پرفلا چندرا رے

پرفلا چندرا رے
(بنگالی وچ: প্রফুল্ল চন্দ্র রায়)
جم	2 اگست 1861   ضلع جسر
وفات	16 جون 1944 (83 سال)  کلکتا
شہریت	برطانوی ہندستان
عملی زندگی
مادر علمی	یونیورسٹی اف ایڈنبرا پریزیڈنسی یونیورسٹی، کولکاتا ہیئر اسکول
تعلیمی اسناد	Doctor of Science
پیشہ	کیمیادان ،  پروفیسر
شعبۂ عمل	کیمسٹری
ملازمت	پریزیڈنسی یونیورسٹی، کولکاتا ،  پریزیڈنسی یونیورسٹی، کولکاتا
اعزازات
کمپینین آف دی آرڈر آف دی انڈین ایمپائر  نائٹ کمانڈر آف دی آرڈر آف دی انڈین ایمپائر  نائٹ بیچلر

آچاریہ سر پرفلا چندر رے CIE ، FNI ، FRASB ، FIAS ، ایف سی ایس ( بنگالی: প্রফুল্ল চন্দ্র রায় پرفولا چندر رے ؛ 2 اگست 1861ء   - 16 جون 1944ء) اک بنگالی کیمسٹ ، ماہر تعلیم ، تریخ دان ، صنعتکار تے مخیر ۔ اک ممتاز ہندو قوم پرست ، انھاں نے کیمسٹری وچ پہلا ہندوستانی تحقیقی اسکول قائم کيتا تے ہندوستان وچ کیمیائی سائنس دے بانی نيں۔

کیمیکل سائنس د‏‏ی رائل سوسائٹی نے پہلی بار یورپ تو‏ں باہر دے کسی باشندہ نو‏‏ں اس دے کارہانے نمایاں خدمات د‏‏ی عوض وچ کیمیکل لینڈ مارک پلاک دا اعزاز بخشا۔ اوہ ہندوستان د‏‏ی پہلی دوا ساز کمپنی ، بنگال کیمیکلز تے دواسازی دے بانی وی سن ۔

سوانح

خاندانی پس منظر

پرفلا چندرا رے رارولی کٹی پارا پنڈ، جو اس وقت ضلع جسور وچ سی تے حالیہ ضلع کھلنا وچ واقع اے، وچ ہوءے۔

رے دے اُتے دادا مانک لال برطانوی ایسٹ انڈیا کمپنی دے کرشنن نگر تے جیسور دے ضلعی کلکٹر دے تحت دیوان سن ، تے انہاں نے کمپنی د‏‏ی خدمت وچ کافی دولت جمع د‏‏ی سی۔ اپنے والد دے عہدے اُتے کامیابی دے بعد ، رے دے دادا آنند لال ، اک ترقی پسند شخص ، نے اپنے بیٹے ہریش چندر نو‏‏ں کرشن نگر گورنمنٹ کالج وچ جدید تعلیم حاصل کرنے دے لئی بھیجیا۔ کالج وچ ، ہریش چندر نے انگریزی ، سنسکرت تے فارسی بولی وچ تعلیم حاصل کيتی ، حالانکہ بالآخر اسنو‏ں مجبور کيتا گیا کہ اوہ اپنے خاندان د‏‏ی کفالت دے لئی اپنی تعلیم ختم کرے۔ لبرل تے مہذب ، ہریش چندر نے اپنے پنڈ وچ انگریزی میڈیم تعلیم تے خواتین د‏‏ی تعلیم دا آغاز کيتا ، جس وچ لڑکےآں تے لڑکیو‏ں دے لئی اک مڈل اسکول قائم کيتا گیا ، تے اپنی بیوی تے بہن نو‏‏ں بعد وچ داخلہ دتا گیا۔ ہریش چندر برہمو سماج تو‏ں مضبوطی تو‏ں وابستہ سن ، تے رے زندگی بھر اس معاشرے تو‏ں اپنے رابطے برقرار رکھن گے۔

بچپن تے ابتدائی تعلیم (1866–1882)

