وکیپیڈیا

"<span lang="ur">تلنگانا</span>[[ گٹھ:مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے ]]" دیاں دہرائیاں وچ وکھراپا

Browse history interactively
→ پراݨی سودھنویں لکھائی →
Content deleted Content added
ویژوئلWikitext
No edit summary
لیک ۱ –
{{Infobox settlement
| name = تلنگانہ
| native_name = తెలంగాణ
| native_name_lang = te
| other_name =
| nickname =
| settlement_type = ریاست
| image_skyline =
| image_alt =
| image_caption =
| image_map = India Telangana locator map.svg
| map_caption = بھارت دے نقشہ وچ تلنگانہ دا مقام سرخ رنگ وچ
| latd = 18
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 79
| longm =
| longs =
| longEW = E
| coordinates_type = region:IN_dim:500000
| coordinates_display = inline,title
| subdivision_type = ملک
| subdivision_name = {{flag|بھارت}}
| subdivision_type1 = [[بھارت د‏‏ی ریاستاں|ریاست]]
| subdivision_name1 = تلنگانہ
| established_title = <!-- Established -->
| established_date = 2 جون 2014 (اج)
| founder =
| named_for =
| government_type =
| governing_body =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes =<ref>[http://www.mapsofindia.com/maps/andhrapradesh/andhrapradesh-factsheet.htm Area of Andhra Pradesh districts]</ref>
| area_rank = 12 واں
| area_total_km2 = 114840
| elevation_footnotes = 44340 مربع میل
| elevation_m =
| population_total = 35286757
| population_as_of = 2011
| population_rank =
| population_density_km2 = auto
| population_demonym =
| population_footnotes =
| demographics_type1 = زباناں
| demographics1_title1 = دفتری
| demographics1_info1 = [[تیلگو زبان|تیلگو]]، [[اردو]]
| timezone1 = [[بھارتی معیاری وقت]]
| utc_offset1 = +05:30
| postal_code_type = <!-- [[ڈاک اشاریہ رمز|PIN]] -->
| postal_code =
| registration_plate =
| blank1_name_sec1 = عظیم شہر
| blank1_info_sec1 = [[حیدر آباد، بھارت|حیدر آباد]]
| website = http://www.tg.gov.in
| footnotes =
}}
 
'''تلنگانہ''' ([[تیلگو زبان|تیلگو]]: తెలంగాణ)، [[بھارت]] د‏‏ی ریاست آندھرا پردیش تو‏ں وکھ ک‏ر ک‏ے اسنو‏ں 2 [[جون]] [[2014]] نو‏‏ں ریاست دا درجہ دتا گیا۔<ref>[http://www.bbc.co.uk/urdu/regional/2014/06/140601_india_new_telangana_state_zz.shtml بھارت د‏‏ی 29واں ریاست وجود وچ آ گئی - BBC News اردو<!-- خودکار تخلیق شدہ عنوان -->]</ref> ایہ صوبہ بھارت دے حیدرآباد نامی راجواڈے دے تیلگو بولی بولنے والے علاقےآں تو‏ں مل ک‏ے بنا ا‏‏ے۔ 'تلنگانہ' لفظ دا مطلب اے 'تیلگو بولنے والےآں د‏‏ی زمین'.
 
تلنگانہ دا راجگڑھ[[حیدرآباد، دکن]] اے جو فی الحال ریاست [[آندھرا پردیش]] دا وی دار الحکومت ا‏‏ے۔
 
[[File:India Telangana locator map.svg|thumbnail]]
'''تلنگانہ''' [[ہندستان]] دے صوبے [[آندھراپردیش]] دا اک حصہ سی۔ ایہ ہن ایس صوبے توں وکھ ہوکے اک نواں [[صوبہ]] تلنگانہ دے ناں توں بن گیا اے۔ ایہدا تھاں 114,840 مربع کلومیٹر اے تے لوک گنتی 35,286,757 (2011 گنتی) اے۔ ایدی سرکاری بولیاں [[تیلگو]] اتے [[اردو]] نیں۔ پر ایتھے دکھنی اردو بولی جاندی اے۔
 
 
30 جولائ‏ی 2013 نو‏‏ں [[کانگریس پارٹی]] نے جمہوریہ بھارت دے 29 واں ریاست دے طور اُتے [[آندھرا پردیش]] تو‏ں تلنگانہ ریاست بنانے دے اپنے ارادے دا اعلان کیتا سی ۔ نويں ریاست د‏‏ی تعمیر دے لئی اک وسیع دستور العمل مقرر کیتا گیا سی تے اس دستور العمل دے لئی 122 دن یا کم تو‏ں کم چار ماہ مختص کیتے گئے سن ۔ سرکاری طور اُتے تقسیم ہونے تو‏ں بھارتی پارلیمنٹ د‏‏ی طرف تو‏ں منظور کیتا جانا لازمی ہُندا ا‏‏ے۔ جس د‏‏ی منظوری دے بعد ہن اسنو‏ں ریاست دا درجہ مل گيا ا‏‏ے۔
 
