"<span lang="ur">دیاربکر</span>[[ گٹھ:مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے ]]" دیاں دہرائیاں وچ وکھراپا
Content deleted Content added
گروہ گٹھ بندی: کاپی گٹھ :ایشیا دے شہر توں گٹھ :ایشیائی شہر |
No edit summary |
||
لیک ۲۷ –
ایہہ شہر تریخی اہمیت دا حامل اے تے عہد قدیم چ [[رومی سلطنت]] ، [[بازنطینی سلطنت]] تے [[ساسانی سلطنت]] دا حصہ رہیا ۔
دیار باقر دا شمار دنیا دے ایداں دے قدیم شہراں وچ ہوتاہے کہ جتھے ہزاراں سالاں توں انسانی رہتل پنپ رہی اے ۔
دیار باقر جنوب مشرقی ترکی دا اک وڈا شہر اے جو دریائے دجلہ دے کنارے واقع اے جو کہ جنوب مشرقی اناطولیہ دا دوسرا سب توں وڈا شہر اے ۔
== آبادی جغرافیہ ==
Line ۶۹ ⟶ ۷۳:
1923ء چ [[ترک]] جمہریہ دے قیام دے بعد دیاں تن دہائیاں چ دیابکر [[کرد]]اں دے خلاف ترک قومی پالیسیاں دا گڑھ بن گیا جس د ے نتیجے چ کرد اشرافیہ نوں ختم کردتا گئیا تے بوہت سارے کرداں نوں لہندے [[ترکی]] چ جلاوطن کر دتا گیا ۔
دیار باقر وچ کرداں دی اکثریت اے تے ایہ شہر تاریخی اہمیت دا حامل اے تے عہد قدیم وچ رومی، بازنطینی تے ساسانی سلطنتاں دا حصہ رہیا اے۔
جنگ ملازکرد دے بعد اس اُتے اوغوز ترکاں نے بادشاہت کيتی۔ ایہ ایل خانی تے ایوبی سلطنتاں دے درمیان تنازعات دا وی سبب رہیا۔ بعد وچ اس اُتے ترکمان ریاستاں قرہ قویونلو تے آق قویونلو نے اَگڑ پِچھڑ حکومت کیتی۔ سلیم اول دے دور وچ ایہ سلطنت عثمانیہ دا حصہ بن گیا۔
عثمانی ولایت دیار باقر موجودہ ترکی دے جنوب مشرقی صوبےآں وچ اک مثلث دی شکل وچ سی جو جھیل ارومیہ تے جھیل وان دے درمیان واقع سی۔
پہلی جنگ عظیم وچ شہر دی شامی و آرمینیائی آبادی نوں باہر کڈ دتا گیا تے عثمانی سلطنت دی شکست دے بعد فرانسیسیاں نے اس اُتے قبضہ کرنے دی کوشش کيتی۔
علاقے وچ دی جانے والی کھدائی دے نتیجے وچ معلوم ہويا اے کہ ایتھے انسانی آبادی گیارہ ہزار سال توں بستی چلی آرہی اے۔ پرانے وقتاں وچ اس شہر کو" امیدا "کہیا جاندا سی کہ جو ہر گزردے دور وچ اک اہم ثقافتی و تجارتی مرکز بنا رہیا ۔ شہر دے مختلف تہاذیبی ادوار دی جھلک ایتھے دے طرزِ تعمیر وچ نمایاں طور اُتے نظر آتی اے ۔ دیار بکر جدید تے قدیم دو حصےآں وچ بٹا ہويا اے۔ ایتھے دی قدیم ترین تعمیرات وچ دیار بکر دا قلعہ شامل اے جو کہ غالباً نو ہزار سال پرانا اے ۔اس قلعے دا شمار دیوارِ چین دے بعد دنیا دی طویل ترین تعمیرات وچ ہُندا اے ۔ اس دے معمار دے بارے وچ معلومات دا فقدان اے لیکن اِنّا ضرور اے کہ ایہ قلعہ آج وی اپنی اصلی حالت وچ موجود اے ۔اس قلعے دی طوالت چھہ کلو میٹر تے بلندی دس توں بارہ میٹر اے کہ جس اُتے بارہ مختلف تہاذیب دا اثر رہیا اے جنہاں وچ رومی،بازنطینی، عرب، سلچوک تے عثمانی ادوار شامل نيں۔ ایہی وجہ اے کہ دیار بکر نوں اناطولیہ دے اہم ترین تاریخی ورثے دے طور اُتے قبول کيتا جاندا اے ۔
تاریخی شاہراہِ ریشم دی گزر گاہ اُتے واقع دیار بکر کے بند بازار دور عثمانی وچ تعمیر کیتے گئے سن جو کہ کافی شہرت رکھدے نيں۔ اپنے منفرد طرزِ تعمیر تے وسیع و عریض احاطاں دی وجہ توں صدیاں توں اپنے پیراں اُتے کھڑے انہاں بند بازاراں وچ آج وی ماضی دی طرح گہما گہمی نظر آتی اے کہ جتھے خرید و فروخت تے قیام و طعام دونے دا انتظام موجود اے۔
دیار بکر وچ زرتشت، یزیدی تے پاگان ثقافتاں دا وی رنگ نظر آتا اے ۔ تاریخِ اسلامی دے حوالے توں اس شہر نوں خصوصیت حاصل رہی اے کہ جتھے مکہ تے مدینہ دے بعد سب توں زیادہ صحابیاں نے قیام کيتا ۔ اک اندازے دے مطابق اس شہر نے پنج سو اکتالیس صحابہ کرام دی میزبانی دا شرف حاصل کيتا ایہی نئيں بلکہ اس شہر نے مسیحیت دی تبلیغ دے سلسلے وچ وی کافی اہم خدمات انجام دتیاں جنہاں وچ کیتھولیک گرجا گھر دے ظلم و ستم توں متاثرہ سوریانی فرقے توں وابستہ گرجا گھر وی شامل نيں جو کہ بالترتیب گیارہويں صدی تے انیہويں صدی وچ تعمیر کیتے گئے سن ۔ دیار بکر دی تریخ تے فن تعمیر توں متاثرہ کثیر تعداد وچ مسیتاں تے گرجا گھر موجود نيں۔
دیار بکر دی فصیلاں تے حیوسل باغیچاں نوں یونیسکو دے عالمی ورثے وچ شامل کروانےکے لئی جنہاں کوششاں دا آغاز کيتا گیا سی اوہ بخوبی پایہ تکمیل نوں پہنچ چکی نيں تے ہن ایہ تمام تاریخی آثار اس عالمی لسٹ وچ شامل نيں۔
{{ترکی دے شہر}}
| |||