دشمنے قبیلہ
| دشمنے قبیلہ | |
|---|---|
| معلومات نسلی گروہ | |
ترمیم  |
دشمنے چترالی زبان دا لفظ اے جو علما تے دانشوراں دے لئی استعمال ہُندا اے۔ دشمنے حقیقت وچ دانشمند دی بگڑی ہوئی شکل اے۔ اس قوم دے لئی اردو،پشتو یا فارسی زبان وچ دانشمندخیل دا ناں استعمال کيتا جاندا اے۔ اس قوم نوں دشمنے یا دانشمند خیل کہنے دی وجہ ایہ اے کہ جدوں ایہ قوم ابتدا وچ چترال آکے آباد ہوئی تاں ایہی اوہ قبیلہ سی جو زیور علم توں آراستہ سی تے چترال دی اقوام دی راہنمائی دے لئی حکمران ايسے قوم دے محتاج رہے۔ ایہ قوم دراصل بلخ نال تعلق رکھدی سی۔ قدیم بلخ خراسان دا اک اہم ترین شہر سی تے ایہ موجودہ افغانستان دا سب توں قدیم شہر اے۔۔ اج کل قدیم شہر کھنڈر دی شکل وچ موجود اے جو دریائے بلخ دے سجے کنارے توں ۱۲ کلومیٹر دور تے سطح سمندر توں ۳۶۵ میٹر (۱۲۰۰فٹ) دی بلندی اُتے واقع اے موجودہ جدید بلخ افغانستان دے صوبہ بلخ دا اک چھوٹا جہا قصبہ اے جو صوبائی راجگڑھ مزار شریف دے شمال مغرب تے آمو دریا توں ۷۴ کلومیٹر جنوب وچ واقع اے ۔۱۲۲۰ء وچ چنگیز خان نے اس شہر اُتے حملہ کیا، تمام باشندےآں نوں قتل تے عمارتاں نوں زمین بوس کر دتا جدوں کہ ۱۴ واں صدی وچ امیر تیمور دے حملے دے موقع اُتے وی ایہی تریخ دہرائی گئی۔ امیر تیمور ۱۳۳۶ء وچ ایتھے تخت نشاں ہويا۔۱۷۳۶ء وچ نادر شاہ نے بلخ نوں فتح کيتا۔ دشمنے قبیلہ دے آباواجداد وچ علم وفضل دے بلند پایہ عالم دا ناں آندا اے جسنوں مولانا رومی تے چترالی بولی وچ مولائے روم کہیا جاندا اے اصل ناں جلال الدین سی لیکن مولانا رومی دے ناں توں مشہور ہوئے۔ مولانا رومی توں ہُندے ہوئے اس قبیلے دا سلسلہ نسب ثانی اثنین حضرت ابوبکر صدیق رضی اللہ تک پہنچدا اے جواہر مضئیہ وچ مولانا روم دا سلسلہ نسب اس طرح بیان کيتا گیاہے : محمد (جلال الدین )بن محمد (بہاءالدین علاء)بن محمد بن حسین بن احمد بن قاسم بن مسیب بن عبد اللہ بن عبد الرحمن بن ابی بکرن الصدیق۔ اس روایت توں حسین بلخی مولانا دے پردادا ہُندے نيں لیکن سپہ سالار نے انہاں نوں دادا لکھیا اے تے ایہی روایت صحیح اے۔ کیونجے اوہ سلجوقی سلطان دے کہنے اُتے اناطولیہ چلے گئے سن جو اس زمانے وچ روم کہلاندا سی۔ انہاں دے والد بہاؤ الدین وڈے صاحب علم و فضل بزرگ سن ۔ انہاں دا وطن بلخ سی تے ایتھے مولانا رومی ۱۲۰۷ء بمطابق ۶۰۴ھ وچ پیدا ہوئے۔ انہاں دی اولاد وچ مولانا قمرالدین نے واپس اپنے آبائی وطن بلخ وچ آباد ہونے دا ارادہ کيتا لیکن بلخ وچ حالات نوں انتہائی حد تک ناسازگار پا کر چترال دا رخ کيتا تے باقی زندگی چترال ہی وچ علم و حکمت دے شگوفے بکھردے رہے آپ دی وفات دے بعد آپ دے بیٹے اسقال بیگ نوں آپ دا جانشین عوامی تے حکومتی سطح اُتے مقرر کيتا گیا۔ اسقال بیگ دے اصل ناں دے بارے تریخ وچ یقینی طور اُتے کوئی ناں نئيں مل سکیا البتہ اس گل اُتے تریخ نویساں وچ اتفاق پایا جاندا اے کہ اسقال بیگ انہاں دا اصلی ناں نئيں بلکہ منصبی تے احترامی ناں سی۔ اسقال تے بیگ دونے اسيں معنی لفظاں نيں اسقال ناں مقامی طور اُتے اک عہدے دا علامتی ناں سی تے ايسے عہدے دا جس عہدے دے لئی چترال توں باہر دی دنیا وچ بیگ دا لفظ مستعمل سی۔ بیگ یا بے۔ ترکی تے تاتاری بولی دا اک اعزازی خطاب کسی زمانے وچ شاہزدگان، امرا تے معززین دے لئی مخصوص سی۔ لیکن بعد وچ فوجی افسراں دے لئی مخصوص ہو گیا۔ سلجوقی ترک یورپ گئے تاں بیگ دا لفظ بے رہ گیا۔ پاک و ہند دے مغل اپنے ناں دے نال بیگ دا لاحقہ لگاندے نيں۔ ایہ لوک منگولیا یا ترکستان دے سن ۔ شہنشاہ بابر دے نال ہندوستان آئے تے بیگ اکھوائے۔
موجودہ وقت وچ دانشمندخیل المعروف دشمنے چترال دا نامی گرامی معزز تے تعلیم یافتہ قبیلہ اے تے اس قبیلے دی مختلف شاخاں پورے چترال وچ آباد نيں جدوں کہ بیرون چترال اطراف گلگت ،کابل ،کنڑ،نورستان،ترکی وچ اس قبیلہ دی آباواجداد توں پھیلی شاخاں آباد نيں۔ چترال وچ اس قبیلے دی کچھ شاخاں ایسی وی نيں جنہاں وچ نسل در نسل علما ہی چلے آ رہے نيں۔ تے اکثر ايسے قبیلے دے لوک چترال دے مختلف علاقےآں وچ قضا دے منصب اُتے فائز رہے نيں۔ قاضی نشکو مولانا قاضی فضل الہی (المتوفی ۱۹۹۶)کے مرتب کردہ شجرہ وچ انہاں دا سلسلہ نسب ایويں درج ملا۔ فضل الہی بن مولانا فضل مولی بن بھلانے شاہ(بھلے شاہ دی طرف نسبت)بن نزاربیگ(نظر/نذر)بن اسقال بیگ بن مولانا قمرالدین بن مولانا شمس الدین بن مولانا جلال الدین بن مولانا روم(ثانی)بن طبیب بن چلپی عابد بن سلطان بن مولانا محمد جلال الدین رومی ؒ۔