"<span lang="ur">دیاربکر</span>[[ گٹھ:مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے ]]" دیاں دہرائیاں وچ وکھراپا
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
لیک ۱۱ –
| دیس: || [[ترکی]] [[File:Flag of Turkey.svg|30px]]
|-
|صوبہ : || [[صوبہ دیاربکر]]
|-
| اچائ || 675 [[میٹر]]
لیک ۲۰ –
|-
|}
دیاربکر چزھدے دکھنی [[ترکی]] دا سب توں وڈا [[شہر]] اے۔ [[دریاۓ دجلہ]] دے کنڈے تے وس ریا اے۔ دیاربکر [[صوبہ دیاربکر]] دا راجگڈھ وی اے۔▼
[[File:Great_Mosque_Diyabaki.jpg|thumb|250px|left|دریا بکر دی اولو جامع]]
▲دیاربکر
== آبادی جغرافیہ ==
دیاربکر دی آبادی 2007ء دی مردم شماری دے مطابق 5،92،557 سی تے اس آبادی نال ایہہ چڑھدے دکھنی [[ترکی]] دا [[غازی انتپ]] دے بعد دوجا سبتوں وڈا شہر اے ۔ دیابکر دی آبادی دی اکثریت [[کرد]]اں تے مشتمل تے ایسے لئی [[ترک]] [[کردستان]] دی غیرسرکاری صدرمقام وی آکھیا جاندا اے ۔
== ناں ==
[[File:DiyarbakirWalls.jpg|thumb|left|200px|دیابکر دی پرانی فصیل]]
[[File:Diyarbakir_Western_City_wall.JPG|thumb|200px|left|قسطنطین دوم دی بنائی شہر دی فصیل]]
دیاربکر دا [[عربی]] بولی توں نکلیا اے تے اس دا مطلب ''بکر'' قبیلے دا وطن یاں علاقہ اے ۔ اسنوں [[کرد بولی]] چ آمید آکھیا جاندا اے جہڑا اسدے پرانے ناں ''آمیدا'' توں اے ۔
== تریخ ==
'''قدیم تریح'''
آمید(ا) 13ویں صدی [[قبل مسیح]] توں [[آرامی]] بادشاہت [[بیت زمانی]] دا راجگھر سی تے بعد چ نویں [[اسیری سلطنت]] دا حصہ رہیا ۔
اس علاقے نوں سن 66 ق م چ [[رومی سلطنت]] دے اقتدار چ آن دے بعد ''آمیدا'' کہیا جان لگا جہڑا [[بازنطینی سلطنت]] دے دور چ اس دا ناں رہیا ۔
سن189 قم توں 384 ق م تک دیار بکر دا چڑھدا تے دکھنی علاقہ [[کاردونے]] ناں دی اک سلطنت دا حصہ رہیا ۔
سن 359ء چ [[فارس]] دے بادشاہ [[شاپور II] نے 73 [[دن]] دے محاصرے دے بعد آمیدا تے قبضہ کر لیا ۔ رومی سپاہیاں تے شہر دی آبادی دی وڈی گنتی نوں فارسیاں تے قتل کر دتا ۔
'''قرون وسطی'''
دیاربکر تے سن 639ء چ [[عرب]] دیاں اسلامی فوجاں نے مل مار لیا تے 10ویں تے 11ویں صدی عیسوی چ ایتھے راج کرن آلی مقامی [[کرد]] ریاست [[مروانی بادشاہت]] دے ویلے تک اس تے عرباں دا قبضہ رہیا ۔ 1071ء چ [[مانزیکرت دی لڑائی]] دے بعد [[اوغوز ترک]]آں دی شاخ [[ماردن]] نے مل مار لیا تے بعد چ [[اناطولیہ]] دی [[ترک]] ریاست [[آرتوکلو]] دے اقتدار چ آ گیا ۔ اس دے بعد ایہہ علاقہ اک صدی تک [[ایل خانی سلطنت]] دے ترکاں تے [[ایوبی سلطنت]] دے کرداں وشکار متنازعہ رہیا ۔ بعد چ اس تے [[ترکمان]] ریاستاں [[کارا قویونلو]] تے [[آق قویونلو]] دی حکومت رہی ۔ دیابکر دا علاقہ 1241ء توں 1259ء تک [[سلطنت روم]] دا حصہ وی رہیا ۔
