وکیپیڈیا

"<span lang="ur">خانان کاراخانی</span>[[ گٹھ:مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے ]]" دیاں دہرائیاں وچ وکھراپا

Browse history interactively
→ پراݨی سودھنویں لکھائی →
Content deleted Content added
ویژوئلWikitext
چھوٹا کم robot Adding: ar:قراخانات
No edit summary
لیک ۱ –
خانان کاراخانی یاں کاراخانی خانیٹ ، [[گھبلے زمانے]]آں( [[قرون وسطی]]) دی اک [[ترک]] ریاست سی ، جہڑی کاراخانیاں یاں قرہ خانیاں ، جہڑے ایلیک خانی وی آکھوندےسن، نے قائم کیتی جہڑا اک ترک ٹبر سی ۔ ایہہ ریاست 840ء توں 1211ء تک [[گھبلے ایشیا]]([[وسط ایشیا]]) چ [[ماوراالنہر]] چ قائم رہی ۔ اینہاں دا راجگھر پہلے [[کاشغر]] ، فیر [[بلاساگین]] ، [[اوزگین]] تے فیر مڑ کاشغر رہئیا ۔ ریاست دا ناں دو ترک لفظاں کارا(قرہ) تے خان نال بنئیا اے ، کارا دا مطلب ترک بولی چ "کالا" یعنی معزز تے [[خان]] اصل ج کاغان اے ، جہڑا کہ ترک لقب اے جہڑا ریاست دےحکمران نوں دتا جاندا اے ۔▼
 
 
[[File:خانان کاراخانی دا جھنڈا.PNG|thumb|200px300px|left|خانان کاراخانی دا جھنڈا]]▼
== ابتدا ==▼
[[File:KaraKhanidAD1000.png|thumb|200px|left|کاراخانی خانیٹ سن 1000ء چ]]
▲خانان کاراخانی یاں کاراخانی خانیٹ ، [[گھبلے زمانے|گھبلے زمانےآں]]آں( دی [[قرون وسطیاک]]) دی اک [[ترک]] ریاست سی ، جہڑی کاراخانیاں یاں قرہ خانیاں ، جہڑے ایلیک خانی وی آکھوندےسن،آکھوندے سن، نے قائم کیتی جہڑا اک [[ترک]] ٹبر سی ۔ ایہہ ریاست 840ء توں 1211ء تک [[گھبلےوسطی ایشیا]]([[وسط|گھبلے ایشیا]]) چ [[ماوراالنہرماورا النہر]] چ قائم رہی ۔ اینہاں دا [[راجگھر]] پہلے [[کاشغر]] ، فیر [[بلاساگین]] ، [[اوزگین]] تے فیر مڑ [[کاشغر]] رہئیا ۔ ریاست دا [[ناں]] دو [[ترک]] لفظاں کارا(قرہ) تے [[خان]] نال بنئیا اے ، کارا دا مطلب ترک [[بولی]] چ "[[کالا]]" یعنی معزز تے [[خان]] اصل ج کاغان اے ، جہڑا کہ ترکت[[جوڑ]]رک لقب اے جہڑا ریاست دےحکمران نوں دتا جاندا اے ۔
 
 
▲== ابتدا ==
[[File:Premongol.png|thumb|300px|left|منگولاں توں پہلے جگ کاراخانی سلطنت دے علاقے تے دوجیاں سلطنتاں]]▼
 
 
▲[[File:Premongolجگ منگولاں توں پہلے.png|thumb|300px|left|منگولاں توں پہلے جگ کاراخانی سلطنت دے علاقے تے دوجیاں سلطنتاں]]
 
[[File:Asia_1025ad.jpg|thumb|200px|left|خانان کاراخانی سن 1925ء چ]]
 
'''== مڈھلی تریخ''' ==
 
 
پہلی [[ایغور سلطنت]] نال تسلسل تے [[کارا خوجہ]] نال قرابت داری دے علاوہ کاراخانی افسانوی [[افراسیاب]] شاہی ٹبر دی نسل چوں ہون دے دعوے دار سن ۔ عمودی لکھے جانے آلی [[ایغور]] [[لپی]] (رسم الخط) [[تیموری سلطنت|تیموریاں]] دے ویلے توں لہندے [[ترکستان]] دے [[مسلمان]] [[ترک|ترکاں]] وچکار کافی ورتئیا جانہہ لگا سی تے اسدے نال نال [[مشرقی ترکستان|چڑھدے ترکستان]]( [[مشرقی ترکستان]]) دے کجھ حصےآں وی [[مانچو]] دور چ استعمال چ آن لگا ۔
 
[[File:Aisha2.jpg|thumb|200px|left|تراز دے لاکے عائشہ بی بی دا مزار]]
 