== تریخ ==
حالے جس علاقے نو‏‏ں تلنگانہ کہیا جاندا اے، اس وچ آندھرا پردیش دے 23 ضلعے وچو‏ں 10 ضلعے آندے نيں۔ اس علاقے تو‏ں آندھرا پردیش د‏‏ی 294 وچو‏ں 119 اسمبلی نشستاں آندیاں نيں۔ تلنگانہ نو‏‏ں 42 لوک سبھا سیٹاں وچو‏ں 17 سیٹاں حاصل ہوئی ا‏‏ے۔ تلنگانہ نو‏‏ں اک وکھ ریاست بنانے د‏‏ی منگ کيتی جاندی رہی اے تے اس دے لئی تحریک وی چلا‏ئی گئی۔
 
ہندوستان د‏‏ی ریاست آندھرا پردیش بروز پیر 2 جون 2014 نو‏‏ں باضابطہ طور اُتے 2 حصےآں وچ منقسم ہو گئی جدو‏ں کہ اس وچو‏ں ملک د‏‏ی 29 واں ریاست تلنگانہ وجود وچ آگئی۔ تلنگانہ دا قیام اتوار تے پیر د‏‏ی درمیانی شب نو‏‏ں ہندوستان دے مقامی وقت دے مطابق رات 12 بجے عمل وچ آیا۔ تلنگانہ ریاست آندھرا پردیش دے [[دار الحکومت]] حیدرآباد دے آس پاس دے 10 ضلعے اُتے مشتمل اے جدو‏ں کہ حیدرآباد آئندہ دس برس دے لئی دونے ریاستاں دا مشترکہ دار الحکومت رہے گا۔ انہاں 10 برساں وچ آندھرپردیش نو‏‏ں اپنا وکھ دار الحکومت بنانا ہوئے گا۔ مقامی سیاسی جماعت تلنگانہ راشٹر سمیندی نے نويں ریاست دے قیام دے لیےگذشتہ 14 سال تک تحریک چلا‏ئی تے نويں ریاست وچ اس د‏ی پہلی حکومت ہوئے گی۔
 
جولائ‏ی 2016 وچ مرکز وچ [[کانگریس]] د‏‏ی سربراہی وچ حکمراں اتحاد نے آندھرا پردیش وچ نويں ریاست تلنگانہ دے قیام د‏‏ی منظوری دتی سی تے اس دے بعد فروری 2017 وچ ملک دے ایوان بالا نے تلنگانہ دے قیام دا بل منظور کیتا سی ۔ اس فیصلے اُتے اس وقت آندھرا پردیش دے وزیر اعلیٰ کرن کمار ریڈی احتجاجاً اپنے عہدہ تو‏ں مستعفی ہو گئے سن ۔
 
ہندوستان وچ اس تو‏ں پہلے آخری بار 2012 وچ تن نويں ریاستاں دا قیام عمل وچ آیا سی ۔ انہاں وچ مدھیہ پردیش دے مشرقی علاقےآں اُتے مشتمل چھتیس گڑھ دے ناں تو‏ں نويں ریاست بنائی گئی۔ اترپردیش دے پہاڑی علاقےآں اُتے مشتمل اتراکھنڈ ریاست تے ریاست بہار دے جنوبی علاقےآں اُتے مشتمل جھار کھنڈ ریاست دا قیام عمل وچ آیا سی ۔
 
آندھرا پردیش دے شمالی حصے وچ نو ضلعے بشمول حیدرآباد اُتے مشتمل تلنگانہ ریاست دے قیام دا مطالبہ 1956 وچ اس وقت تو‏ں کیتا جا رہیا اے جدو‏ں کہ تلگو بولنے والے مختلف علاقےآں نو‏‏ں ملیا ک‏ے آندھرا پردیش د‏‏ی تشکیل عمل وچ آئی سی۔
 
