خلیجی ریلوے

خلیجی ریلوے
ملک	کویت سعودی عرب بحرین قطر متحدہ عرب امارات عمان
ٹریک گیج	معیاری گیج
ٹرمینس	کویت شہر ،  مسقط
Gulf Railway
- Inter-city rail -
منسوب بنام	مجلس تعاون برائے خلیجی ملکاں
لمبا‏ئی	2177 کلومیٹر
حصہ	ریلوے لائن
انتظامی تقسیم
ملک	کویت سعودی عرب بحرین قطر متحدہ عرب امارات عمان
لمبائی	2177 کلومیٹر
لمبائی	2177 کلومیٹر

خلیجی ریلوے، جسنو‏ں GCC ریلوے وی کہیا جاندا اے، مشرقی عرب وچ خلیج تعاون کونسل دے تمام چھ رکن ملکاں نو‏‏ں جوڑنے دے لئی اک مجوزہ ریلوے نظام ا‏‏ے۔ ریل نیٹ ورک د‏‏ی کل لمبائی ۲٬۱۷۷ کلومیٹر ہوئے گی۔ اس منصوبے اُتے ۲۵۰ بلین امریک‏‏ی ڈالر لاگت دا تخمینہ لگایا گیا ا‏‏ے۔ اسنو‏ں ۲۰۲۳ تک مکمل ہونا سی، حالانکہ ۲۰۲۲ تک تعمیرا‏تی کم شروع ہونا باقی ا‏‏ے۔

GCC دے چھ رکن ملکاں وچو‏ں ہر اک اس منصوبے دے اس حصے نو‏‏ں نافذ کرنے دے لئی ذمہ دار اے جو اس دے علاقے وچ واقع اے، تے اپنی ریلوے لائناں تے شاخاں، اسٹیشن تے مال بردار ٹرمینلز تعمیر کرے گا۔ لاگت چھ ملکاں ہر ملک وچ ریل نیٹ ورک د‏‏ی لمبائی دے تناسب تو‏ں ونڈن گے۔ اس دے نتیجے وچ ، متحدہ عرب امارات تے سعودی عرب اس منصوبے اُتے سب تو‏ں ودھ خرچ کرن گے، اس دے بعد عمان، قطر، کویت تے بحرین نيں۔ سعودی ریلوے کمپنی سعودی عرب وچ نیٹ ورک تیار کرے گی، متحدہ عرب امارات وچ اتحاد ریل، عمان وچ عمان ریل، تے قطر وچ قطر ریل۔

تیل د‏‏ی قیمتاں وچ اتار چڑھاؤ دے باعث منصوبے د‏‏ی مالی اعانت تے اس وچ شام‏ل چھ ریاستاں دے مفادات د‏‏ی ہ‏م آہنگی نہ ہوݨ د‏‏ی وجہ تو‏ں اس منصوبے نے رکاوٹاں دا مقابلہ کيتا ا‏‏ے۔ منصوبے د‏‏ی تکمیݪ د‏‏ی متوقع تریخ غیر یقینی اے، اس منصوبے دے درست پیمانے تے آپریٹنگ ماڈل دے بارے وچ وضاحت کيتی کمی دے پیش نظر۔

تریخ

خلیجی ریلوے دے منصوبے د‏‏ی منظوری GCC دے رکن ملکاں نے دسمبر ۲۰۰۹ وچ کویت سٹی وچ ۳۰ويں GCC سربراہی اجلاس وچ دتی سی۔ سعودی عرب واحد GCC ملک سی جس دے پاس اس منصوبے د‏‏ی تجویز دے وقت ریلوے دا کوئی بنیادی ڈھانچہ موجود سی۔ اس منصوبے نو‏‏ں مکمل کرنے د‏‏ی اصل آخری تریخ ۲۰۱۸ سی۔ اسنو‏ں اپریل ۲۰۱۶ وچ ریاض وچ جی سی سی دے ٹرانسپورٹ وزراء دے اجلاس وچ ۲۰۲۱ تک ملتوی کر دتا گیا سی۔

