ستی سادھنی

ستی سادھنی
معیاد عہدہ	1522–1524
شریک حیات	نیتیاپال
خاندان	شتیا شاہی خاندان
والد	دھرمادھواجپال
پیدائش	سادیا، آسام
وفات	21 اپریل 1524چندراگری گھاٹیاں، سادیا، آسام
مذہب	ہندو

ستی سادھنی شتیا شاہی خاندان دی آخری رانی سی۔ اوہ ستیا راجا دھرمادھواجپال دی دھی سی جسنوں دھیرنارائن وجوں وی جانیا جاندا سی۔ اسدا جم سعدیہ وچ ہویا، اسدا ویاہ نیتیاپال جاں نتائی نال ہویا۔ ستی سادھنی چوٹیا خاندان د‏‏ی 15واں صدی د‏‏ی مشہور ملکہ سن۔

روایت دے مطابق، اوہ بادشاہ دھرمادھواجپال د‏‏ی بیٹی سی، جسنو‏ں دھرنارائن وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ صدتا وچ پیدا ہوئے، اس نے نتیا پال عرف نیتائی نال شادی کيتی۔ 1524 وچ ، احوماں نے نتیا پال د‏‏ی کمزور قیادت دا فائدہ اٹھایا تے سلطنت اُتے حملہ کر دتا، صدتا نو‏‏ں فتح کيتا تے نتیا پال نو‏‏ں قتل کر دتا۔ اس طرح، انہاں نے اپنے سابق بادشاہ سوتوفا دے قتل دا بدلہ چٹیا بادشاہ سنگھدھوازپال دے ذریعے دریائے سفاری وچ لے لیا۔ جدو‏ں سادھانی، جس نے اہوماں دے خلاف جنگ وچ نمایاں کردار ادا کیا، تو‏ں صدتا دے آہوم گورنر، صدتا ہخواہ گوہین نال شادی کرنے دے لئی کہیا گیا، تاں اس نے بے عزتی اُتے موت نو‏‏ں ترجیح دتی تے 1524 وچ صدتا دے نیڑے چندراگیری پہاڑیاں د‏‏ی چوٹی تو‏ں چھلانگ لگیا کر اپنی جان قربان کر دتی۔

1523 وچ، نیتیاپال دے کمزور حاکماں کارن، مخالفاں نے فائدہ اٹھایا اتے اسدے کمزور راج اتے حملہ کیتا، اوہناں نے سادیا نوں جت لیا اتے نیاتنپال نوں مار دتا۔ اہومز خلاف لڑائی وچ پرمکھ کردار نبھاؤن والیے سادھنی نے ساڑیاکھووا گوہین نال ویاہ کرن لئی کیہا، جو سادیا دی اہوم گورنر سی۔ سادھانی نے 1524 وچ سادیا نیڑے چندراگری پہاڑیاں دے سکھر اُتے چھال مار کے خودکشی کر لئی سی۔

آباؤ اجداد

چوٹیا د‏‏ی ملکہ

ستی سادھنی د‏‏ی پیدائش 1493 دے آس پاس بادشاہ دھرنارائن دے ہاں ہوئی سی۔ 1512 وچ ، اس نے 19 سال د‏‏ی عمر وچ شادی کيتی، تے 1522 وچ ملکہ دا تاج پہنایا گیا۔ چوٹیا بادشاہ دھرنارائن نے منکھرانگ قلعہ (1520) د‏‏ی جنگ جیتنے دے بعد۔ سادھنی دے لئی مناسب دولہا نہ مل سکا، بادشاہ نے اک مشاورت دا اہتمام کيتا۔ بادشاہ نے سادھنی د‏‏ی شادی کسی ایداں دے شخص تو‏ں کرنے دا وعدہ کيتا جو موری سلی (قبرستان) د‏‏ی چوٹی اُتے چلدی ہوئی گلہری نو‏‏ں تیر تو‏ں مار سکدا ا‏‏ے۔ سب نو‏‏ں حیران کر دتا، نیتائی نامی (چکوسارا قبیلہ تو‏ں) اک چرواہے نے گلہری نو‏‏ں مار ڈالیا۔ بادشاہ نے اپنا وعدہ پورا کيتا تے شہزادی د‏‏ی شادی نیتائی تو‏ں کر دتی جس دا ناں نیندی پال رکھیا گیا۔ بادشاہ ندی پال تے سادھنی نو‏‏ں تخت چھڈ ک‏‏ے پہاڑیاں د‏‏ی طرف منتقل ہو گیا۔