کاراخانی تے [[خانان کاراخیتان]] ریاستاں دے خانہ بدوشاں ۔ [[کارلوک]] تے [[نیئمان]] خانہ بدوش قبیلےآں( لشکراں) نے جدید [[قبپچاققپچاق]] [[ترک]] بولن آلے [[قازقستان|قازاق]] ، [[کیرغزستان|کرغیز]] تے [[تاتاری|تاتار]] رہتلاں دی نیونہہ رکھی ۔ کاراخآنی رہتل دے کجھ [[اسلامی]] تے [[ایرانی]] اثرات اج وی [[تاجک]] ، [[ازبکستان|ازبک]] ۔ [[افغانستان|افغان]] ، [[ہوئی]] تے [[ایغور]] لوکاں چ پائے باندے نیں ، جنہاں چ [[دو]] [[چغتائی]] [[ترک]] [[بولی]] بولن آلے نیں ۔
 
 
== شروع دیاں ہجرتاں ==
 
[[ایغور|ایغوراں]] دی [[اک]] شاخ [[دریائے گانسو]] تے [[تارم دریا]] دے [[طاس]] دے [[نخلستان|نخلستاناں]] ول ہجرت کر گئی ۔ جداں گاؤچانگ (خوجہ) تے ہامی (کومول) ، تے [[بدھ]] ریاستاں دا اک کارا خوجہ ناں دا وفاق بنائیا ۔ دوجےآں نے [[تارم دریا]] دے دےلہندےلہندے طاس ۔ [[وادی فرغانہ]] ، جنگاریا تے [[قزاقستانقازقستان]] دے مسلم [[خوارزم شاہی سلطنت|سلطنت خوارزم]] دے نال لگدے حصےآں تے قبضہ کر لئیا ۔ اوہ 10ویں صدی عیسوی تک [[مسلمان]] ہو گئے تے اینہاں توں ای اٹھن آلے شاہی ٹبر نوں تریخ کاراخانی آکھئیا جاندا اے ۔▼
▲[[File:خانان کاراخانی دا جھنڈا.PNG|thumb|200px|left|خانان کاراخانی دا جھنڈا]]
▲ایغوراں دی اک شاخ [[دریائے گانسو]] تے [[تارم دریا]] دے طاس دے نخلستاناں ول ہجرت کر گئی ۔ جداں گاؤچانگ (خوجہ) تے ہامی (کومول) ، تے [[بدھ]] ریاستاں دا اک کارا خوجہ ناں دا وفاق بنائیا ۔ دوجےآں نے تارم دریا دےلہندے طاس ۔ [[وادی فرغانہ]] ، جنگاریا تے [[قزاقستان]] دے مسلم [[سلطنت خوارزم]] دے نال لگدے حصےآں تے قبضہ کر لئیا ۔ اوہ 10ویں صدی عیسوی تک [[مسلمان]] ہو گئے تے اینہاں توں ای اٹھن آلے شاہی ٹبر نوں تریخ کاراخانی آکھئیا جاندا اے ۔
 
[[File:UzgenMausoleum.jpg|thumb|200px|left|ازگین [[کرغیزستان]] چ 10ویں ، 11ویں صدی عیسوی دا کاراخانی مزار]]
[[File:Sutuq_Bughraxan_Qebrisi.JPG|thumb|200px|left|چين دے صوبے ژنجیانگ چ [[ارتش]] چ سلطان سطوق بغرا خان دا مقبرہ]]
999ء چ ہارون (یاں حسن) بغرا خان نے ، جہڑا [[ایغور]] کارلوک کنفڈریشن دے سردار دا پوتا سی ، [[سلطنت سامانیہ|سامانی سلطنت]] دے [[راجگھر]] [[بخارا]] تے قبضہ کر لئیا ۔ [[سلطنت سامانیہ]] دے علاقے [[خراسان]] تے [[افغانستان]] ، [[سلطنت غزنویہ]] تے [[ماوراءالنہرماورا النہر]] ، کاراخانیاں دے قبضے چ چلا گئیا ۔ اینچ [[آمو دریا]] دونہاں حریف سلطنتاں دے وچکار سرحد بن گئیا ۔ اس دورانئے چ کاراخانیاں نے [[اسلام]] قبول کر لئیا ۔▼
 
11ویں صدی عیسوی دے شروع چ کارا خانیاں دا اتحاد اندرونی خانہ جنگیاں پاروں ٹٹ گئیا ۔ 1041ء [[محمد عین الدولہ]] (دور حکومت:52 -1041ء) نے سلطنت دے لہندے علاقےآں دی حکومت سمبھالی ، جس دا مرکز [[بخارا]] سی ۔ 11ویں صدی دے آخر چ [[ایران]] چ سلجوقیاں ( [[سلجوق سلطنت|سلجوقیاں]]) دے عروج نال کارا خآنی سلجوقیاں دے باجگزار بن گئے ۔ بعد چ اینہاں نے اتلے چ [[خانان کارا خیتان]] تے دکھن چ سلجوقیاں دے اقتدار نوں برداشت کیتا ۔▼
 
