دی لیجنڈز آف دی پنجاب

دی لیجنڈزآف دی پنجاب برطانوی راج دے اک افسر رچرڈ کارنیک ٹمپل دی پنجاب فوک لور اُتے لکھی کتاب اے ۔ اس کتاب راہیں پنجاب دا فوک لور دنیا وچ متعارف ہویا ۔

کتاب چھپائی

رچرڈ کارنیک ٹمپل نے ’’دی لیجنڈز آف دی پنجاب‘‘ تناں جلداں وچ مرتب کیتی۔ ایہدی پہلی جلد 1884ء، دوئی 1885ء تے تریئی 1900ء وچ چھپی۔ ’’دی لیجنڈز آف دی پنجاب‘‘ دے حوالے نال لکھیا ہے:

’’ایہناں دے وچوں دو بندے اُچیچے ہن، جیہناں ہندوستان دے فوک لور نُوں جگت پدھر اُتے جانُو کروایا۔ ہک ولیم کروک ہے، جیہنے دو جلداں وچ شمالی ہندوستان دے فوک لور (1894ء) دا مطالعہ کیتا۔ اَج وی ایہدی دُوج نہیں۔ دُوآ آر۔سی۔ٹمپل جیں تریئیں جلداں وچ ’’دی لیجنڈز آف دی پنجاب‘‘ (1900ء۔1884ء) وچ اُچا معیار قائم کیتا۔ اوہنے زبانی مواد نُوں اکٹھیاں کرکے ایہدا ترجمہ، ترتیب، کھلارواں ویروا تے درجہ بندی مگروں چھپوایا۔ ‘‘ (2)

مواد سومے

ٹمپل جیہناں کتھیاں توں ایہہ مواد اکٹھا کیتا اوہناں دے بارے وی اوہدا رویہ گھٹیا ہے۔ اوہ ایہناں نوں ہفیمی، تماکو پیون والے تے لوبھی دے پُھمن لیندا ہے۔ (10) اوس ’’دی لیجنڈز آف دی پنجاب‘‘ وچ کُجھ زمینداراں تے منشیاں دا شکریہ ادا کیتا ہے، پر ایہہ کہانیاں جیہناں کتھیاں توں سُنیاں اوہناں دا ناں لینا وی گوارا نہیں کردا۔ اسیں وی پنجابی لوک کہانیاں بارے ماڑی چنگی کھوج کیتی ہے۔ ایہہ کتھی اج وی میاں، میر تے قریشی دے آدر یوگ ناواں نال یا دکیتے ویندن تے چنگے کتھیاں بارے لوکائی دا موہ میوندا نہیں۔ ٹمپل نوں آپوں وی ایس گل دا احساس ہا کہ کتھی تے بھٹ مُکدے ویندن تے ہُن کوئی وِرلا اِی وکھالی دیندا ہے۔

موضوعات

’’دی لیجنڈز آف دی پنجاب‘‘ دیاں تریئیں جلداں وچ اُناٹھ (59) منظوم کہانیاں شامل ہن۔ اوہنے ایہناں دے تجزیے سمے جناں، بھوتاں، دیاں، ڈائناں، مکارناں، سپاں، جل پریاں، جادو، ٹونے ٹوٹکے، تقدیر پرستی وغیرہ دے موضوعاں نُوں اُبھاریا ہے۔ اوہ ایہہ گل چیتے کروانا چاہوندا ہے کہ برعظیم دا وسیب پچھل پیرا ہے، جیہڑا ویلے دا ساتھ نہیں دے سکیا۔ ایس وچار دھارا پچھے میکس مولر تے ایڈورڈ۔بی۔ٹائلر دی سوجھ جھلکارے پئی ماردی ہے۔ مولر آریائی وچار دھارا دے مانتواں وچوں ہا۔ اوس آکھیا کہ برعظیم دا اُتلا میل وی آریائی ہے، ایتھے وی وسیب تاں اُسرے پر ایتھوں دا اُتلا میل وت تھلویں میل والا چالا پھڑ بیٹھا۔ ہُن ایہدا سہرا گورے دے سر ای بجھ سکدا ہے کہ ایس وسیب نوں وت ساؤ بنائے۔ سوادلی گل تاں ایہہ وے کہ یورپی سوجھواناں نوں مولر دی ایہہ گل وی وارا نہ کھادھی کہ کدی پُرانے سمیاں وچ وی ایہہ گُنی ہوندے ہائن۔