"<span lang="ur">ماد</span>[[ گٹھ:مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے ]]" دیاں دہرائیاں وچ وکھراپا

'''ماد''' ([[قدیم فارسی زبان|قدیم فارسی]] ''{{lang|peo-Latn|Māda-}}'', [[سنسکرت]]: मैढ़; {{lang-he-n|מָדַי}}) ایران دی قدیم تریخ اصل وچ دو آریائی قبائل، میدی جاں ماد تے پارس دے سیاسی عروج توں ہُندی اے۔ آریاں دے ورد توں صدیاں پہلے جنوبی ایران وچ سوسیانہ جاں خوزستان وچ علامی (Elamic) آباد ہوچکے سن تے شمال مغربی حصہ اُتے آشوری (Asurianes) اپنی حکومت قائم ہو چکی سی۔ اس سرزمین اُتے آریاں نوں قدرتی طور اُتے انہاں دوناں توں جنگ کرنی پئی سن۔ میدیاں نے اک شہر ہگبتان جاں یکتبان جاں امدان (Aogmtana or Ecbatana or Amadna) تے پارس نے پرسومش (Parsumash) تے پرساگرد (Parsagarda) آباد کیتا۔ ساناں پارسکے حالات خود انہاں دی تحریراں وچ کم و بیش مل جاندے نیں، مگر میدیاں نے کوئی ریکارڈ نئی‏‏ں چھڈیا۔ انہاں دے حالات آشوری کتباں، یہود ملفوظات تے یونانی مورخاں دی کتاباں توں ماخوذ نیں۔ آشوری بادشاہ تغلد بلاسد دوم Tiglath Plaser 2ed (1115 تا 1102 ق م) دے اک کتبہ اُتے پہلی بار میدیا تے اس دے دارلحکومت امدان دا ناں اک محکوم خطہ دی حثیت توں آندا اے۔ اس دے بعد شلما نصر سو مShamaneser 3ed (857۔ 823 ق م) دی روایات وچ انہاں دوناں قبائل دا ذکر ملدا اے، کہ اس نے پارسو (Parsu) دے بادشاہ توں خراج وصول کیتا تے ماد (Madd) دی سر زمین تک پیش قدمی دی۔ شمش عداد پنجم Shamesh Adadd 5th(823۔811 ق م) تے تغلد بلاسر سوم Tiglath Plaser 3ed (745 تا 727 ق م) دے کتباں وچ وی انہاں دا ذکر محکوم قوماں دی حثیت توں انہاں دا ذکر آیا اے۔ انہاں تذکراں توں ظاہر ہُندا اے کہ 058 ق م تک انہاں نے سیاسی اہمیت حاصل کرلی سی۔ اس دے بعد سرغون دوم Sargon 2th دے کتبے اُتے اک شخص دتا نوں (Diaaukhu) یونانی ڈیوکس (Deioces) دا ناں ملدا اے، جس نوں ہیروڈوٹس نے میدیاں دا پہلا بادشاہ کہیا اے۔ حقیقت ایہ اے کہ دیاکوسے ای سیاسی تریخ دی ابتدا ہُندی اے۔<ref>ڈاکٹرمعین الدین، قدیم مشرق جلد دؤم۔ 21 تا 23</ref>

==مادی اشوری معرکہ آرائی==