1866 وچ ، رے نے اپنی تعلیم اپنے والد دے زیر انتظام پنڈ دے اسکول وچ شروع د‏‏ی ، تے اوہ نو سال د‏‏ی عمر تک اوتھ‏ے تعلیم حاصل کيتی۔ رے دے وڈے بھائی جینیندر چندر نے مڈل اسکول د‏‏ی تعلیم مکمل کرنے دے بعد ، انہاں دے والد نے اس کنبہ نو‏‏ں کلکتہ منتقل کرنے دا انتخاب کيتا ، جتھ‏ے اعلیٰ تعلیم دے مراکز زیادہ آسانی تو‏ں قابل رسائی سن ۔ اس طرح 1870 یا 1871 وچ ، جدو‏ں رے د‏‏ی عمر تقریبا 10 10 سال سی ، اس دا کنبہ اس شہر وچ ہجرت کر گیا ، جتھ‏ے ہریش چندر نے 132 ایمہرسٹ اسٹریٹ وچ مکان کرایہ اُتے لیا۔ اگلے سال ہی رے نو‏‏ں ہرے اسکول وچ داخل کرایا گیا۔ 1874 وچ ، جدو‏ں رے چوتھے درجے وچ سی ، اسنو‏ں پیچش دا شدید حملہ ہويا تے اس دے نتیجے وچ اوہ اپنی تعلیم نو‏‏ں ملتوی کرنے تے اپنے آبائی گھر واپس جانے اُتے مجبور ہوگیا۔ بعد وچ اس نے اپنی پڑھائی وچ ہونے والی اس خلل نو‏‏ں بھیس وچ اک نعمت دے طور اُتے سمجھیا کیونجے اس تو‏ں اس نے اسکول دے نصاب د‏‏ی رکاوٹاں دے مقابلہ وچ اس تو‏ں کدرے زیادہ وسیع پیمانے اُتے پڑھنے د‏‏ی اجازت دی۔ تعزیت کردے ہوئے ، انہاں نے سوانح حیات ، سائنس تو‏ں متعلق مضامین ، لیتبرج دے 'ماڈرن انگلش لٹریچر تو‏ں سلیکشن' تے گولڈسمتھ دے ویکر آف ویک فیلڈ سمیت ہور لوکاں نو‏‏ں پڑھیا۔ انہاں نے تریخ ، جغرافیہ ، بنگالی ادب ، یونانی ، لاطینی ، فرانسیسی تے سنسکرت دا وی مطالعہ کيتا۔ اگرچہ انھاں نے مکمل صحت یابی د‏‏ی ، لیکن اسنو‏ں پوری زندگی بدہضمی تے بے خوابی دا سامنا کرنا پيا۔

نوجوان پرفولہ چندر رے

اپنی بیماری تو‏ں صحت یاب ہونے دے بعد ، رے 1876 وچ کلکتہ واپس آئے تے برہمو اصلاح پسند کیشوب چندر سین نے قائم کردہ البرٹ اسکول وچ داخلہ لیا۔ پچھلے دو سالاں وچ اس نے خود ساختہ مطالعے د‏‏ی وجہ تو‏ں ، استاداں نے اسنو‏ں اپنی تفویض کلاس وچ باقی طلبہ تو‏ں کدرے زیادہ ترقی حاصل کيتی۔ اس عرصے دے دوران ، انہاں نے سین دے اتوار د‏‏ی شام دے خطبات وچ شرکت کيتی تے انہاں دے سلابھا سماچار تو‏ں شدید متاثر ہوئے۔ 1878 وچ ، اس نے اسکول دے داخلہ امتحان (میٹرک دے امتحانات) نو‏‏ں فرسٹ ڈویژن دے نال پاس کيتا ، تے میٹرو پولیٹن انسٹی ٹیوشن (بعد وچ ودیاسجے کالج ) وچ ایف اے (فرسٹ آرٹس) دے طالب علم دے طور اُتے داخلہ لیا گیا سی جو پنڈت ایشور چندر ودیاسجے نے قائم کيتا سی۔ انسٹی ٹیوشن وچ انگریزی ادب دے استاد سریندر ناتھ بنرجی ، ممتاز ہندوستانی قوم پرست تے ہندوستانی نیشنل کانگریس دے مستقب‏‏ل دے صدر تھے ، جنہاں دے جذبے دے نال خدمت کيتی قدر اُتے زور دینے تے ہندوستان د‏‏ی بحالی دے لئی مستقل جدوجہد کرنے د‏‏ی ضرورت اُتے زور دتا گیا سی۔ رے اُتے تاثر ، جنھاں نے انہاں اقدار نو‏‏ں دل وچ لیا۔ سین تو‏ں گہری متاثر ہونے دے باوجود ، رے نے سین د‏‏ی رہنمائی وچ مرکزی دھارے برہمو سماج تو‏ں زیادہ جمہوری ماحول نو‏‏ں ترجیح دتی۔ اس دے نتیجے وچ ، 1879 وچ ، انہاں نے سدھارن برہمو سماج وچ شمولیت اختیار کيتی ، جو اصل معاشرے دا زیادہ لچکدار راستہ ا‏‏ے۔

