Hindu. ISSN 0971-751X. https://www.thehindu.com/news/national/self-styled-godman-rampal-acquitted-in-two-criminal-cases/article19580543.ece. 
  34. ۳۴.۰ ۳۴.۱ "संत रामपाल दो मामलों में बरी، रहेंगे जेल में" (in hi). BBC News हिंदी. https://www.bbc.com/hindi/india-41079627. 
  35. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  36. Kumar, Ashok (2018-10-16). "Sant Rampal, 14 others sentenced to life for murder of four women" (in en-IN). The Hindu. ISSN 0971-751X. https://www.thehindu.com/news/national/sant-rampal-14-others-sentenced-to-life-for-murder-of-four-women/article61523278.ece.