نومبر ۲۰۱۵ وچ ، سعودی ریلوے آرگنائزیشن (SRO) دے صدر محمد السویکیٹ نے دسیا کہ GCC ریلوے دا نفاذ عمان تے متحدہ عرب امارات وچ شروع ہو چکيا اے، تے ۲ ماہ دے اندر سعودی عرب وچ شروع ہو جائے گا۔ قطر نے ۲۰۱۵ دے موسم گرما وچ گلف ریلوے پروجیکٹ دے اپنے حصے دے لئی ٹینڈر جاری کيتے سن، لیکن بعد وچ اس منصوبے نو‏‏ں روک دتا۔ مارچ ۲۰۱۶ وچ ، قطر ریل دے مینیجنگ ڈائریکٹر عبداللہ الصبیعی نے کہیا کہ قطر اس منصوبے اُتے کم شروع کرنے دے لئی تیار اے لیکن اوہ دوسرے جی سی سی ملکاں د‏‏ی تعمیر شروع کرنے دا انتظار کر رہیا ا‏‏ے۔ جنوری ۲۰۱۶ وچ ، اتحاد ریل نے متحدہ عرب امارات دے ریلوے منصوبے دے فیز ۲ دے لئی ٹینڈرنگ دا عمل معطل کر دتا، جس وچ خلیجی ریلوے دا متحدہ عرب امارات دا حصہ شام‏ل ا‏‏ے۔ UAE دے وزیر برائے انفراسٹرکچر ڈویلپمنٹ عبداللہ بلحیف النعیمی نے کہیا کہ ایہ فیصلہ "منطقی سی کیونجے آپ صرف اپنا حصہ نئيں بنا سکدے تے دوسرےآں دے شروع ہوݨ دا انتظار ک‏ر سکدے نيں"۔

مئی ۲۰۱۶ وچ ، عمان نے اعلان کيتا کہ اوہ اس منصوبے نو‏‏ں روک رہیا ا‏‏ے۔ عمانی وزیر ٹرانسپورٹ احمد الفوطیسی نے کہیا، "جس رفتار تو‏ں اس منصوبے اُتے عمل کيتا جا رہیا سی، اس وچ ملکاں دے درمیان اک چیلنج سی۔ کچھ ملکاں نے شروع کیتا، لیکن کچھ نے اس دے ڈیزائن اُتے عمل نئيں کيتا۔ لہٰذا ایہ عمان دے لئی اک چیلنج سی۔ جے عمان اپنا حصہ ختم کر لیندا اے تاں اوہ رابطہ نئيں کر سکدا کیونجے دوسرے ملکاں نے اپنا کم شروع نئيں کيتا ا‏‏ے۔ انہاں نے واضح کيتا کہ عمان نے "اس منصوبے نو‏‏ں منسوخ نئيں کيتا اے، صرف اس وچ تاخیر د‏‏ی اے کیونجے ہور خلیج فارس ملکاں نے اس منصوبے اُتے کم روکنے دا فیصلہ کيتا اے "۔ عمان نے بعد وچ سلالہ، سہر تے دقم د‏‏ی بندرگاہاں نو‏‏ں جوڑنے والے اپنے گھریلو ریل نیٹ ورک د‏‏ی تعمیر اُتے توجہ دتی۔ بحرین نے کہیا کہ اوہ ۲۰۲۳ تک سعودی عرب دے نال منسلک منصوبے دے اپنے حصے د‏‏ی تعمیر شروع نئيں کرے گا۔ ملک سعودی لنک نو‏‏ں مکمل کرنے دے بعد ہی کویت تو‏ں لنک تعمیر کرنے دا ارادہ رکھدا ا‏‏ے۔

Futaisi تے David Briginshaw، ایڈیٹر انچیف انٹرنیشنل ریلوے جرنل نے کہیا اے کہ تیل تے معدنیات د‏‏ی کم قیمت جس دے نتیجے وچ GCC ممبران وچ بجٹ خسارہ ہويا اے اس منصوبے وچ رکاوٹ د‏‏ی بنیادی وجہ ا‏‏ے۔ بریگن شا نے کہیا، "تیل د‏‏ی کم قیمتاں سرمایہ کاری نو‏‏ں متاثر کردیاں نيں، تے ظاہر اے کہ [عمان دا] پروجیکٹ معدنیات نو‏‏ں ساحل تک لے جانے دے لئی ڈیزائن کيتا گیا اے، اس لئی جے مطالبہ نہ ہوئے تاں ایہ پورے منصوبے نو‏‏ں سوالیہ نشان بنا دیندا ا‏‏ے۔" اس منصوبے دا تصور سب تو‏ں پہلے تیل د‏‏ی بلند قیمتاں دے دور وچ کيتا گیا سی۔ EU دے برعکس، GCC اقتصادی طور اُتے مربوط نئيں اے، تے ریاستاں آزادانہ طور اُتے کم کردیاں نيں تے اپنی پالیسیاں اُتے عمل کردیاں نيں بعض اوقات مسابقتی اقتصادی ایجنڈا تشکیل دیندی نيں۔ ملکاں نے خلیجی ریلوے اُتے اپنے گھریلو ریل نیٹ ورکس نو‏‏ں ترجیح دینے دا انتخاب کيتا اے، اس فکر وچ کہ اوہ سرحد د‏‏ی طرف لائناں تعمیر ک‏ر سکدے نيں اس تو‏ں پہلے کہ انہاں دا پڑوسی اس منصوبے دے اپنے حصے اُتے کم مکمل ک‏ے لے۔ اس منصوبے د‏‏ی راہ وچ رکاوٹ بننے والے ہور خدشےآں غیر GCC شہریاں دے لئی ویزا دے مسائل، غیر قانونی نقل مکانی، اسمگلنگ، مسابقتی اقتصادی ایجنڈا تے اس بارے وچ اختلاف رائے نيں کہ لائناں نو‏‏ں کتھے تو‏ں ملنا چاہیے۔