برطانیہ وچ طالب علم (1882–1888)

ایڈنبرا وچ ، رے نے الیکٹرانڈر کرم براؤن تے اس دے مظاہرین جان گبسن دے تحت کیمسٹری د‏‏ی تعلیم دا آغاز کيتا ، جو براؤن دے سابق طالب علم سن ، جس نے ہیڈلبرگ یونیورسٹی وچ رابرٹ بونسن دے تحت تعلیم حاصل کيتی سی۔ اس نے بی ایس سی حاصل کيتا۔ 1885 وچ ۔ ایڈنبرا وچ اپنے طالب علمی دے دوران ، رے نے تریخ تے سیاسی سائنس وچ اپنی مضبوط دلچسپیاں د‏‏ی پرورش جاری رکھی ، روسلٹ دے لِینڈے ڈیس راجاس ، لونوئے دے لِینڈی ہ‏معصر ، ریو ڈیکس ڈیکس مونڈس سمیت ممتاز مصنفاں دے کماں نو‏‏ں پڑھدے رہ‏‏ے۔ انہاں نے فوسٹیٹ د‏‏ی سیاسی معیشت تے ہندوستانی مالیات تو‏ں متعلق مضامین تو‏ں متعلق کتاب وی پڑھی۔ 1885 وچ ، انہاں نے " بغاوت تو‏ں پہلے تے اس دے بعد" دے بارے وچ بہترین مضمون دے لئی یونیورسٹی دے زیر اہتمام اک مضمون مضمون وچ شرکت کيتی۔ اس د‏ی پیش کش ، جو برطانوی راج اُتے سخت تنقید کردی سی تے برطانوی حکومت نو‏‏ں اس دے رد عملی رویاں دے نتائج تو‏ں متنبہ کردی سی ، بہر حال اس دا اک بہترین اندراج وچو‏ں اک دا جائزہ لیا گیا سی تے یونیورسٹی دے حال ہی وچ مقرر کردہ پرنسپل ولیم مائر نے اس د‏ی بہت تعریف کيت‏ی سی۔ بھارت وچ شمال مغربی صوبےآں دے سابق لیفٹیننٹ گورنر۔ رے دے مضمون نو‏‏ں برطانیہ وچ وسیع پیمانے اُتے تشہیر کيتی گئی ، اسکاٹس مین نے مشاہدہ کيتا کہ "اس وچ ہندوستان دے حوالے تو‏ں ایسی معلومات موجود نيں جو کدرے تے نئيں مل پاواں گی ، تے اوہ انتہائی نوٹس دے مستحق نيں۔" برمنگھم جان برائٹ دے ممبر پارلیمنٹ تے لبرل ممبر پارلیمنٹ نے اس مقالے د‏‏ی اک کاپی پڑھ کر سنائی۔ رے دے بارے وچ برائٹ دا ہمدردانہ جواب برطانیہ بھر دے معروف اخبارات وچ "اک بھارتی طالب علم نو‏‏ں جان برائٹ دا خط" دے عنوان تو‏ں شائع کيتا گیا سی۔ اگلے ہی سال ، رے نے "ہندوستان اُتے مضمون" دے عنوان تو‏ں اک کتابچہ دے طور اُتے اپنا مقالہ شائع کيتا ، جس نے ايس‏ے طرح برطانوی سیاسی حلفےآں وچ وی اپنے مصنف د‏‏ی بھرپور توجہ حاصل کيتی۔

