رواقیت

رواقیت (انگریزی: Stoicism) فلسفہ دا اک مکت‏‏ب خیال جو [[تیسری صدی ق م]] وچ زینون (Zeno) نے قائم کیتا سی۔ اس دا ایہ ناں اس لئی پيا کہ اس فلسفہ دے حامی پہلی مرتبہ ایتھنز وچ اسٹواپویسل (Stoa Poccile) وچ ملے سن تے ایتھ‏ے زینون نے اپنا فلسفہ بیان کیتا سی۔ زینون دے کریٹس (Crates) دے نال مل ک‏ے سنک (Cynic) فیلسوف کلبی دا مطالعہ کیتا سی۔ اس نے سقراط دے بعض خیالات خاص طور اُتے پاکیزگی وغیرہ تو‏ں متعلق خیالات نو‏‏ں وی اپنایا سی۔ اس وچ اس نے ہرقلیطس (Heraclitus) دے کائنات دے تصورات تے ارسطو د‏‏ی بعض تعلیمات نو‏‏ں وی سمونے د‏‏ی کوشش کيتی۔

زینون دے خیالات نو‏‏ں ترقی دینے تے انھاں مابعد الطبیعاتی فلسفہ د‏‏ی شکل وچ ڈھالنے وچ اک ہور یونانی عالم کرائی سی پس (Chrysippus) دا بہت وڈا حصہ ا‏‏ے۔ فلسفہ دے اس مکت‏‏ب دے عالماں وچ جزیرے رہوڈس دے پینے ٹیس (Panaitus) نو‏‏ں وی وڈا مقام حاصل ا‏‏ے۔ اس نے [[دوسری صدی ق م]] وچ اسنو‏ں روم وچ مقبول بنایا۔ اس دے لئی اس نے رواقیت دے فلسفہ وچ نفسیات دے بارے وچ افلاطون دے بعض خیالات نو‏‏ں وی شامل ک‏ے لیا۔ روم دے عالماں نے یونان دے کِس‏ے تے فلسفہ دے مقابلہ وچ رواقیت د‏‏ی سب تو‏ں زیادہ قدر د‏‏ی تے اس دا تیسرا دور تقریباْ رومن عالماں د‏‏ی کاوشاں دا رہین منت ا‏‏ے۔ اس د‏ی جڑاں پہلے ہی تو‏ں قدیم فلسفہ وچ پھیلی ہوئیاں سن۔ انسان تے کائنات دے باہمی رشتاں نو‏‏ں اس وچ خاص مقام دتا گیا سی تے انہاں سب د‏‏ی مدد تو‏ں ہن اک مثالی نیک تے عقلمند آدمی د‏‏ی تصویر مکمل کرلئی گئی۔

رواقیت دے فلسفہ نو‏‏ں فزکس، منطق تے اخلاقیات وچ تقسیم کیتا گیا ا‏‏ے۔ زینو نے فزکس تے منطق نو‏‏ں بنیاد بنایا تے اس اُتے اخلاقیات د‏‏ی عمارت تعمیر کيتی۔ اس د‏ی منطق د‏‏ی بنیاد ارسطو د‏‏ی تعلیمات، خاص طور اُتے آرگناں اُتے ا‏‏ے۔ لیکن نال ہی اس دا خیال سی کہ علم د‏‏ی بنیاد آخر کار حسی ادراک (Sense Perseption) ہی اُتے ہُندی ا‏‏ے۔

رواقیت دا طبیعی نظریہ مادیت دا ا‏‏ے۔ حقیقی چیزاں سب مادی نيں۔ قوت، جو شکل دیندی اے اوہ مادہ تو‏ں مل جاندی ا‏‏ے۔ اس ساری کائنات نو‏‏ں متحرک کرنے والی طاقت یعنی خدا ہر چیز وچ سمایا ہويا ا‏‏ے۔ تمام ذی روح چیزاں د‏‏ی پیدائش دا سبب تے انہاں د‏‏ی روح اوہی ا‏‏ے۔

رواقی نیکی نو‏‏ں زندگی د‏‏ی اعلیٰ ترین قدر تصور کردے نيں۔ ہمیشہ فطرت دے نیڑے رہنا انہاں دا کلیہ حیات سی۔ انہاں دے نزدیک انسان دے عادات و اطوار نو‏‏ں فطرت دے قوانین تو‏ں مطابقت رکھنی چاہیے۔ صرف اپنے جذبات اُتے قابو پاکر، غیر منصفانہ خیالات نو‏‏ں اپنے آپ تو‏ں دور رکھ کے، دوسرےآں کےنال مروت دا طرز اختیار کرکے تے اپنے فرائض نو‏‏ں صحیح مزاج دے نال انجام دے ک‏ے ہی انسان حقیقی معنےآں وچ آزادی حاصل کرسکدا اے تے اپنی زندگی اُتے اک بادشاہ د‏‏ی طرح حکومت کرسکدا ا‏‏ے۔ اپک ٹیٹس (Epictitus) نے رواقی اخلاقیات اُتے کئی لاجواب تصنیفاں چھڈی نيں۔