سانچہ:بوآ:جغرافیہ/selected article
زمین سورجی پربندھ دا پنجواں وڈا پاندھی اے۔ تے سورج توں پینڈے نال تیجے نمبر تے ہیگا اے۔ اینوں نیلا پاندھی وی آکھیا جاندا اے۔
زمین سورجی پربندھ دا کلا پاندھی اے جتھے جندری دیاں نشانیاں موجود نیں - زمین دے 3/2 اتلے انگ نوں پانی نے کعیریا ہوئیا اے۔ زمین دی بارلی کھل پہاڑاں، ریت تے مٹی دی بنی ہوئی اے
زمین انسان ورگے کروڑاں جانداراں دا کعر اے۔ زمین 4.54 ارب ورے پیلاں بنی سی تے اک ارب وریاں دے اندر ایدے جندڑی ٹر پئی سی۔ زمین دے اتے جانداراں دی رین دی وجہ توں ایدے چ کی تبدیلیاں ہوئیاں نیں جیدے وچ سب توں وڈی اوزون اے جیڑی کے زمین دی مقناطیسی فیلڈ دے نال رل کے سورج دی خطرناک تابکاری نوں روکدی اے جس دی وجہ توں زمین تے جندڈی وس سکدی اے۔ زمین دی خاصیتاں تے سورج دی مناسب دوری دی وجہ توں جندڑی ایدے اتے وسدی اے تے گروواں دا خیال اے کے اگلے 50 کروڑ وریاں تک زمین جندڑی نوں سعارا دیندی رۓ گی۔
زمین دی بارلی کھل کئی سخت حصیاں چ وٹی ہوئی اے جیناں نوں ٹیکٹانک پلیٹاں آخدے نیں۔ اے پلیٹاں زمین اتے بوت ہولے ہولے ٹردیاں ریندیاں نیں اے لکھاں وریاں دے ویلے چ اے کم ہوندا اے۔ زمین دی کھل دا 71٪ نمکین پانی توں بنیا ہویا اے۔ اے خیال کیتا جاندا اے کے جندڑی پہلاں نمکین پانی چ وسدی سی تے بعد چ اے تھاں اتے آئی۔ پانی نوں جندڑی دے وسن واسطے وی ضروری سمجیا جاندا اے تے زمین توں علاوہ کوئی سیارہ پانی نوں پانی سار حالت چ رکھن واسطے فٹ نئیں لبیا۔ زمین دے پولاں اتے برف جمی ہوئی اے۔ اندروں دی زمین بوت گرم اے تے ایدے دو وڈے حصے نیں بارلا حصہ پانی سار حالت چ شدید گرم ہوندا اے تے ایدے توں مقناطیسی طاقت بنندی اے تے اندر دا حصہ ٹھوس لوۓ-نک کول دا بنیا ہوندا اے۔
زمین اپنی آپسی کچھ دی وجہ توں خلا چ دوجیاں شیواں دے اتے وی اثر پاندی اے تے ایدے اتے وی اثر پایا جاندا اے، خاص طور تے چند تے سورج۔ اس ویلے زمین اپنے ایکسس دے گرد 366.26 واری کمدی اے سورج گرد اک چکر لاندیاں ہوئیاں جیڑا کے 365.26 دناں یا اک ورے دے برابر اے۔ زمین دا اپنا ایکسس 23.4° ڈنگا اے اک پاسے جس دی وجہ توں اک ورے چ کئی موسم آندے جاندے نیں۔ زمین دے گرد صرف اک قدرتی شے کمدی اے: چند۔ اے 4.53 ارب وریاں پہلاں زمین گرد کمنا شروع ہو گیا سی تے اس دی وجہ توں سمندراں چ موجاں ہوندیاں نیں، ایکسس پکا ہوندا اے تے زمین دی کمن دی تیزی کٹدی اے۔ 3.8 ارب توں 4.1 ارب وریاں پہلاں زمین اتے کئی ٹٹدے تارے وجے جیناں زمین اتے کئی تبدیلیاں لائیاں۔
زمین دی معدنیات، بوٹے، جانور تے کئی دوجے وسائل انسان اپنی آبادی واسطے ورتدا اے۔ انسان 200 آزاد ریاستاں چ وٹیا ہویا اے تے اک دوجے دے نال سیاست، تجارت، سیر سپاٹے تے جنگاں دے نال تعلقات قائم کردا اے۔ انسانی تہزیب زمین اتے مختلف راۓ رکھدی اے، کج اینوں خدا منندے نیں، کئی اینوں گول نئیں سکدے تے کج اینوں کائنات دے درمیان خیال کردے نیں۔ نووے خیالات اے نیں کے زمین اک رلیا جلیا سسٹم اے جیدے چ تمام جاندار ضروری نیں تے انسان وی اسدا اک انگ اے۔
سینسداناں دے حساب لایا اے کے 4.5672 ارب وریاں پہلاں سورجی نظام بنیا تے اس توں 10-20 ملین وریاں چ زمین بنی۔ زمین دی کھل پہلاں شدید گرم سی جیڑی کے ویلے دے لنگن نال ٹھنڈی ہو گئی۔ چند 4.53 ارب وریاں پہلاں بنیا۔ چند دے بارے چ خیال کیتا جاندا اے کے زمین دے نال مریخ چڈا وڈا سیارا ٹکرایا جیدا اک ٹکڑا زمین دے گرد کمن لگ پیا تے اے چند بن گیا۔ زمین دے اندروں نکلن آلیاں گیساں تے آتش فشاواں نے زمین دی ہوا بنائی۔ اس ویلے سورج دی روشنی 70٪ کٹ ہوندی سی مگر فیر وی زمین دے سمندر پانی سار حالت چ ای رۓ۔ اس دی وجہ اے خیال کیتی جاندی اے کے اس ویلے آسمان چ کاربن ڈائیآسائڈ تے دوجیاں گرم کرن آلیاں گیساں دی مقدار زیادہ سی جیدی وجہ توں زمین اینی گرم رئی کے سمندر جمن توں محفوظ رۓ۔ 3.5 ارب وریاں پہلاں زمین دا مقناطیسی زور بنیا جیدے توں زمین دی ہوا خلا دی بیشمار طاقتاں توں محفوظ ہو گئی۔ ہور۔۔۔