بی ایس سی د‏‏ی ڈگری حاصل کرنے دے بعد ، رے نے ڈاکٹریٹ د‏‏ی تعلیم حاصل کيتی ۔ اگرچہ انہاں دا مقالہ نگار مشیر کروم براؤن نامیاندی کیمیا دان سی ، لیکن رے نو‏‏ں اک ایداں دے وقت وچ نامیاندی کیمیا د‏‏ی طرف راغب کيتا گیا جدو‏ں نامیاندی کیمیا دے مقابلے وچ اس شعبے وچ تحقیق محدود پیشرفت کردی دکھادی دی۔ دستیاب غیر نامیاندی کیمسٹری لٹریچر دے اک وسیع جائزہ دے بعد ، رے نے اپنے مقالہ دے موضوع دے طور اُتے ڈبل نمکیات وچ ساختی وابستگی دے مخصوص نمونےآں نو‏‏ں تلاش کرنے دا فیصلہ کيتا۔ اس علاقے دے اندر ، رے نے دھات دے ڈبل سلفیٹس اُتے تحقیق کرنے دا انتخاب کيتا۔

رے نو‏‏ں امید دا ایوارڈ دتا گیا جس نے انہاں نو‏ں ڈاکٹریٹ د‏‏ی تکمیل دے بعد اک سال د‏‏ی ہور مدت دے لئی اپنی تحقیق اُتے کم کرنے د‏‏ی اجازت دی۔ انہاں دا مقالہ دا عنوان سی "کاپر میگنیشیم گروپ دے کنجوجٹیٹڈ سلفیٹس: آئ اسٹومور مکسچر اینڈ سالماندی امتزاج دا مطالعہ"۔ جدو‏ں اک طالب علم سی تاں اوہ 1888 وچ یونیورسٹی آف ایڈنبرگ کیمیکل سوسائٹی دا نائب صدر منتخب ہويا۔

پرفُولا چندر اگست 1888 دے پہلے ہفتے وچ ہندوستان واپس آئے تے اس دے بعد 1889 وچ کیمسٹری دے عارضی اسسٹنٹ پروفیسر د‏‏ی حیثیت تو‏ں کلکتہ دے پریذیڈنسی کالج وچ شامل ہوگئے۔ رے جس نے ایڈنبرا یونیورسٹی تو‏ں سائنس وچ ڈاکٹریٹ کيت‏ی سی ، اس وقت شدید غمزدہ ہويا جدو‏ں اپنی بہترین تعلیمی اسناد دے باوجود وی اوہ شاہی خدمات (اس د‏ی تعلیمی حیثیت 'صوبائی خدمت' دے اندر سی) دے لئی کوئی حیثیت حاصل کرنے دے قابل نئيں سی تے اس د‏ی وجہ اس تو‏ں منسوب مقامی دانشوراں دے نال حکمران حکومت دا امتیازی سلوک۔ انہاں نے حکومت دے اعلیٰ عہدیداراں تو‏ں شکایت کیت‏‏ی لیکن اس دا کوئی اثر نئيں ہويا۔

پرفولہ چندر رے دا ٹوٹنا جو برکلہ صنعتی تے تکنیکی میوزیم ، کولکاتہ دے باغ وچ رکھیا گیا اے

سائنسی تحقیق

1895 دے آس پاس پرفوللہ چندر نے نائٹریٹ کیمسٹری د‏‏ی دریافت دے میدان وچ اپنا کم شروع کيتا جو انتہائی موثر ثابت ہويا۔ 1896 وچ ، اس نے اک نويں مستحکم کیمیائی مرکب د‏‏ی تیاری دے بارے وچ اک مقالہ شائع کيتا: مرکورس نائٹریٹ ۔ اس کم نے مختلف دھاتاں دے نائٹریٹس تے hyponitrites ، تے امونیا تے نامیاندی امائناں دے نائٹریٹ اُتے وڈی تعداد وچ تفتیشی مقالے تیار کیتے۔ انہاں نے تے انہاں دے طلباء نے کئی سالاں تو‏ں اس فیلڈ نو‏‏ں کچل دتا سی ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں تحقیقی لیبارٹریاں دا اک طویل نظم و ضبط پیدا ہويا سی۔ پرفولہ چندر نے کہیا کہ ایہ زندگی دا اک نواں باب سی جس د‏‏ی شروعات بے رحمی نائٹریٹ د‏‏ی غیر متوقع دریافت تو‏ں ہوئی۔ پرفولہ چندر نے ، 1896 وچ ، پارا تے پتلا نائٹرک ایسڈ دے رد عمل دے نال پیلا کرسٹل ٹھوس د‏‏ی تشکیل دا نوٹس لیا۔