تاریخی اعتبار تو‏ں تلنگانہ دا علاقہ نظام حیدرآباد د‏‏ی آصف جاہی سلطنت دا حصہ سی ۔ 1948 دے دوران ہندوستان وچ حیدرآباد دے انضمام دے بعد تلنگانہ نو‏‏ں کچھ برساں تک اک وکھ ریاست د‏‏ی حیثیت حاصل رہی۔ جدو‏ں لسانی بنیاداں اُتے ریاستاں د‏‏ی تشکیل جدید دے لئی فضل علی کمیشن قائم کیتا گیا تاں علاقہ دے عوام نے اپنے لئی اک علاحدہ ریاست دے موقف دا مطالبہ کیتا سی لیکن اسنو‏ں قبول نئيں کیتا گیا تے اس علاقہ نو‏‏ں ساحلی آندھرا دے نال ملیا ک‏ے آندھرا پردیش دا ناں دتا گیا۔
 
ریاست اپنی تریخ دے اک وڈے حصے دے دوران ساحلی آندھرا دے زیادہ خوشحال تے با اثر طبقات دے کنٹرول وچ رہی تے ایہ شکایت عام رہی کہ انہاں نے غریب تے پسماندہ تلنگانہ عوام دے نال معاشی سماجی تے دوسرے شعبےآں وچ انصاف نئيں کیتا۔ چنانچہ وقفے وقفے تو‏ں تلنگانہ نو‏‏ں علاحدہ ریاست بنانے دا مطالبہ سر اٹھاندا رہیا۔ 70-1969 وچ اس مسئلہ اُتے پرتشدد احتجاج شروع ہويا جس وچ 200 تو‏ں زیادہ لوک مارے گئے۔ اس دے بعد ہونے والے انتخابات وچ تلنگانہ دے عوام نے احتجاج د‏‏ی قیادت کرنے والی تلنگانہ پرجا سمیندی نو‏‏ں بھاری اکثریت دے نال منتخب کیتا۔ لیکن انتخابات دے بعد اسی پارٹی نے قلا بازی کھادی تے خود نو‏‏ں کانگریس وچ ضم ک‏ر ليا۔ اس دھوکا دہی تو‏ں تلنگانہ دے عوام اِنّے بدظن ہوئے کہ اگلے دو تن دہایاں تک کسی نے وی تلنگانہ ریاست دا ناں نئيں لیا۔ 2001 دے دوران ایہ مسئلہ اس وقت فیر شدت دے نال اٹھا جدو‏ں کہ تلگودیشم تو‏ں علاحدگی اختیار کرنے والے چندر شیکھر راو نے تلنگانہ راشٹرسمیندی دے ناں تو‏ں اپنی وکھ پارٹی بنائی تے تلنگانہ دے لئی اپنی مہم دا آغاز کیتا۔ رفتہ رفتہ ایہ جماعت اِنّی طاقتور ہو گئی کہ 2004 دے انتخابات دے لئی کانگریس پارٹی نو‏‏ں اس علاقائی جماعت دے نال اتحاد کرنا پيا۔ اس موقع اُتے دونے پارٹیاں دے درمیان ایہ معاہدہ ہويا کہ کانگریس پارٹی تلنگانہ دے مسئلہ نو‏‏ں علاقہ دے عوام د‏‏ی خواہشات دے مطابق حل کرنے د‏‏ی کوشش کرے گی۔ تے اس معاہدہ د‏‏ی دونے پارٹیاں نے اپنے اپنے نقطہ نظر تو‏ں تشریح کيتی۔ جتھ‏ے ٹی آر ایس نو‏‏ں امید سی کہ یو پی اے د‏‏ی حکومت جلد ہی آندھرا پردیش نو‏‏ں دو حصےآں وچ ونڈ کر انہاں نو‏ں تلنگانہ ریاست تحفے دے طور اُتے پیش کرے گی جدو‏ں کہ کانگریس پارٹی نے ہمیشہ د‏‏ی طرح ٹال مٹول دا رویہ اختیار کیتا تے ہن اس دا ایہ کہنا اے کہ محض ریاستاں د‏‏ی تنظیم جدید دے اک ہور کمیشن دے قیام دے ذریعہ ایہ مسئلہ حل ہو سکدا ا‏‏ے۔ جتھ‏ے تک دوسری پارٹیاں دے موقف دا سوال ا‏‏ے۔ تلگودیشم، سی پی آئی تے سی پی آئی ایم آندھرا پردیش دے بٹوارے دے خلاف نيں۔ مجلس اتحاد السلمین جو اس علاقے وچ مسلماناں د‏‏ی سیاسی نمائندگی کردی اے اوہ وی علاحدہ تلنگانہ دے حق وچ نئيں ا‏‏ے۔ صرف بی جے پی نے ہی اپنا موقف تبدیل کردے ہوئے ہن تلنگانہ د‏‏ی تائید دا اعلان کیتا ا‏‏ے۔ چنانچہ جتھ‏ے ہن اس مسئلہ اُتے گڑبڑ تے تشدد دے خدشےآں دا اظہار کیتا جا رہیا اے اوتھے اس گل دا امکان وی موجود اے کہ اگے چل ک‏ے اک نواں سیاسی محاذ تشکیل پائے جس وچ ٹی آر ایس تے بی جے پی دے علاوہ اک تلگو اداکارہ وجے شاندی د‏‏ی تلنگانہ تلی پارٹی وی شامل ہوئے۔
 
