دیوان موہکم چند

دیوان موہکم چند نیّر
تاریخ پیدائش
وفات	16 اکتوبر 1814   پھلور, سکھ راج
اولاد	دیوان موتی رام
پیشہ	Military officer

وکھرےلیکھ مصر دیوان چند: توں بھلیکھا نہ کھاؤ۔

دیوان موہکم چند نیّر (موت ۲۹ اکتوبر ۱۸۱۴) سکھ سامراج دے حاکم رنجیت سنگھ دا اکّ جرنیل سی۔

شروعاتی جیون

موہکم چند دا جم اکّ ہندو کھتری پروار وچ گجرات دے نیڑے پنڈ کنجاہ دے اکّ وپاری وساکھی ملّ دے گھر ہویا سی۔

فوجی کیریئر

چھت 'تے دیوان موہکم چند دی تصویر، لگبھگ ۱۸۴۰

موہکم چند رنجیت سنگھ دے سبھ توں اگھے جرنیلاں وچوں اکّ سی۔

رنجیت سنگھ نے اس نوں تن سال پہلاں اکالگڑھ وکھے اتے مڑ گجرات دے بھنگی سرداراں نال لڑدیاں دیکھیا سی۔ موہکم چند بھنگی نال لڑ گیا سی اتے اس دے کہن 'تے رنجیت سنگھ کول آیا سی۔ رنجیت سنگھ نے اس دا سوآگت اکّ ہاتھی اتے گھوڑے دے سنہری تحفیاں نال کیتا اتے اس نوں ڈلیوالیا دی جائیداد اکّ جاگیر وجوں دتی۔ اسنوں ۱۵۰۰ پیدل سپاہیاں دی بھرتی کرن دی طاقت دے نال اکّ گھوڑسوار یونٹ دا کمانڈر بنایا گیا سی۔

1808 دے شروع وچ اپرلے پنجاب دے وکھ-وکھ ستھاناں نوں اوہناں دے آزاد سکھ مالکاں توں لے لیا گیا سی، اتے لاہور دے نویں راج دے سدھے پربندھ ماتحت لیایا گیا سی، اتے موہک چند نوں اسے ویلے اوہناں علاقیاں دے سمجھوتے کرن لئی نیوکت کیتا گیا سی جو ستلج دے کھبے کنڈھے توں ضبط کیتا گئے سی۔ پر رنجیت سنگھ دے یوجنابدھ حملے نے سرہند دے سکھاں دے مناں وچ ڈر پیدا کرنا شروع کر دتا سی۔

اوہ اٹک دی لڑائی وچ فوجاں دا کمانڈر سی جسنے درانی سامراج دے وزیر فتح خان اتے دوست محمد خان نوں ہرایا سی۔ مہاراجے دی آگیا نال سکھ فوجاں نے ۱۲ جولائی ۱۸۱۳ نوں اٹک توں قریب ۸ کلومیٹر دور حضرو وکھے افغاناں اتے حملہ کر دتا۔ اس لڑائی نوں چھچھ دی لڑائی وی کیہا جاندا ہے۔ بھیانک لڑائی ہوئی۔ اس دوران، افغاناں نوں دوست محمد خان دی اگوائی ہیٹھ نویں طاقت مل گئی۔ دیوان نے اپنا ہاتھی چھڈّ دتا، گھوڑے 'تے سوار ہو گیا اتے نجی طور 'تے اگوائی کردے ہوئے اسنگٹھت افغاناں 'تے ٹٹ پیا۔ ہتھو ہتھ لڑائی ہوئی اتے دوواں پاسیاں دا بھاری نقصان ہویا۔ دیوان امر ناتھ دے مطابق ۲٬۰۰۰ افغان مارے گئے سن۔ دوست محمد گمبھیر زخمی ہو گیا۔ بہت سارے افغان سندھ وچ ڈبّ گئے اتے وڈی گنتی نوں بندی بنا لیا گیا۔ سکھاں نے افغاناں دا سامان لٹّ لیا۔ دیوان موہکم چند، جودھ سنگھ کلسیا اتے فتح سنگھ آہلووالیا توں علاوہ سردار دل سنگھ، دیوان رام دیال نے وی حضرو وکھے افغاناں خلاف لڑائی وچ حصہ لیا۔ فتح خان پشاور بھجّ گیا۔ اس طرحاں سکھاں دی جت پوری ہو گئی۔ اس وڈی جت دا سہرا دیوان موہکم چند دی گتی شیل جرنیلی نوں جاندا ہے۔ حکم سنگھ چمنی نوں اٹک دے قلعے دا قلعےدار؉ نیوکت کیتا گیا۔

موت اتے وارث

اس دی موت ۲۹ اکتوبر ۱۸۱۴ دن ہفتہ نوں پھلور وکھے ہوئی۔ اس دے پتر دیوان موتی رام نیّر اتے پوترے دیوان کرپا رام نیّر اتے دیوان رام دیال نیّر اٹک دے گورنر رہے اتے مہان پوترے دیوان مولراج نیّر جیہناں دا پتر ایڈج. بشمبر نیّر(پونا ہارس) اتے پوتا برگیڈیئر. اجیت نیّر(بھارتی فوج) نے بھارتی فوج وچ شاندار نوکری کیتی۔ اوہناں نے وی سکھ راج لئی شاندار سیواواں نبھائیاں۔ اوہ سکھ راج دے آرکیٹیکٹاں وچوں اکّ سی جو اہلیت دے بنیاد 'تے دیوان دے عہدے تک پہنچیا اتے اصل وچ سکھ فوجاں دا کمانڈر-ان-چیف بنیا۔ این کے سنہا مطابق "اکّ جرنیل دے طور 'تے، اوہ اکسار سفل رہا اتے ۱۸۰۶ توں ۱۸۱۴ تکّ رنجیت سنگھ دا قبضہ نہ صرف اسدی طرز بدھی کارن سی، سگوں موہکم چند دی فوجی اہلیت دا وی وڈا کردار سی۔" رنجیت سنگھ نے اس دا سدا ہی ستکار کیتا۔ اس نوں فوجی چالاں اتے حکمت عملی دا پورا علم سی۔ اس نوں ہار نہیں جھلنی پئی؛ اوہ ہمیشہ جیتو جنرل سی۔

ایہہ وی ویکھو

• اٹک دی لڑائی
• مہاراجہ رنجیت سنگھ دے جرنیل

حوالے