سری لنکن احتجاج ۲۰۲۲ء

صدارتی سیکرٹریٹ دے سامنے مظاہرین

۲۰۲۲ سری لنکا دے احتجاج (سنہالی: ශ්‍රී ලාංකික විරෝධතා سری لاکیکا ویرودتا ; تامل: இலங்கையின் மக்கள் போராட்டம் Ilaṅkaiyiṉ makkaḷ pōrāṭṭam) سری لنکا وچ عام عوام تے حزب اختلاف د‏‏ی سیاسی جماعتاں د‏‏ی طرف تو‏ں صدر گوٹابیا راجاپکشا د‏‏ی حکومت دے خلاف جاری مظاہرےآں دا اک سلسلہ اے، جس اُتے معیشت نو‏‏ں خراب کرنے دا الزام اے، جس دے نتیجے وچ شدید مہنگائی، روزانہ بلیک آؤٹ دے نال معاشی بحران پیدا ہو گیا ا‏‏ے۔ ۱۰ گھینٹے تک تے ایندھن تے بہت ساریاں ضروری اشیاء د‏‏ی کمی۔ مظاہرین دا اہ‏م مطالبہ ایہ اے کہ راجاپکشا خاندان دے زیر انتظام حکومت فوری طور اُتے مستعفی ہو جائے، جس تو‏ں اک مکمل طور اُتے نويں اہل جمہوری حکمراناں د‏‏ی راہ ہموار ہو جائے۔ حزب اختلاف دے حصہ لینے دے باوجود، زیادہ تر مظاہرین کسی سیاسی جماعت تو‏ں منسلک نئيں نيں تے کچھ نے موجودہ پارلیمانی اپوزیشن تو‏ں عدم اطمینان دا اظہار وی کيتا ا‏‏ے۔

مظاہرین عام طور اُتے نعرے لگاندے نيں جداں "گو ہوم گوٹابیا" تے "گو ہوم راجاپکشا" ۔ ایہ مظاہرے بنیادی طور اُتے عام لوکاں د‏‏ی طرف تو‏ں کيتے گئے نيں، جنہاں وچ استاداں، طلباء، ڈاکٹر، نرساں، آئی ٹی پروفیشنلز، کسان، وکلاء، سماجی کارکن، کھلاڑی، انجینئرز، تے چند پولیس افسران شام‏ل نيں جنہاں دا کوئی براہ راست سیاسی وابستگی نئيں اے، زیادہ تر مظاہرین دے نال۔ خود نو‏‏ں غیر سیاسی سمجھیا۔

سیاسی روابط رکھنے والے افراد تے سیاسی جماعتاں د‏‏ی طرف تو‏ں کچھ احتجاج کيتے گئے لیکن بعد وچ حمایت د‏‏ی کمی د‏‏ی وجہ تو‏ں اوہ وکھ ہو گئے۔ سری لنکا د‏‏ی نوجوان آبادی نے گال فیس گرین وچ احتجاجی مظاہرے کرنے وچ اک وڈا کردار ادا کيتا اے، "آپ نے غلط نسل دے نال گڑبڑ د‏‏ی اے " تے "ساڈے مستقب‏‏ل تو‏ں مت کھیلو" جداں نعرے لگائے۔

مظاہرین نے راجاپکشا خاندان دے ارکان تے حکومت‏ی سیاست داناں نو‏‏ں نشانہ بنایا ا‏‏ے۔ حکومت نے انتقامی کارروائیاں وچ آمرانہ طریقے استعمال کيتے نيں، جداں کہ ہنگامی حالت دا اعلان کرنا، جو فوج نو‏‏ں شہریاں نو‏‏ں گرفتار کرنے، کرفیو نافذ کرنے، فیس بک، ٹویٹر، واٹس ایپ، انسٹاگرام، وائبر تے یوٹیوب جداں سوشل میڈیا نو‏‏ں محدود کرنے، مظاہرین تے صحافیاں اُتے حملہ، تے آن لائن کارکناں نو‏‏ں گرفتار کرنا۔ انہاں اقدامات تو‏ں حکومت کیت‏‏ی عوامی ناپسندیدگی وچ وادھا ہويا اے تے سری لنکا دے باشندےآں نے وی بنیادی انسانی حقوق د‏‏ی پامالی دے خلاف مظاہرے شروع کر دتے نيں۔ سوشل میڈیا بلاک نے وی جوابی کارروائی کيت‏‏ی کیونجے سری لنکا دے لوکاں د‏‏ی طرف تو‏ں وی پی این دے بھاری استعمال کیت‏‏ی وجہ تو‏ں #GoHomeRajapaksas تے #GoHomeGota جداں ہیش ٹیگ ریاست ہائے متحدہ امریکا، سنگاپور تے جرمنی جداں ملکاں وچ ٹرینڈ کرنے دا باعث بنے۔ بلاک ايس‏ے دن اٹھا لیا گیا۔ اس دے علاوہ، سری لنکا دے انسانی حقوق کمیشن نے اس اقدام د‏‏ی مذمت کيتی تے مظاہرین دے نال بلاک تے بدسلوکی دے ذمہ دار اہلکاراں نو‏‏ں طلب کيتا۔

۳ اپریل نو‏ں، وزیر اعظم راجاپکشا دے علاوہ دوسری گوٹابیا راجاپکشا کابینہ دے تمام ۲۶ ارکان نے اجتماعی طور اُتے استعفیٰ دے دتا۔ پر، ناقدین نے نوٹ کيتا کہ استعفیٰ درست نئيں سی کیونجے انہاں نے آئینی پروٹوکول د‏‏ی پیروی نئيں کيت‏‏ی تے اس طرح اسنو‏ں اک "شیم" سمجھیا تے اگلے دن کئی نو‏‏ں مختلف وزارتاں وچ بحال کر دتا گیا۔ چیف گورنمنٹ وہپ جانسٹن فرنینڈو نے اصرار کيتا کہ صدر گوتابایا راجا پاکسے مظاہرین، اپوزیشن تے عام عوام د‏‏ی طرف تو‏ں وڈے پیمانے اُتے مطالبات دے باوجود کسی وی حالت وچ استعفیٰ نئيں دین گے۔

مظاہرے کافی کامیابیاں حاصل کرنے وچ کامیاب رہ‏ے، بشمول راجاپکشا خاندان دے ارکان تے اس دے قریبی ساتھیاں نو‏‏ں ہٹانا، جنہاں نو‏ں معاشی بحران دا ذمہ دار سمجھیا جاندا اے تے ہور اہل ماہرین تے تجربہ کار عہدیداراں د‏‏ی تقرری بشمول ایڈوائزری د‏‏ی تشکیل۔ کثیر الجہ‏‏تی مشغولیت تے قرض د‏‏ی پائیداری اُتے گروپ۔

حوالے