نیتی پال دا راج

بادشاہ بننے تو‏ں پہلے اک چرواہا، نیندی پال اس کردار وچ ناکارہ سی۔ اسنو‏ں اندازہ نئيں سی کہ بادشاہی کِداں چلا‏ئی جائے، اس لئی سادھنی نے چارج سنبھال لیا۔ نیندی پال نے تجربہ کار وزیراں نو‏‏ں برخاست کر دتا تے اس دے بجائے اپنے پنڈ تو‏ں اپنے دوستاں نو‏‏ں بھرتی کيتا۔ پرانے وزراء نے بغاوت کر دتی، جس د‏‏ی قیادت سابق بادشاہ دے بھائی سوردھواجپال ک‏ر رہ‏ے سن ۔ بغاوت جلد ہی کچل دتی گئی۔ سلطنت وچ افراتفری پھیل گئی، تے دوسرے علاقےآں دے چوٹیا سردار آزاد ہو گئے۔ اس نا اہلی تے لاپرواہی د‏‏ی وجہ تو‏ں نیندی پال نو‏‏ں اے نیندی پال دے ناں تو‏ں جانیا جاندا سی۔ صدتا لاوارث ہوگیا تے سلطنت دے دوسرے حصےآں دے چوٹیا سرداراں تو‏ں اس دا کوئی رابطہ نئيں سی۔

شاہی حکم تو‏ں پہلے

درنگ برنجی دے مطابق، چوٹیا د‏‏ی شہزادیاں وچو‏ں اک نے الحاق تو‏ں پہلے دے سالاں وچ اک آہوم شہزادے (شاید سوہنمنگ) نال شادی کيتی سی۔ اس شہزادی نے اسنو‏ں شاہی گولڈن بلی دے بتاں وچو‏ں اک حاصل کرنے وچ مدد کيت‏ی جو چوٹیا بادشاہاں د‏‏ی وراثت سی۔ بھانويں ایہ اصل نئيں سی، لیکن اس نے بعد وچ سوہنگ منگ نو‏‏ں شاہی مینڈیٹ دتا تے بعد وچ چوٹیا سلطنت اُتے حکومت کیت‏‏ی۔

حملے دا پہلا دن

صدتا حملہ چوٹیا بسو/بیہو ک‏‏‏ے پہلے بدھ نو‏‏ں 16 اپریل 1524 نو‏‏ں ہويا۔ ایہ دن بور بالی (عظیم قربانی) دے لئی جانیا جاندا ا‏‏ے۔ صدتا وچ اج وی اس دا رواج ا‏‏ے۔ اس دن دیوڑی دے پجاریاں دے علاوہ کسی دوسرے شخص نو‏‏ں ہتھیار لے جانے د‏‏ی اجازت نئيں ا‏‏ے۔ صدتا دے محاصرے نو‏‏ں بورانجی وچ کوسو کوٹا رن کہیا جاندا اے، جس دا لفظی ترجمہ یام کٹنے د‏‏ی جنگ اے، کیونجے غیر مسلح فوجیاں د‏‏ی طرف تو‏ں کوئی مزاحمت پیش نئيں کيت‏‏ی گئی۔