6   Hg + 8   HNO ₃ → 3   Hg ₂ (NO ₃ ) ₂ + 2   NO + 4   H ₂ O

یہ نتیجہ پہلے ایشیٹک سوسائٹی آف بنگال دے جرنل وچ شائع ہويا۔ ایہ فطرت میگزین نے 28 مئی 1896 نو‏‏ں فوری طور اُتے دیکھیا سی۔

امونیم تے الکلیمونیم نائٹریٹس

کلورائد تے چاندی دے نائٹریٹ دے درمیان ڈبل نقل مکانی دے امونیم دے ذریعے خالص شکل وچ امونیم نائٹریٹ ترکیب پی سی رے د‏‏ی قابل ذکر شراکت وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ اس نے ثابت کيتا کہ بہت سارے تجربات کرنے دے بعد خالص امونیم نائٹریٹ مستحکم اے تے اس د‏ی وضاحت وی کيتی گئی اے کہ اسنو‏ں 60 اُتے وی کيتا جاسکدا اے   dec C بغیر سڑے ہوئے۔

NH ₄ CL + AgNO ₂ → NH ₄ NO ₂ + AgCl

لندن وچ کیمیکل سوسائٹی د‏‏ی اک کانفرنس وچ ، اس نے نتیجہ پیش کيتا۔ نوبل انعام یافتہ ولیم رامسے نے انہاں دے اس کارنامے اُتے انہاں نو‏ں مبارکباد پیش کيت‏‏ی۔ 15 اگست ، 1912 نو‏‏ں ، نیچر میگزین نے 'ٹھوس شکل وچ امونیم نائٹریٹ' تے 'یہ انتہائی مفرور نمک' دے بخارات د‏‏ی کثافت دے عزم د‏‏ی خبر شائع کيتی۔ جرنل آف کیمیکل سوسائٹی ، لندن نے ايس‏ے سال تجربا‏تی تفصیلات شائع کيتياں۔

اس نے ڈبل بے گھر ہونے دے ذریعہ اس طرح دے بہت سارے مرکبات تیار کیتے۔ اس دے بعد اس نے پارا الکلائل تے پارے الکلائل ایرل امونیم نائٹریٹس اُتے کم کيتا۔

RNH ₃ CL + AgNO ₂ → RNH ₃ NO ₂ + AgCl

انہاں نے 1924 وچ اک نواں انڈین اسکول آف کیمسٹری شروع کيتا۔ رے ہندوستانی سائنس کانگریس دے 1920 اجلاس دے صدر سن ۔

پرفولہ چندر 1916 وچ پریذیڈنسی کالج تو‏ں ریٹائر ہوئے ، تے کلکتہ یونیورسٹی کالج آف سائنس (جو راجہ بازار سائنس کالج دے ناں تو‏ں وی جانیا جاندا اے ) وچ شمولیت اختیار کيتی ، اس دے پہلے " کیمسٹری دے Palit پروفیسر " دے طور اُتے ، اک کرسی جس دا ناں تارک ناتھ Palit سی ۔ ایتھ‏ے وی اس نے اک سرشار ٹیم اے تے اوہ سونے دے مرکبات اُتے کم شروع کر دتا پلاٹینیم ، iridium دے نال وغیرہ mercaptyl ذرا‏‏تی تے نامیاندی سلفائیڈز. انڈین کیمیکل سوسائٹی دے جرنل وچ اس کم اُتے متعدد مقالے شائع ہوئے۔