[[سلجوق سلطنت|سلجوقیاں]] دے زوال مگروں 1140ء چ کاراخانی ، اتلے [[چین]] چ مرتکز ، حریف [[ترک]] کاراخیتانی کنفیڈریشن دے اقتدار دے تھلے آ گئے ۔ عثمان (دور حکومت:11-1204ء) نے کجھ چر لئی اس ٹبر دی آزاد حکومت بحال نوں بحال کیتا ، پر 1211ء چ کاراخانیاں نوں محمد [[علاؤ الدین خوارزم شاہ]] نے شکست دے کے اینہاں دا خاتمہ کر دتا ۔▼
▲999ء چ ہارون(یاں حسن) بغرا خان نے ، جہڑا ایغور کارلوک کنفڈریشن دے سردار دا پوتا سی ، سامانی سلطنت دے راجگھر [[بخارا]] تے قبضہ کر لئیا ۔ [[سلطنت سامانیہ]] دے علاقے [[خراسان]] تے [[افغانستان]] ، [[سلطنت غزنویہ]] تے [[ماوراءالنہر]] ، کاراخانیاں دے قبضے چ چلا گئیا ۔ اینچ [[آمو دریا]] دونہاں حریف سلطنتاں دے وچکار سرحد بن گئیا ۔ اس دورانئے چ کاراخانیاں نے [[اسلام]] قبول کر لئیا ۔
 
▲11ویں صدی عیسوی دے شروع چ کارا خانیاں دا اتحاد اندرونی خانہ جنگیاں پاروں ٹٹ گئیا ۔ 1041ء [[محمد عین الدولہ]] (دور حکومت:52 -1041ء) نے سلطنت دے لہندے علاقےآں دی حکومت سمبھالی ، جس دا مرکز [[بخارا]] سی ۔ 11ویں صدی دے آخر چ [[ایران]] چ سلجوقیاں ( [[سلجوق سلطنت]]) دے عروج نال کارا خآنی سلجوقیاں دے باجگزار بن گئے ۔ بعد چ اینہاں نے اتلے چ [[خانان کارا خیتان]] تے دکھن چ سلجوقیاں دے اقتدار نوں برداشت کیتا ۔
 
▲سلجوقیاں دے زوال مگروں 1140ء چ کاراخانی ، اتلے [[چین]] چ مرتکز ، حریف [[ترک]] کاراخیتانی کنفیڈریشن دے اقتدار دے تھلے آ گئے ۔ عثمان (دور حکومت:11-1204ء) نے کجھ چر لئی اس ٹبر دی آزاد حکومت بحال نوں بحال کیتا ، پر 1211ء چ کاراخانیاں نوں محمد [[علاؤ الدین خوارزم شاہ]] نے شکست دے کے اینہاں دا خاتمہ کر دتا ۔
 
 
Line ۳۶ ⟶ ۳۸:
== مشہور کاراخانی حکمران ==
 
تریخی اثرشہرت آلے کاراخانی حکمراناں چ [[کاشغر]] دےدا [[محمود تامگاچ]] شامل نیںاے ۔ اتلے [[چین]] چ جن شاہی ٹبر (1234ء-1115ء) دے ہتھوں [[خانان کاراخیتان|کارا خیتان شاہی ٹبر]] دی شکست دے بعد عظیم خیتان مندارین "[[ییلو داشی]]" خیتان سپاہیاں دے [[اک]] چھوٹے دستے نال [[چین]] توں نس گئیا ، تے [[تانگوت]] ، [[تبت]] ، [[کارلوک]] ، [[کارا خوجہ]] تے [[نیئمان]] علاقےآں توں جنگجو بھرتی کردا ہوئيا ، پناہ دی تلاش چ لہندے ول گئیا ۔
 
ییلو داشی نوں لہندی زیا بادشاہت تے [[بدھ]] کارا خوجےآں نے پناہ دتی ، پر [[مسلمان]] کاراخانیاں نے گالجا تے [[کاشغر]] وچکار اسنوں ڈکئیا ۔ انتقاما اس نے کاراخانی ریاستاں نوں اک [[اک]] کر کے مغلوب کیتا تے [[دریائے ارتش]] دے نال [[بالاساگین]] چ [[خانان کاراخیتان]] دی حاکمیت قائم کر دتی ۔ کاراخانی فوج دے کئی کمانڈر ،جدان [[خوارزم]] دے حامرانحکمران عثمان دا پیؤ ، [[خانان کاراخیتان]] دے حملے دوران کاراخانی سرزمین توں نس گئے ۔ 1244ء چ [[مصر]] دے [[مملوک|مملوکاں]]اں دی دعوت تے ، عّثمانعثمان اپنےاپنی [[فوج]] لے کے [[بیت المقدس]] گئیا تے اسلامی فوجاں ولوں لڑدے ہوئے اس مقدس [[شہر]] نوں صلیبیاں توں آزاد کروائیا ۔
 
 
Line ۴۶ ⟶ ۴۸:
== زوال ==
 
== ہور ویکھو ==
 
* [[خانان کاراخیتان]]
 
[[category:تریخ]]
Line ۵۱ ⟶ ۵۶:
[[category:تریخ اسلام]]
[[category:سلطنتاں]]
[[category:خانان]]
 
[[category:چین]]
[[ar:قراخانات]]
[[az:Qaraxanlılar sülaləsi]]
"https://pnb.wikipedia.org/wiki/خانان_کاراخانی" توں لیا