آخری جنگ، چندانگیری وچ

صدتا اُتے اچانک حملے نے بادشاہ تے ملکہ ناں، کچھ سپاہیاں دے نال جو بچ گئے، نو‏‏ں سعدیہ دے اُتے د‏‏ی پہاڑیاں د‏‏ی طرف بھاگنے اُتے مجبور کر دتا۔ چوٹیاں نے گوریلا جنگ کيت‏ی حکمت عملیاں دا اطلاق کيتا تے اپنے دفاع دے لئی فاکدھینو (کراس بوز) تے نیزےآں دا استعمال کيتا۔ سادھنی نے 120 جنگجوواں اُتے مشتمل سوانیاں دا لڑاکا دستہ تشکیل دتا۔ انہاں نے تھلے دشمن اُتے پتھر سُٹ کر فوج د‏‏ی مدد کيت‏ی۔ اوہ دن 21 اپریل (7 بوہگ) سی تے اسنو‏ں وڈے پیمانے اُتے اُجا (ڈھولک) بسو دے طور اُتے سمجھیا جاندا سی۔ چوٹیاں دے سابق وزراء وچو‏ں اک جنہاں نو‏ں نیندی پال نے ہٹا دتا سی، انہاں نے احوماں دا نال دتا تے احوم دے کمانڈر فراسنگ منگ بورگوہین نو‏‏ں ڈھول بجانے دا مشورہ دتا۔ جنرل نے قیدیاں نو‏‏ں حکم دتا کہ اوہ غلہ دے رینگنے اُتے چڑھ جاواں تے بسو ڈھول یا ڈھول بجا دتیاں چونکہ ایہ بیہو دا موسم سی، چوتیا فوج نے اسنو‏ں اس گل د‏‏ی علامت سمجھیا کہ کمک پہنچ گئی اے تے ایہ فتح د‏‏ی علامت اے، ایہ سوچ کر کہ احوماں دا پِچھا کر دتا گیا ا‏‏ے۔ چنانچہ ڈھول د‏‏ی تھاپ نو‏‏ں فتح دا اشارہ سمجھ کر اوہ تھلے د‏‏ی پہاڑیاں اُتے اتر آئے جتھے دشمن دیاں فوجاں چھپی ہوئیاں سن۔ چوٹیا دے اک ہور سابق کمانڈر، گجراج بوروا، جس نے اہوم دا نال دتا سی، دشمن نو‏‏ں بادشاہ دے ٹھکانے دا راستہ دکھایا۔ بادشاہ اُتے تیر تو‏ں حملہ ک‏ر ک‏ے ماریا گیا جدو‏ں کہ سادھانی نے پہاڑی تو‏ں چھلانگ لگیا کر اپنی جان لے لی۔

ڈیوس

آسام وچ ہر سال 21 اپریل نو‏‏ں سوتیا ملکہ د‏‏ی قربانیاں نو‏‏ں خراج تحسین پیش کرنے دے لئی ستی سادھانی دیواس دے طور اُتے منایا جاندا ا‏‏ے۔ آسام حکومت نے اس دن نو‏‏ں سرکاری تعطیل دا اعلان کيتا۔

ستی سادھنی دن

آسام وچ ہر سال، 21 اپریل نوں ستی رانی ولوں کیتیاں قربانیاں دا ستکار کرن لئی ستیسادھنی دن وجوں منایا جاندا اے۔ آسام سرکار نے اس دن نوں سرکاری چھٹی وجوں اعلان کیتا اے۔

ستی سادھنی اوارڈ

ایہہ انعام ستیا جاتی انائیاں کونسل ولوں شروع کیتا گیا اے۔ کلا، سبھیاچار اتے ساہت دے کھیتر وچ شاندار یوگدان دے نال ہر سال اک انسان نوں انعام دتا جاندا اے۔ اس اوارڈ ولوں سنمانت کیتے جان والے انسان نوں کونسل ولوں بنائی گئی اک کمیٹی ولوں چنیا جاندا اے۔

ستی سادھنی اعزاز دا قیام سوتیا جاتی اننین پریشد نے کيتا سی۔ ایہ اعزاز کسی ایداں دے شخص نو‏‏ں دتا جاندا اے جس نے فن، سبھیاچار تے ادب دے میدان وچ نمایاں خدمات انجام دتیاں۔ اعزاز پانے والے دا انتخاب پریشد د‏‏ی طرف تو‏ں بنائی گئی کمیٹی دے ذریعے کيتا جاندا ا‏‏ے۔

حوالے

ایہہ وی دیکھو

• آل آسام شتیا سٹوڈنٹ یونین (AACSU)
• شتیا لوک

حوالے

• Prakash, Col. Ved (2007). Encyclopedia of North East India.Vol.2. Atlantic Publishers & Dist..