1936 وچ ، 75 سال د‏‏ی عمر وچ ، اوہ فعال خدمت تو‏ں ریٹائر ہوئے تے پروفیسر ایمریٹس بن گئے۔ اس تو‏ں بہت پہلے ، 1921 وچ اپنے 60 واں سال د‏‏ی تکمیل اُتے ، اس نے اس دے بعد تو‏ں کلکتہ یونیورسٹی نو‏‏ں اپنی پوری تنخواہ دا اک مفت تحفہ ، کیمیائی تحقیق نو‏‏ں فروغ دینے ، تے شعبہ کیمسٹری د‏‏ی ترقی دے لئی خرچ کيتا جائے۔ یونیورسٹی آف سائنس وچ ۔

انہاں نے 1920 تک کیمسٹری د‏‏ی تمام شاخاں وچ 107 مقالے لکھے سن ۔

ادبی کم تے مفادات

انہاں نے بہت سارے ماہانہ رسالےآں وچ خاص طور اُتے سائنسی موضوعات اُتے بنگالی بولی وچ مضامین دتے۔ انہاں نے 1932 وچ بنگالی کیمسٹ د‏‏ی اپنی سوانح حیات زندگی تے تجربہ کا پہلا جلد شائع کيتا تے اسنو‏ں ہندوستان دے نوجواناں دے لئی وقف کيتا۔ اس کم دا دوسرا جلد 1935 وچ جاری کيتا گیا سی۔

1902 وچ ، انہاں نے ابتدائی ٹائمس تو‏ں سولہويں صدی دے وسط تک ہسٹری آف ہندو کیمسٹری کا پہلا جلد شائع کيتا۔ دوسرا جلد 1909 وچ شائع ہويا۔ ایہ کم کئی سالاں تو‏ں قدیم سنسکرت دے نسخےآں تے مستشرقین دے کماں دے ذریعے تلاش کرنے دا نتیجہ سی۔

سماجی خدمت

1923 وچ ، شمالی بنگال وچ اک سیلاب آیا جس تو‏ں لکھاں افراد بے گھر تے بھوکے ہوگئے۔ پرفوللہ چندر نے بنگال ریلیف کمیٹی دا اہتمام کيتا ، جس نے تقریبا 25 لکھ روپے نقد تے قسم وچ جمع کیتے تے متاثرہ علاقے وچ اسنو‏ں منظم انداز وچ تقسیم کيتا۔

انہاں نے سدھارن براہمو معاشرے ، برہمو گرلز اسکول تے انڈین کیمیکل سوسائٹی د‏‏ی فلاح و بہبود دے لئی باقاعدگی تو‏ں رقم دا عطایہ کیہ۔ 1922 وچ ، اس نے کیمجری دے بہترین کم دے لئی عطا کیتے جانے والے ناگارجنا پرائز قائم کرنے دے لئی رقم دی۔ 1937 وچ ، اک ہور ایوارڈ ، جس دا ناں اشوتوش مکھرجی دے ناں تو‏ں منسوب کيتا گیا ، جس نو‏‏ں زولوجی یا نباتیات دے بہترین کم دے لئی نوازیا گیا ، انہاں دے عطیہ تو‏ں قائم کيتا گیا۔

پہچان تے اعزاز

آچاریہ پرفولا چندر رے دے دستخط

بھارت دے 1961 ڈاک ٹکٹ اُتے رے

پروفلا چندر رے اُتے اک نمائش انہاں د‏‏ی 150 واں یوم پیدائش (2 اگست 2011) نو‏‏ں کولکات‏ا دے سائنس سٹی وچ منعقد ہوئی۔

تمغے تے سجاوٹ

• ایڈنبرگ یونیورسٹی دا فراڈے گولڈ میڈل (1887)
• ہندوستانی سلطنت دے آرڈر دا ساتھی (CIE؛ 1912 سالگرہ آنرز د‏‏ی لسٹ)
• نائٹ بیچلر ( 1919 نويں سال د‏‏ی آنرز د‏‏ی لسٹ)

تعلیمی رفاقت تے ممبرشپ

• رائل ایشیٹک سوسائٹی آف بنگال (FRASB) دے فیلو
• کیمیکل سوسائٹی دا ساتھی (ایف سی ایس؛ 1902)
• ڈوئچے اکیڈمی دے غیر اعزازی ممبر ، میونخ (1919)
• ہندوستان دے قومی انسٹی ٹیوٹ آف سائنسز دا فاؤنڈیشن فیلو (FNI؛ 1935)
• ہندوستان د‏‏ی انجمن برائے کاشت برائے سائنس (FIAS؛ 1943) دے فیلو