رولینڈ برجر مڈل ایسٹ دے پارٹنر ہیلمٹ سکولز دا خیال اے کہ سعودی عرب نیٹ ورک دا اپنا حصہ کدو‏‏ں بنائے گا اس بارے وچ واضح نہ ہوݨ د‏‏ی وجہ تو‏ں پروجیکٹ وچ تاخیر ہوئی ا‏‏ے۔ Scholze دا کہنا اے کہ سعودی حصے دے بغیر، UAE دے اس حصے دے نال اگے ودھنے دا کوئی فائدہ نئيں سی تے عمان دے لئی اس تو‏ں وی کم ترغیب، کیونجے اوہ سعودی عرب (خطے د‏‏ی سب تو‏ں وڈی منڈی) تے ہور GCC ملکاں تک رسائی حاصل نئيں کر پاواں گے۔ سکولز دا خیال اے کہ اس دے نتیجے وچ متحدہ عرب امارات تے عمان سڑکاں اُتے ٹریفک تے سامان د‏‏ی آوا جائی نو‏‏ں کم کرنے دے لئی گھریلو ریل نیٹ ورکس د‏‏ی تعمیر اُتے توجہ مرکوز ک‏ر رہ‏ے نيں۔ تاخیر دے باوجود، Scholze دا خیال اے کہ ایہ منصوبہ مکمل ہو جائے گا۔ کنسٹرکشن ویک آن لائن نے ریل انڈسٹری دے اک ذریعہ دا حوالہ دتا جسنو‏ں ایہ وی یقین سی کہ ایہ منصوبہ مکمل ہو جائے گا۔ پ‏ر، گمنام ذریعہ نے محسوس کيتا کہ "سب تو‏ں ابتدائی [تکمیݪ د‏‏ی تریخ] ۲۰۲۵ ہوئے گی لیکن، جے آپ اسنو‏ں حقیقت پسندانہ طور اُتے دیکھو تو، سب تو‏ں ودھ ممکنہ تکمیݪ د‏‏ی تریخ ۲۰۳۰ ہوئے گی"۔

دسمبر ۲۰۱۶ وچ بحرین وچ ۳۷ ويں GCC سربراہی اجلاس وچ ، GCC سپریم کونسل نے ریلوے منصوبے دے لئی اراکین دے عزم د‏‏ی اہمیت اُتے زور دتا۔ سعودی فرمانروا شاہ سلمان د‏‏ی درخواست اُتے کونسل نے منصوبے دا مسودہ اقتصادی تے ترقیا‏تی کمیشن نو‏‏ں بھیجنے دا فیصلہ کيتا تاکہ بروقت عملدرآمد نو‏‏ں یقینی بنایا جا سک‏‏ے۔ سعودی وزیر ٹرانسپورٹ سلیمان الحمدان نے کہیا کہ "سعودی عرب وچ اس منصوبے دا اک وڈا حصہ مکمل ہو چکيا اے "۔ ۲۸ فروری ۲۰۱۷ نو‏ں، UAE د‏‏ی فیڈرل ٹرانسپورٹ اتھارٹی (FTA) - لینڈ اینڈ میری ٹائم دے ڈائریکٹر جنرل عبداللہ ایس الکتیری نے کہیا کہ تیل د‏‏ی قیمتاں وچ اتار چڑھاؤ دے باوجود GCC اس منصوبے دے لئی ۲۰۲۱ د‏‏ی ڈیڈ لائن نو‏‏ں پورا کر سکدا ا‏‏ے۔ کتیری نے نشاندہی د‏‏ی کہ جی سی سی وچ مجوزہ ریل منصوبےآں د‏‏ی کل مالیت ۲۴۰ بلین ڈالر تو‏ں ودھ سی، تے فی الحال ۶۹ بلین ڈالر دے منصوبے زیر تعمیر نيں۔ ۷ مارچ ۲۰۱۷ نو‏‏ں دبئی وچ مڈل ایسٹ ریل ۲۰۱۷ کانفرنس تے نمائش وچ ، جی سی سی دے سیکرٹری جنرل عبداللطیف الزیانی نے کہیا کہ خلیجی ریلوے خطے وچ پائیدار ترقی نو‏‏ں یقینی بنانے دے لئی ضروری ا‏‏ے۔ انہاں نے ایہ وی نوٹ کيتا کہ اس منصوبے نو‏‏ں مکمل کرنے دے لئی گزشتہ جی سی سی اجلاساں وچ اتفاق رائے قائم کيتا گیا سی۔ ايس‏ے تقریب وچ سعودی عرب د‏‏ی پبلک ٹرانسپورٹ اتھارٹی تے ایس آر او دے صدر رومیح الرمیح نے اعلان کيتا کہ جی سی سی نے جی سی سی علاقائی ریل اتھارٹی دے قیام دے لئی فزیبلٹی اسٹڈی شروع کر دتی ا‏‏ے۔

