"<span lang="ur">ساکا</span>[[ گٹھ:مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے ]]" دیاں دہرائیاں وچ وکھراپا

'''سک جاں ساکا''' پرانے ویلے [[وسطی ایشیا]] وچّ رہن والی [[سکتھیسکتیھی لوک|سکتیھی لوکاں]] ([[سیتھی لوک]])دا اک قبیلہ جاں قبیلےآن دا گروہ سی ۔ اوہناں دی صحیح نسل دی پہچان کرنا مشکل رہا ہے کیونکہ پرانے [[بھارت|بھارتی]] ، [[ایران|ایرانی]] ، [[یونانی]] اتے [[چین|چینی]] ماخذ اوہناں دا وکھ وکھ ویروا(ٹیکا ) دندے ہن ۔ پھر وی بوہتے اتہسکار منندے ہن کہ ''''سبھی سکّ سکتھی سن ، لیکن سارے سکتھی سکّ نہیں سن '''' , یعنی ''''سک(ساکا)'''' سکتھیسکیتھی لوکاں دے اندر دے کجھ مبیلےآنقبیلےآں دا نام سی ۔ سکتھی لوکاں دے حصہ ہون دے ناطے سک اک پرانی [[ ایرانی بولیاں]] دی بولی بولدے سن اتے ایہناں دا ہور سکتھی - [[ سرمتی لوک | سرمتی ]] لوکاں نال تعلق سی ۔ سکاں دا بھارت دے اتہاس اتے گہرا اثر رہا ہے کیونکہ ایہہ [[ یوئیژی|یوئیزی لوکاں ]] دے دباء توں [[ہندستان]]([[برصغیر]]) وچّ وڑ آئے اتے انھاننے اتھے بہت سامراج بنائے ۔جدید بھارتی قومی کیلنڈر ''''[[شک سنوت]]'''' کہاندا ہے ۔ بہت سارے اتہسکار اوہناں دے [[دکھن ایشیا| دکھن ایشیائی]] بادشاہتاں نوں ''''شکاستان'''' کہن لگے ہن ، اس وچ [[پنجاب]] , [[ہریانہ]] , [[راجستھان]] , [[گجرات]] , [[سندھ]] , [[خیبرپختونخواہخیبر پختونخواہ]] اتے [[افغانستان]] شامل سن ۔ <ref name="ref00foluj">[http://books.google.com/books?id=boM2cdsRXRIC The age of the Parthians], Vesta Sarkhosh Curtis, Sarah Stewart, I.B.Tauris, 2007, ISBN 978-1-84511-406-0, ''... whose names are not clearly transmitted, succeeded in expelling the Saca horde from Drangiana, and drove them eastwards into Arachosia and the Punjab. There the invaders established a powerful kingdom, known as Sakastan ...''</ref><ref name="ref92fovem">[http://books.google.com/books?id=YZQOAAAAQAAJ Varia: Numismatic Chronicle], Sir Alexander Cunningham, Bernard Quaritch, London, 1890 ''... The words are sarva Sakastana puyae, "for the merit of all the people of Sakastan," that is of the country occupied by the Sakas. The name of the city of Taxila is also found on the capital. At this time, therefore, the Indian territory of the Sakas must have extended from the Indus to Mathura, and from Kashmir to Sindh ...''</ref>

ساکا پرانے [[آریا]] دے ویدک ویلے توں تعلقدار رہے ہن جو شاکل دیپجزیرہ اتے وسن دے کارن شاکا اتھوا شکّ کہلائے ۔ بھارتی تے اوہناں اتہاس دے مطابق طاقتور [[راجا سارگون]] ( Sargon-I ) ولوں دیسوں کڈھے گئے سن اتے لمبے ویلے تکّ در بدر رہن دے کارن اپنا صحیح اتہاس محفوظ نہیں رکھ پائے ۔ [[ہن سلطنت|ہنّاں]] نے سکاں نوں شاکل دیپ علاقےجزیرےعلاقے توں وی باہر کڈ دتا گیا سی ۔ جس دے پاروں سکاں دا کئی علاقےآں وچّ بکھراو ہویا ۔

اج دے ودوناں دا کہنا ہے کہ [[وسطی ایشیا]] پہلے شکدویپ دے نام توں جانیا جادا سی ۔ [[یونانی]] اس دیس نوں ''''[[سیریا]]'''' کہندے سن ۔ اسی وچکارلے ایشیا دے رہنیوالے شکّ کہے جاندے ہے ۔ اک ویلے ایہہ قبیلہ وڈا اتے تاپشالنیسرکڈھواں ہو گئیا سی ۔ عیسیٰ توں دو سو سال پہلا اس نے [[متھرا]] اتے [[مہاراشٹر]] اتے اپنا راج کر لیا سی ۔ ایہہ لوک اپنے نوں دیوَ پتر کہندے سن ۔ انھاننے ١٩٠ سال تکّ بھارت اتے راج کیتا سی ۔ اوہناں وچّ [[کنشک]] اتے [[ہوشک]] وغیرہ وڈے وڈے اتے تاپشالیسرکڈھویں راجا ہوئے ہن ۔

[[ہندستان]]دے لہندے حصے [[صوبہ کاپیسا|کا پیسا]] اتے [[گاندھارہگندھارہ]] وچّ یوناں دے کارن رکّ نہ سکے اتے [[درہ بولان]] پار کر [[ہندستان]] وچّ داخل ہوئے ۔ تتپشچاتایتھے انھاننے پشکلاوتی([[پشاور]]) اتے ٹیکشلا([[ٹیکسلا]]) اتے قبضہ کر لیا اتے اتھوں یون ہٹ گئے ۔ 72 قبل مسیح ۔ سکاں دا سرکڈھواں آگو موئس جو ہن لہندے علاقےآں دا راجہ سی ۔ اسنے مہاراجادھراج مہاراج دی لقب دھارن کیتا جو اسدے سکےآں اتے لکھیا ہے ۔ اسی نے اپنے ماتحت [[ساتراپ|ساتراپاں]] دی تعیناتی کیتی جو تکششلا ([[ٹیکسلا]])، [[متھرا]] ، [[مہاراشٹر]] اتے [[اجین]] وچّ راج کردے سی ۔ اپنے اخیر ویلے وچّ ایہہ جمہوری ہو گئے ۔ شکّ غیرملکی سمجھے جاندے سن بھانویں انھاننے [[شیو مت]] ([[ہندو مت]])قبول کرلیا سی سی ۔ مالو جنہاں نے وکرمادتیا دے نیتر وچّ [[مالوا]] توں سکاں دا راج ختم کر دتا اتے اس فتح دے نشان روپ وچّ [[وکرم سنوت]] دا چلن کیتا جو اج وی ہندوآں دے مذہبی کماں وچّ ویوہرت ہے ۔ شکاں دے کئی بادشاہتبں دے شکاری وکرمادتیا [[گپتا سلطنت]] دے [[چندر گپت دوتیا]] نے ختم کرکے اکٹھا راج قایم کیتا ۔ ساکاں نوں وی دوجے غیرملکی قبیلےآں وانگ بھارتی سماج نے ضم کر لیا ۔ شکاں دی شروعاتی فتحاں دا نشان شکّ سنوت اج تکّ پرچلت ہے ۔

* [[سکتھیسکیتھی لوگلوک]]

* [[سرمدی لوگلوک]]

* [[یئییجھییوئیژی لوگلوک]]