'''[[سلطنت عثمانیہ]]'''
[[FileThe_short_cut-to_india_(1909)._caffeeshop_in_diyarbakir.png|thumb|250px|left|دیابکر چ اک [[قہوہ خانہ]] ، 1909ء]]
دیاربکر 1534ء چ سلطان [[سلیمان اعظم]] دی [[عراقین]] (دو عراق یعنی [[عربی]] [[عراق]] تے [[فارسی]] عراق) مہم چ [[سلطنت عثمانیہ دا حصہ بن گیا ۔ عثمانی [[دیاربکر ولایت]] اک دے [[ترکی]] دے دکھنی صوبےآں تے مشتمل سی ۔ جس چ [[جھیل ارمیہ]] تے [[جھیل وان]] دے علاقے وی سن ۔ ایہہ شہر اس سارے علاقے نوں کنٹرول کرن لئی اک اہم عسکری مستقر سی تے نال ای اپنے دستکاراں تے [[دستکاری]] لئی وی مشہور سی ، جنہاں چ شیشہ دا کم تے دھاتی کم نمایاں سی ۔ مثال دے طور تے [[قونیہ]] چ [[مولانا جلال الدین رومی]] دے [[مزار]] دے بوہے دیاربکر چ بنائے گئے سن تے [[بغداد]] چ حضرت [[عبدالقادر گیلانی]] دے مزار دے سونے تے [[چاندی]] نال مزین ہوبے وی ایتھے دے بنے ہوئے نیں ۔
19ویں صدی چ دیاربکر دی [[جیل]] پوری [[سلطنت عثمانیہ]] چ مشہور سی جتھے [[بلقان]] دے علاقے دے سیاسی قیدیاں نوں قید کیتا جاندا سی ،جنہاں نوں اپنی آزادی لئی لڑن تے گل کرن تے سزاواں دتیاں جاندیاں سن ۔
'''20ویں صدی'''
20ویں صدی دیاربکر لئی خراب ثابت ہوئی [[جنگ عظیم اول]] دے دوران شہر دی ذیادہ تر آرمنیائی تے اسیری آبادی دیاربکر دے گورنر ڈاکٹر [[محمد رشید]] (1919ء-1873ء) تے [[نوجوانان ترک]] دی حکومت دے حکم تے قتل کر دتی گئی ، جسنوں [[ارمنی قتل عام]] تے [[اسیرا قتل عام]] آکھیا جاندا اے ۔ دیاربکر چ ارمنی تے اسیری آبادی کل آبادی دا تقریبا اک تہائی سی ۔ اس قتل عام اینہاں دی تقریبا ساری آبادی ماری گئی سی ۔ ہن صرف کجھ ارمنی تے اسیری ایتھے موجود نیں ۔
[[سلطنت عثمانیہ]] دی شکست دے بعد [[فرانسیسی]] فوجاں نے شہر تے قبضہ کرن دی کوشش کیتی ۔
1923ء چ [[ترک]] جمہریہ دے قیام دے بعد دیاں تن دہائیاں چ دیابکر [[کرد]]اں دے خلاف ترک قومی پالیسیاں دا گڑھ بن گیا جس د ے نتیجے چ کرد اشرافیہ نوں ختم کردتا گئیا تے بوہت سارے کرداں نوں لہندے [[ترکی]] چ جلاوطن کر دتا گیا ۔
{{ترکی دے شہر}}
| |||