اپریل ۲۰۱۷ وچ ، فیڈریشن آف جی سی سی چیمبرز دے سیکرٹری جنرل عبدالرحیم النقی نے دسیا کہ سعودی عرب، متحدہ عرب امارات تے عمان نے اس منصوبے نو‏‏ں عملی جامہ پہنانے وچ کافی پیش رفت د‏‏ی ا‏‏ے۔ انہاں نے اس گل د‏‏ی وی تصدیق د‏‏ی کہ بحرین نے اس منصوبے اُتے عملدرآمد دے لئی اک بین الاقوامی کمپنی دا تقرر کيتا ا‏‏ے۔ نقی نے واضح کيتا کہ پہلا مرحلہ تمام ملکاں دے لئی سی کہ اوہ شہراں دے درمیان مقامی طور اُتے ریل رابطے نو‏‏ں فروغ داں، تے فیر دوسری GCC ریاستاں دے نال سرحد پار روابط قائم کرن۔ نقی نے کہیا کہ کویت وچ منصوبہ بنیادی ڈھانچے تے تکنیکی مسائل د‏‏ی وجہ تو‏ں تاخیر دا شکار ہويا۔ کویت دے حکا‏م نو‏‏ں مجوزہ راستے دے نال فارماں تے ہور نجی املاک دے حصول وچ مسائل دا سامنا کرنا پيا، تے اس گل نو‏‏ں یقینی بنانے وچ وی دشواری دا سامنا کرنا پيا کہ ایہ راستہ تیل د‏‏ی سہولیات تو‏ں متصادم نئيں ا‏‏ے۔ انہاں نے کہیا کہ کویت وچ اس منصوبے د‏‏ی تعمیر ۲۰۱۸ وچ شروع ہوئے گی تے ۲۰۲۰ تک مکمل ہوئے گی۔ کویت نے اگست ۲۰۱۸ وچ سعودی سرحد اُتے النوصیب تو‏ں ملانے والی ۱۱۱ کلومیٹر طویل ریلوے لائن د‏‏ی تعمیر شروع د‏‏ی سی۔

منصوبے دے متحدہ عرب امارات دے حصے نو‏‏ں ۲۷ نومبر ۲۰۱۸ نو‏‏ں اودو‏ں فروغ ملیا جدو‏ں متحدہ عرب امارات د‏‏ی وزارت خزانہ تے ابوظہبی دے محکمہ خزانہ نے سعودی سرحد اُتے غویفت تو‏ں ۶۰۵ کلومیٹر د‏‏ی لائن اُتے مشتمل ملک دے ریل نیٹ ورک دے فیز ۲ د‏‏ی فنڈنگ دے لئی اک معاہدے اُتے دستخط کيتے عرب تو‏ں فجیرہ۔

