'''سیستان درونیطاس''' یا '''سیستان بیسن''' (<small>[[انگریزی]]: Sistan Basin</small>) دکشندکھن پچھمیلہندے [[افغانستان]] اورتے دکشندکھن پورویچرھدے [[ایران]] میںوچ ستھتواقع ایکاک [[بند جلسمبھر]] علاقہ ہے۔ یہایہہ دنیا کےدے سبسبھتوں سےخشک ششکعلاقےآں شیتروںوچوں میں سے ایکاک ہے اوراتے یہاںاتھے اکثر سوکھاسوکا پڑتاپیندا ہے۔ہے یہاں۔ پراتھے افغانستان کےدے پروتیپہاڑی شیتروںعلاقےآں سےتوں بہت سےسارے ندیدریا- جھرنے پانی لاتےلیاندے ہیںہن توتاں افغانستان کیدے گودزریہگودزری درونیطاس میںوچّ جاتےجاندے ہیںہن (یہ ایہہ سیستان درونیطاس کادا ایکاک دھنسادھنسیا ہواہویا شیترعلاقہ ہے )۔یہاں। پراتھے [[ہندوہندوکش| ہندُو کش پروتوںپربتاں ] ] سےتوں ابھرنےنکلن والیوالا [ [ ہیلمند ندیدریا] ] بھیوی اپنا پانی لاتیلیاؤندا ہے۔ہے ۔<ref name="ref74mahib">[http://books.google.com/books?id=v5fxPE_XFZkC World Book Focus on Terrorism], World Book, Inc, World Book .com, 2002, ISBN 978-0-7166-1295-7, ''... The region is crossed by the Helmand River, which flows from the Hindu Kush to the Sistan Basin on the Iranian border. The basin has several slightly salty lakes and marshes ...''</ref>
== اتہاس ==
سیستان درونیطاس کےدے شیترعلاقے میںوچّ پچھلے ٥٠٠٠5000 سالوںسالاں سےتوں سنسکرتیاںرہتلاں بسوس رہیںرہیاں ہیںہن اوراتے یہاںاتھے کئی پراتنپرانے ستھلتھاں ملیںملے ہیں۔ہن اسکے۔ اسدے [[ایران]] والے شیترعلاقے میںوچّ شہر سوختہ ( یعنی 'جلاساڑیا ہواہویا شہر' ) ٣١٠٠3100 ایساپوروقم میںوچّ ستھاپتقایم ہواہویا تھا۔سی یہ۔ ایہہ ہیلمند ندیدریا کیدے ایکاک اپندیمعاون پردریا ستھتاتے تھاواقع سی جو ابہن سوکھسکّ چکیچکیا ہے ہے،، جس سےتوں اسکےاسدے نواسیوںواسیاں کونوں مجبوراً یہایہہ نگر چھوڑناچھڈنا پڑا۔پیا ۔ سیستان درونیطاس میںوچّ افغانستان کادا [[زرنج]] شہر بھیوی ہے جو مدھیہوچکار کالویلےآں میںوچّ سنسکرتیوہتل کادا ایکاک مہتوپورناہم کیندرمرکز ہواہویا کرتاکردا تھا،سی ، لیکن ابہن کافی حد تکتکّ ریگستانی ریتوںریتاں سےنال ڈھکاڈھکیا جا چکاچکیا ہے۔ہے یہاں۔ کےاتھے دے [ [ دشت مارگومرگو] ] علاقے میںوچّ سنچائی کیدیاں نہروںنہراں اوراتے کھیتوںکھیتاں کےدے نشان ملے ہیںہن جو ابہن ریت سےنال بھرکربھرکے ویراناجڑیا ہوئے پڑےپئے ہیں۔ہن آدھونک۔ یگموجودہ میںویلے وچّ اس شیتر میںعلاقےوچّ آبادی بہت کمگھٹّ ہے ۔ ہے۔<ref name="ref85cofex">[http://books.google.com/books?id=KRt0HfYFZGsC Afghanistan: The land], Erinn Banting, Crabtree Publishing Company, 2003, ISBN 978-0-7787-9335-9, ''... Lying between the deserts is the Sistan Basin. The bowl-shaped basin, where an ancient civilization flourished until the 1300s, once held water. Now, it is a semi-desert region where very little grows ...''</ref>
== درونی طاس==
[ [درونی طاس] ] یاجاں [ [ جلسمبھر ] ] اس بھوگولکجغرافیائی شیترعلاقے کونوں کہتےکہندے ہیںہن جہاںجتھے ورشہبارش اتھوااتے پگھلتیکھردی برف کادا پانی ندیوں،دریاواں، نیہروںنہروں اوراتے نالوںنالےآں سےوچ بہہوگ کرکے ایکاک ہی ستھانتھاں پراتے ایکترتاکٹھا ہو جاتاجاندا ہے۔ہے ۔ [[بھارت]] میںوچّ یمنا[[جمنا]] کادا جلسمبھر وہاوہ شیترعلاقہ ہے جہاںجتھے یمناجمنا ندیدریا میںوچّ ولیہولا ہو جانےجان والے سارے ندی نالے پھیلے ہوئے ہے اوراتے جسکےجسدے انت سےتوں کیولصرف یمناجمنا ندیدریا ہی نکاس کرتیکردا ہے۔ہے ۔ [[بند جلسمبھر]] ایسااجیہا جلسمبھر ہوتاہندا ہے جسمیںجس ورشہوچّ اتھوابارش پگھلتیاتے کھردی برف کادا پانی ایکترتاکٹھے ہو کر کسیکسے ندیدریا کےدے ذریعےزریعے سمندر یاجاں مہاساگروڈے میںسمندر بہنےوچّ کیڈگں دی بجائے کسیکسے جھیل سروور،، دلدلی شیترعلاقے یاجاں ششکخشک شیترعلاقے میںوچّ جاکرجاکے وہیںاوتھے رک جاتاجاندا ہے۔ہے ۔ انگریزی میںوچّ "درونی"طاس کونوں "بیسن" ( basin ) , "[[جلسمبھر"]]([طاس کونکاسی]]) نوں "واٹرشڈ" ( watershed ) یاجاں "کیچمینٹ" ( catchment ) اوراتے [[بند جلسمبھر]] کونوں "اینڈورہیئک بیسن" ( endorheic basin ) کہاکیہا جاندا ہے جاتا۔ ہے۔
