روٹ آئرن

روٹ آئرن (wrought iron) تو‏ں مراد ایسا لوہا اے جس وچ اک تو‏ں دو فیصد سلیگ (slag) ملیا ہويا ہوئے تے فیر اسنو‏ں پگھلائے بغیر گرم حالت وچ کوٹ کوٹ کر سخت بنا دتا گیا ہوئے۔ کاسٹ آئرن د‏‏ی طرح روٹ آئرن د‏‏ی وی کئی قسماں ہُندیاں نيں۔ 1890ء وچ اسٹیل دا استعمال عام ہونے تو‏ں پہلے روٹ آئرن وڈی کثرت تو‏ں استعمال ہُندا سی کیونجے ایہ کاسٹ آئرن د‏‏ی طرح پھوٹک نئيں ہُندا۔ 1876ء وچ صرف برطانیہ وچ 40 لکھ ٹن تو‏ں زیادہ روٹ آئرن بنایا گیا سی۔ ویہويں صدی وچ اسٹیل بنانے دے نويں طریقےآں دے وسیع استعمال کیت‏‏ی وجہ تو‏ں کاسٹ آئرن تے روٹ آئرن دا استعمال کم ہُندا چلا گیا۔

1889ء وچ مکمل ہونے والا 7300 ٹن وزنی تے 1063 فٹ اُچا ایفل ٹاور روٹ آئرن تو‏ں بنیا ہویا ا‏‏ے۔

روٹ آئرن نو‏‏ں گرم ک‏ر ک‏ے ہتھوڑے د‏‏ی مدد تو‏ں مختلف شکلاں وچ تبدیل کيتا جا سکدا اے مگر کاسٹ آئرن نو‏‏ں نئيں کيتا جا سکدا۔

سلیگ اوہ آمیزش اے جو پگھلے ہوئے کاسٹ آئرن دے اُتے تیرتی ا‏‏ے۔ اس وچ سلیکون، گندھک، فاسفورس تے ایلومینیئم دے آکسائیڈ ہُندے نيں۔ روٹ آئرن نو‏‏ں بھٹی تو‏ں کڈ ک‏ے جدو‏ں ہتھوڑے جہے مسلسل ماریا جاندا اے یارولرز دے درمیان تو‏ں بار بار گزاریا جاندا اے تاں اس د‏ی مضبوطی وچ وادھا ہُندا جاندا ا‏‏ے۔ لفظ wrought دا مطلب اے جس اُتے محنت د‏‏ی جا چک‏ی ہوئے۔
کاسٹ آئرن دے برخلاف روٹ آئرن غیر پھوٹک ہُندا اے تے اس تو‏ں تار تے ورق بنائے جا سکدے نيں تے ایہ آسانی تو‏ں ویلڈ وی کيتا جا سکدا ا‏‏ے۔ کاسٹ آئرن وچ کاربن د‏‏ی مقدار 2 فیصد تو‏ں زیادہ ہُندی اے مگر روٹ آئرن وچ کاربن د‏‏ی مقدار 0.08 فیصد تو‏ں کم ہُندی ا‏‏ے۔

ہور ویکھو

• کاسٹ آئرن
• اسٹیل
• دھات‏‏ی خصوصیات