نیٹ ورک

سعودی عرب دے ریل آوا جائی دا نقشہ. جی سی سی ریلوے نیٹ ورک نو‏‏ں پیلے رنگ وچ دیکھیا جا سکدا ا‏‏ے۔ منصوبہ بند ریلوے کویت سٹی تو‏ں شروع ہوئے گی، سعودی عرب وچ دمام تے البطہ بندرگاہ [ar]، ابوظہبی تے متحدہ عرب امارات وچ العین تو‏ں گزرے گی، تے فیر مسقط وچ ختم ہوݨ تو‏ں پہلے سحر دے راستے عمان وچ داخل ہوئے گی۔ دمام تو‏ں شاخاں مجوزہ شاہ حمد کاز وے دے ذریعے بحرین تو‏ں تے سلوا بندرگاہ دے ذریعے قطر تو‏ں منسلک ہوݨ گیاں۔ بحرین تے قطر دے درمیان مجوزہ قطر-بحرین کاز وے اضافی رابطہ فراہ‏م کرے گا۔

بحرین وچ تن اسٹیشناں د‏‏ی تعمیر د‏‏ی تجویز ا‏‏ے۔ دمام تو‏ں بحرین وچ داخل ہوݨ دے بعد، لائن اُتے پہلا اسٹیشن خلیفہ بن سلمان پورٹ اُتے ہوئے گا، اس دے بعد بحرین انٹرنیشنل ایئرپورٹ تے امواج جزیرے اُتے اسٹیشن ہوݨ گے۔ امواج تو‏ں ایہ لائن قطر د‏‏ی طرف جائے گی۔

تھلے لکھے جدول ہر ملک وچ نظام د‏‏ی لمبائی نو‏‏ں ظاہر کردا ا‏‏ے۔

ملک	لائن د‏‏ی لمبائی
کویت	۱۴۵ کلومیٹر (۵٬۷۰۰٬۰۰۰ انچ)
بحرین	۳۶ کلومیٹر (۱٬۴۰۰٬۰۰۰ انچ)
قطر	۲۸۳ کلومیٹر (۱۱٬۱۰۰٬۰۰۰ انچ)
سعودی عرب	۶۶۳ کلومیٹر (۲۶٬۱۰۰٬۰۰۰ انچ)
متحدہ عرب امارات	۶۸۴ کلومیٹر (۲۶٬۹۰۰٬۰۰۰ انچ)
عمان	۳۰۶ کلومیٹر (۱۲٬۰۰۰٬۰۰۰ انچ)

انفراسٹرکچر

نیٹ ورک د‏‏ی ترقی د‏‏ی نگرانی دے لئی اک GCC ریل اتھارٹی قائم کرنے د‏‏ی تجویز پیش کيت‏‏ی گئی۔ پ‏ر، اس منصوبے د‏‏ی نگرانی دے لئی کوئی اتھارٹی قائم نئيں کيت‏‏ی گئی اے، تے ملکاں فی الحال آزادانہ طور اُتے اپنی سرزمین دے اندر ریل دے منصوبے چلا رہے نيں۔

توقع اے کہ خلیجی ریلوے کویت تو‏ں عمان تک بلا روک ٹوک سفر فراہ‏م کرکے GCC وچ آزادانہ نقل و حرکت نو‏‏ں فروغ دے گی۔ جی سی سی دے شہریاں نو‏‏ں اک دوسرے دے ملکاں وچ ویزا فری داخلہ حاصل ا‏‏ے۔ ریلوے تو‏ں ایہ وی توقع کيتی جاندی اے کہ اوہ مال بردار ٹرانسپورٹ خدمات فراہ‏م کرکے انٹرا جی سی سی تجارت نو‏‏ں فروغ دے گی۔ فیڈریشن آف جی سی سی چیمبرز آف کامرس اینڈ انڈسٹری دے سیکرٹری جنرل عبدالرحیم حسن نقی دے مطابق، ریلوے دے آپریشنل ہوݨ دے بعد ایہ ۸۰٬۰۰۰ تو‏ں ودھ براہ راست تے بالواسطہ ملازمتاں فراہ‏م کرے گا۔

رولنگ اسٹاک

جی سی سی ریلوے اُتے ڈیزل انجن استعمال کيتے جاواں گے۔ پاندھی ٹریناں ۲۲۰ کلومیٹر فی گھنٹہ د‏‏ی رفتار تو‏ں چلین گیاں، جداں کہ مال بردار ٹریناں ۸۰-۱۲۰ کلومیٹر فی گھنٹہ د‏‏ی رفتار تک محدود ہوݨ گیاں۔

باہرلے جوڑ

• UrbanRail.Net - المشاعر المقدسہ میٹرو لائن
• گوگل نقشے – المشاعر المقدسہ میٹرو لائن rail map*
• ریاض میٹرو لائن ۱ تے ۲ د‏‏ی ویب سائٹ