سانچہ:/شہدائے کربلا۴۷
سعد بن حارث خزاعی دا شمار شہدائے کربلا وچ ہُندا اے ۔امیر المؤمنین امام علی ابن ابی طالب دے شجاع شیعاں وچوں سن ۔قبیلۂ ازدی دے دی شاخ بنی خزاعہ نال تعلق سی ہور انہاں دا ناں حضرت امام حسین دے اصحاب با وفا وچ وی ذکر ہُندا اے ۔
محمد بن طاہر سماوی نے ابن شہر آشوب دے حوالے توں ذکر کیتا اوہ پہلے حملے وچ شہید ہوݨ والے اصحاب وچوں نيں
سعد بن حَرْث انصاری عَجلاني، انصار امام حسین تے شہدائے کربلا وچوں نيں۔ انہاں دا شمار انہاں لوکاں وچ اے جو روز عاشورا عمر بن سعد دے لشکر توں جدا ہو کے امام حسینؑ تے انہاں دے اصحاب دے نال ملحق ہو گئے۔
"سعد" حَرث (حارث)) دا بیٹا سی۔ بعض مورخین نے اسنوں رسول اللہ صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دے صحابہ وچوں اک سمجھیا اے جدوں کہ اوہ امام علی علیہ السلام دے آزاد کردہ غلاماں وچوں سن ۔
اسنوں شرطہ الخمیس (همراهان امام علی علیہ السلام) وچوں منیا گیا اے۔ امام علی علیہ السلام دی حکومت دے دوران ، انہاں نوں آذربائیجان دا گورنر مقرر کيتا گیا سی۔ شہادت امام علی دے بعد اوہ امام حسن مجتبی دے ملازمین وچ سی تے امام حسین علیہ السلام دی کربلا تک ہمراہی کيتی۔
سعد بن حرث انہاں لوکاں وچ شامل نيں جنہاں نے کربلا وچ شہادت دا درجہ حاصل کيتا۔ ابن شہر اشوب نے دعویٰ کيتا اے کہ اوہ پہلے حملے وچ شہید ہوئے سن ، لیکن دوسرے مورخین نے انہاں دا ناں نئيں لیا اے۔
نقل ہويا اے کہ اپنے بھائی ابو حتوف بن حرث انصاری عجلانی دے ہمراہ عمر بن سعد دے لشکر کے نال امام حسین نال جنگ دے لئی کربلا آئے۔ روز عاشورا جدوں سوید بن عمرو بن ابی مطاع و بشیر بن عمرو حضرمی دے علاوہ امام حسینؑ دے تمام انصار و اصحاب شہید ہو گئے تاں امامؑ نے اپنی نصرت دے لئی صدائے استغاثہ بلند دی جس توں عورتاں تے بچےآں دی صدائے گریہ و زاری بلند ہو گئی تاں ابو الحتوف تے انہاں دے بھائی سعد نے اس حالت وچ کہ دونے گریہ کر رہے سن، خاندان رسالت دے بچےآں توں کہیا: اسيں کہندے نيں کہ «لا حُكْمَ الَّا للَّهِ ولا طاعَةَ لِمَنْ عَصاه» تے ایہ حسینؑ دختر پیغمبرؐ دے بیٹے نيں، جنہاں دے جد توں اسيں روز قیامت شفاعت دی امید رکھدے نيں، کِداں ممکن اے کہ اسيں انہاں نال جنگ کریئے جدوں کہ کوئی انہاں دا یاور و مددگار نئيں اے ؟ اس دے بعد انہاں دونے نے تلوار کڈی تے امام حسینؑ دی نصرت کردے ہوئے انہاں دے دشمناں نال جنگ کیتی، تن افراد نوں قتل تے کچھ نوں زخمی کرنے دے بعد دونے بھائی اک ساتھ اک مقام اُتے شہید ہوئے۔ ابصار العین دے مولف سماوی دے مطابق ابو الحتوف تے انہاں دے بھائی سعد دی شہادت امام حسینؑ دی شہادت دے بعد واقع ہوئی اے۔
ابو الحتُوف بن حَرْث انصاری عَجلاني، انصار امام حسین تے شہدائے کربلا وچوں نيں۔ انہاں دا شمار انہاں لوکاں وچ اے جو روز عاشورا عمر بن سعد دے لشکر توں جدا ہو کے امام حسینؑ تے انہاں دے اصحاب دے نال ملحق ہو گئے۔
انہاں دا ناں ابو حتوف سَلَمَہ بن حَرْث انصاری عَجلانی وی نقل ہويا اے۔ بعض کتاباں نے انہاں دا ناں ابو الحتوف تے انہاں دے والد دا ناں حرث بن سلمہ انصاری عجلانی ذکر کيتا اے۔ اوہ کوفہ دے رہنے والے سن تے انہاں دا تعلق قبیلہ بنی عجالݨ، خوارج کوفہ تے مدینہ دے انصار دے قبیلہ خزرج توں سی۔
نقل ہويا اے کہ ابو حتوف تے انہاں دے بھائی سعد بن حرث عمر بن سعد دے لشکر کے نال امام حسین نال جنگ دے لئی کربلا آئے۔ روز عاشورا جدوں سوید بن عمرو بن ابی مطاع و بشیر بن عمرو حضرمی دے علاوہ امام حسینؑ دے تمام انصار و اصحاب شہید ہو گئے تاں امامؑ نے اپنی نصرت دے لئی صدائے استغاثہ بلند دی جس توں عورتاں تے بچےآں دی صدائے گریہ و زاری بلند ہو گئی تاں ابو الحتوف تے انہاں دے بھائی سعد نے اس حالت وچ کہ دونے گریہ کر رہے سن، خاندان رسالت دے بچےآں توں کہیا: اسيں کہندے نيں کہ «لا حُكْمَ الَّا للَّهِ ولا طاعَةَ لِمَنْ عَصاه» تے ایہ حسینؑ دختر پیغمبرؐ دے بیٹے نيں، جنہاں دے جد توں اسيں روز قیامت شفاعت دی امید رکھدے نيں، کِداں ممکن اے کہ اسيں انہاں نال جنگ کریئے جدوں کہ کوئی انہاں دا یاور و مددگار نئيں اے ؟ اس دے بعد انہاں نے تلوار کڈی تے امام حسینؑ دی نصرت کردے ہوئے انہاں دے دشمناں نال جنگ کیتی، تن افراد نوں قتل تے کچھ نوں زخمی کرنے دے بعد دونے بھائی اک ساتھ اک مقام اُتے شہید ہوئے۔ ابصار العین دے مولف سماوی دے مطابق ابو الحتوف تے انہاں دے بھائی سعد دی شہادت امام حسینؑ دی شہادت دے بعد واقع ہوئی اے۔