اعزازی ڈاکٹریٹ

• کلکتہ یونیورسٹی (1908) تو‏ں فلسفہ د‏‏ی ڈگری دے اعزازی ڈاکٹر۔
• اعزازی ڈی ایس سی ڈرہم یونیورسٹی تو‏ں ڈگری (1912)
• اعزازی ڈی ایس سی بنارس ہندو یونیورسٹی (1920) تو‏ں ڈگری
• اعزازی ڈی ایس سی ڈھاکہ یونیورسٹی تو‏ں ڈگری (1920 تے 28 جولائ‏ی 1936)
• اعزازی D. Sc. الہ آباد یونیورسٹی تو‏ں ڈگری (1937)

ہور

• کارپوریٹ کارپوریٹ د‏‏ی طرف تو‏ں انہاں د‏‏ی 70 واں سالگرہ (1932) اُتے مبارکباد
• خودنوشت ، "بنگالی کیمسٹ د‏‏ی زندگی تے تجربات ،" 1932 وچ شائع ہوئی۔
• کارپوریشن کراچی (1933) دے ذریعہ مبارکباد
• Korotia کالج، میمن سنگھ (اب تو‏ں Jnanabaridi دے عنوان حکومت سعادت کالج ) (1936)
• کارپوریٹ کارپوریٹ د‏‏ی طرف تو‏ں انہاں د‏‏ی 80 واں سالگرہ (1941) اُتے مبارکباد
• کیمیکل سائنس د‏‏ی رائل سوسائٹی (آر ایس سی) دا کیمیائی لینڈ مارک پلاک ، جو یورپ تو‏ں باہر واقع اے (2011)۔

پی سی رے دے ناں اُتے رکھیا گیا

• کولاریہ وچ اچاریہ پرفولہ چندر رائے سکچھا پرانگن ، آچاریہ پرفولہ چندر کالج ، پرفل چندر کالج ، اچاریہ پرفولہ چندر ہائی اسکول فار بوائز ، تے اچاریہ پرفوریلا چندر رے پولی ٹیکنک

ذا‏تی زندگی

وہ زندگی بھر بیچلر رہے جس نے سیاست وچ ودھ چڑھ کر حصہ لیا۔ اوہ سدھارن برہمو سماج تو‏ں نیڑے تو‏ں وابستہ رہے تے انہاں نے اپنی زندگی دے دوران مختلف انتظامی عہدےآں اُتے قبضہ کيتا تے آخر کار سدھارن براہمو سماج دے صدر تے ٹرسٹی دے طور اُتے منتخب ہوئے۔ اوہ صرف اپنی صلاحیت دے بل بو‏‏تے اُتے منتخب ہوئے سن ، نہ کہ اس دے برہمو سماج وچ اپنے والد دے اثر و رسوخ د‏‏ی وجہ تاں۔

کتابیات

• — (1886). Essays on India. Edinburgh: University of Edinburgh. 
• — (1895). Chemical Research at the Presidency College, Calcutta. Calcutta: Hare Press.  (دوبارہ شائع شدہ 1897)
• — (1902). Saral Prani Bijnan (Simple Science). Calcutta: Cherry Press. 
• — (1902). A History of Hindu Chemistry, Volume I. Calcutta: Bengal Chemical and Pharmaceutical Works. 

  ان دے شائع کردہ سائنسی مقالےآں د‏‏ی مکمل لسٹ دے ل his ، اس د‏ی جابجاary نظر جرنل آف انڈین کیمیکل سوسائٹی وچ دیکھو ۔

ہور ویکھو

• گورنمنٹ پی سی کالج ، باگھیر
• آچاریہ پرفولہ چندر کالج
• پرفولہ چندر کالج
• گل کرسٹ ایجوکیشنل ٹرسٹ

نوٹ

حوالے

باہرلے جوڑ

• Works by or about Prafulla Chandra Ray
• پرفل چندرا رے د‏‏ی اشاعت Archived 2019-08-04 at the وے بیک مشین
• اک سوانح حیات (کلکتہ وےب ڈاٹ کم)
• ویگایان پرسر ویب سائٹ تو‏ں آرٹیکل