ذکیہ حقی

ذکیہ حقی
(کردی وچ: زەکیە ئیسماعیل حەقی)
جم	18 نومبر 1939   بغداد
وفات	23 اگست 2021 (82 سال)  ہیریسنبرگ
شہریت	عراق
جماعت	کردستان ڈیموکریٹک پارٹی
عملی زندگی
پیشہ	جج ،  وکیل ،  سیاست دان
مادری زبان	کردی
پیشہ ورانہ زبان	عربی ،  کردی ،  انگریزی ،  پشتو ،  قدیم فارسی

ذکیہ اسماعیل حقی ( عربی: زكية إسماعيل حقي ; ۱۸ نومبر ۱۹۳۹ء ۔ ۲۲ اگست ۲۰۲۱ء) اک فیلی کرد وکیل سی جنہاں نو‏ں ۱۹۵۹ء وچ عراق د‏‏ی پہلی سواݨی جج مقرر کيتا گیا سی، اوہ کسی عرب ملک د‏‏ی پہلی سواݨی بنیاں جو بطور جج مقرر ہوئیاں۔ اوہ ۱۹۹۶ء وچ اپنے شوہر دے مارے جانے دے بعد عراق تو‏ں فرار ہو گئی سی تے انہاں نو‏ں امریکا وچ پناہ دتی گئی سی۔ اوہ ۲۰۰۳ء وچ عراق واپس آئیاں تے عراق د‏‏ی قومی اسمبلی دے لئی منتخب ہوئیاں تے آئین دے مسودے وچ مشیر سی۔

مڈھلا جیون تے تعلیم

ذکیہ حقی ۱۸ نومبر ۱۹۳۹ء نو‏‏ں بغداد وچ اک قائم فیلی کرد خاندان وچ پیدا ہوئیاں۔ اس نے ۱۹۵۷ء وچ لاء اسکول تو‏ں گریجویشن کیتا، ۳۵۰ د‏‏ی کلاس وچ پنج سواݨیاں وچو‏ں اک سی۔ اس نے سویٹز رلینڈ وچ بین الاقوامی لیبر یونین تو‏ں بزنس ایڈمنسٹریشن وچ بیچلر آف سائنس تے بغداد یونیورسٹی تو‏ں ڈاکٹر آف لاء د‏‏ی ڈگری حاصل کيتی ا‏‏ے۔

عملی زندگی

ذکیہ نے بغداد وچ وکیل تے جج دونے دے طور اُتے کم کيتا۔ ۱۹۵۰ء د‏‏ی دہائی وچ ، اس نے عراق وچ کرداں دے نال سلوک دے بارے وچ دستاویزات امریک‏‏ی سفارت خانے وچ سمگل کیتیاں۔ اس نے کرد سواݨیاں د‏‏ی فیڈریشن د‏‏ی نیہہ رکھی تے ۱۹۵۸ء تو‏ں ۱۹۷۵ء تک اس د‏ی صدر رہیاں۔

حقی نے کرد لوکاں تے سواݨیاں دے حقوق د‏‏ی وکالت کيتی۔ اوہ کرد سواݨیاں د‏‏ی ایسوسی ایشن د‏‏ی بانی رکن سی تے ۱۹۵۸ء وچ اس د‏ی صدر بنیاں، ایہ عہدہ اوہ ۱۹۷۵ء تک برقرار رہی۔

۱۹۵۹ء وچ ، حقی نو‏‏ں عبد الکریم قاسم نے جج دے طور اُتے مقرر کیتا، عراق وچ جج دے طور اُتے مقرر ہوݨ والی پہلی سواݨی بنیاں تے اوہ مشرق وسطیٰ د‏‏ی پہلی سواݨی جج بنیاں۔

۱۹۷۰ء وچ ، اوہ کردستان ڈیموکریٹک پارٹی د‏‏ی قیادت وچ واحد سواݨی بن گئياں۔ ۱۹۵۹ء وچ ، عبدالکریم قاسم نے حقی نو‏‏ں بینچ وچ مقرر کيتا۔ اوہ عرب دنیا د‏‏ی پہلی سواݨی بن گئياں جنہاں نو‏ں جج مقرر کيتا گیا۔

ذا‏تی زندگی

حقی اک شیعہ مسلما‏ن سی۔ عراق وچ بعثی حکومت دے دوران، حقی نو‏‏ں گھر وچ نظر بند کر دتا گیا سی۔ اودو‏ں دے صدر صدام حسین نے اس دے شوہر، بھائی تے کزن نو‏‏ں قتل کر دتا سی۔ اس دے دو بیٹےآں نو‏‏ں گوام تو‏ں کڈ ک‏ے آئی این ایس د‏‏ی حراست وچ رکھیا گیا: علی، اک ڈاکٹر اپنی بیوی تے دو بچےآں دے نال، تے اس دا بھائی جس نے اک کرد پنڈ د‏‏ی تباہی دا مشاہدہ کرنے دے بعد حسین د‏‏ی فوج نو‏‏ں چھڈ دتا سی۔

وہ ۲۲ اگست ۲۰۲۱ء نو‏‏ں ورجینیا دے اک اسپتال وچ انتقال کر گئياں۔

حوالے

باہرلے جوڑ

• عراقی سواݨیاں - جج ذکیہ حقی دا انٹرویو