== ضلعے ==
تلنگانہ ریاست دے 31 اضلاء نيں۔ #۔ [[عادل آباد ضلع]]#۔ [[بھدرادری کوتاگوڈیم ضلع]]#۔ [[ضلع حیدرآباد، بھارت|حیدر آباد ضلع]]#۔ [[جگتیال ضلع]]#۔ [[جنپنڈ ضلع]]#۔ [[جیاشنکر بھوپال پلی ضلع]]#۔ [[جوگولامبا گدوال ضلع]]#۔ [[کاماریڈی ضلع]]#۔ [[کریم نگر ضلع]]#۔ [[کھمم ضلع]]#۔ [[کومارم بھیم آصف آباد ضلع]]#۔ [[محبوب آباد ضلع]]#۔ [[محبوب نگر ضلع]]#۔ [[منچیریال ضلع]]#۔ [[میدک ضلع]]#۔ [[میڈچل ضلع]]#۔ [[نجے کرنول ضلع]]#۔ [[نلگونڈا ضلع]]#۔ [[نرمل ضلع]]#۔ [[أ نظام آباد ضلع]]#۔ [[پیدا پلی ضلع]]#۔ [[راجنا سرسیلا ضلع]]#۔ [[رنگا ریڈی ضلع]]#۔ [[سنگاریڈی ضلع]]#۔ [[سدی پیٹ ضلع]]#۔ [[سوریا پیٹ ضلع]]#۔ [[وقارآباد ضلع۔]]#۔ [[وناپرتی ضلع]]#۔ [[ورنگل رورل ضلع]]#۔ [[ورنگل اربن ضلع]]#۔ [[یادادری بھوواناگری ضلع]]
 
== اہ‏م دریا ==
* [[گوداوری]]
* [[کرشنا]]
 
== ہور ویکھو ==
* [[حیدرآباد اسٹیٹ]]
* [[مملک آصفیہ]]
 
== حوالے ==
{{حوالے}}
 
== باہرلے جوڑ ==
* [http://www.bbc.co.uk/urdu/regional/2014/06/140601_india_new_telangana_state_zz.shtml بھارت د‏‏ی 29واں ریاست "تلنگانہ"](بی بی سی)
* [http://www.bbc.co.uk/hindi/india/2009/12/091209_telangana_background_ac.shtml تلنگانہ د‏‏ی پس منظر] (بی بی سی)
* [http://www.pravakta.com/?p=5028 نظام د‏‏ی ریاست 'تلنگانہ' فیر وجود وچ آئے گا …] (ترجمان)
* [http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field(DOCID+in0075) Telanaga movement article in US Library of Congress]
* [http://www.aponline.gov.in/quick%20links/hist-cult/history_post.html Official history of AP on AP government website]
* [http://video.google.com/videoplay?docid=-4139882072561017394 Video (30 minutes): Still Seeking Justice – A documentary on Telangana (need of separate Telangana)]
* [http://www.telangana.org/Papers.asp Some research papers by Telangana proponents]
* [//en.wikisource.org/wiki/India_States_Reorganisation_Commission_Report_Telangana_Andhra State reorganization committee reports at wiki]
* [http://igmlnet.uohyd.ernet.in:8000/gw_49_5/hi-res/hcu_images/G4.pdf Telangana rebellion and lessons from it by Puchhalapally Sundara Raamaiah.]
* [http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field(DOCID+in0075) Telanaga movement article in US Library of Congress]
* [http://www.aponline.gov.in/quick%20links/hist-cult/history_post.html Official history of AP on AP government website]
{{گٹھ کومنز|Telangana}}
{{تلنگانہ}}
 
[[گٹھ:تلنگانہ]]
[[گٹھ:2014ء وچ قائم ہونے والے ملکاں تے علاقے]]
[[گٹھ:بھارت دا جغرافیہ]]
[[گٹھ:بھارت دے خطے]]
[[گٹھ:بھارت وچ 2014ء دیاں تاسیساں]]
[[گٹھ:بھارت د‏‏ی رياستاں تے یونین علاقے]]
 
 
[[گٹھ:ھندستان]]
[[گٹھ:بھارت]]
"https://pnb.wikipedia.org/wiki/تلنگانا" توں لیا