"<span lang="ur">دیپالپور دا لہجہ</span>[[ گٹھ:مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے ]]" دیاں دہرائیاں وچ وکھراپا

== '''تحصیل دیپال پور دا لہجہ =='''

[[پنجاب]] دی دھرتی اُتے انسان دی ہوند دے کُھرے لکھاں ورھیاں پرانے ہن، پر جتھوں تیکر تہذیبی جیون دا سانگا ہے تاں سواں وادی نوں مہذب انسان دا پہلا گھر منیا ویندا اے۔ ایہدے مگروں ہڑپا ورگی اُچ ٹیسی اُتے اپڑی تہذیب ایس گل دا ہُنگارا بھریندی ہے کہ ایتھوں دا انسان صدیاں پہلاں وی کِنا سُگھڑ ہا۔ بھیڑے بھاگ اساڈے کہ اجے تیکر [[ہڑپا]] توں لبھن والیاں مہراں نہیں پڑھیاں جا سکیاں تے ایس پاروں ایس وسیب بارے ٹھکویں گل نہیں کیتی جا سکدی ''[[رگ وید'']] وچ ایس دھرتی نوں ''سپت سندھو'' آکھیا گیا ہے، یعنی ست دریاواں دی سر زمین۔ [[آریہ]] مگروں ایس دھرتی اُتے دھاڑاں دی ہک لمی وہیر ہے پر اوہدا وی لیکھا جوکھا ایڈا سوکھا نہیں۔ ایہو کارن ہے کہ پنجاب دا اڈو اڈ سمیاں وچ جغرافیہ کیہ رہیا؟ ایہہ گل ہُن نتارنی سوکھی نہیں۔ [[ترک|ترکاں]] دے ہلیاں تے بھیرہ [[لہور]] دے [[ہندو]] راجیاں بارے ایس گل دی دس پیندی ہے:

'''پوربی''': بھٹیانی، پوآدھی، دوآبی، مالوی، پہاڑی۔

جیہڑا سکندر توں پہلاں دے ویلے وی وسدا ہا۔
===ابن حنیف دا آکھنا===
ابن خنیف دے آکھن موجب:

'''حالت '''------------------------- '''فاعلی''' ---------------------- '''مفعولی'''------------------------------'''اضافی'''

جمع'''واحد حاضر-''' ------------------ تسیں،توں ، توہیں تُساں------------------ تہانوں ، ایہنانوں تینوں------------------------- تہاڈا،تیرا، تہاڈی،تیری، تیرے، تہاڈا، تہاڈے،تہاڈی تہاڈیاں

'''جمع حاضر'''------------------- تسیں، تُساں---------------- تہانوں ، ایہنانوں -----------------------------------------ایہناندا، ایہناندی،تہاڈا، ایہناندے،تہاڈی، ایہناندیاںتہاڈے، تہاڈیاں

واحدجمع متکلمحاضر------------------------------ میں---------------------------مینوں-----------------------ایہناندا، میری،ایہناندی، میرا،ایہناندے، میرےایہناندیاں

جمع'''واحد متکلم'''-------------------اسیں، اساں، آپاںمیں-------------اسانوں، آپاں نوں---------------مینوں----------------------- آپدے، آپنے،میری، اساڈے،میرا، اساڈی،میرے

'''جمع متکلم'''-------------------اسیں، اساں، آپاں-------------اسانوں، آپاں نوں-----------------------------------------------اساڈا، اساڈاآپدے، آپنے، اساڈے، آپدااساڈی،

واحدجمع غائبمتکلم---------------------------------------------------------- اوہ، اُہیا، اوہی، اوس---------اوہنوں، اوس نوں--------------اوہندا،اساڈا، اوہندی،اساڈا اوہندے،آپدا

'''واحد غائب'''------------------- اوہ، اُہیا، اوہی، اوس-----------اوہنوں، اوس نوں-------------------------------------------------اوسدا، اوسدی،اوہندا، اوسدے(شہریاوہندی، وسوں)اوہندے،

جمعواحد غائب------------------ اوہناں-------------------------اُنہانوں، اوہناں نوں----------اُنہاندا،-----------------------------اوسدا، اوسدی، اُنہاندی،اوسدے(شہری اُنہاندےوسوں)

'''جمع غائب'''------------------- اوہناں---------------------------اُنہانوں، اوہناں نوں---------------------------------اوہناں دا، اوہناں دی، اوہناں دےاُنہاندا، (شہریاُنہاندی، وسوں)اُنہاندے

'''دیپال پور دا لہجہ'''--------------------------------------'''ماجھی لہجہ'''

اوہ آیا ہا-------------------------------------------------اوہ آیا سی

اوہ آیا ہا ہی---------------------------------------------اوہ آیا سی

اوہ آئے ہان----------------------------------------------اوہ آئے سن

آکھیا ہاسو-----------------------------------------------اوہنے کہیا سی

آسن-----------------------------------------------------اوہ آون گے

آسی-----------------------------------------------------اوہ اوے گا

آسو------------------------------------------------------آوو گے (سوالیہ)

'''حالت'''----------------------------------------'''وٹیندی شکل'''

'''کن'''-------------------------------------------کھیڈن

'''فعل'''------------------------------------------کھیڈنا

'''حال'''------------------------------------------کھیڈدا پیا

'''ماضی-'''----------------------------------------کھیڈیا، کھیڈیا سی، کھیڈیا ہا، کھیڈیا ہاسی، کھیڈے سن، کھیڈے آہے، وغیرہ

مستقبل---------------------------------------کھیڈسی، کھیڈساں، کھیڈسن، کھیڈ سائیں، کھیڈسیں؟، کھیڈیں دا؟

مفعولی حالت----------------------------------کھیڈیجیا، کھڈیجی

کن ------------------------------------------مرن

فعل ----------------------------------------مرنا

حال ----------------------------------------مردا پیا

ماضی --------------------------------------مریا، مریاہا، مریاسی، مریا آہیا، مریا ہاسی، مرے سن

مستقبل ------------------------------------مرسی، مرسیں، مرساں، مرسائیں، مرسن، مریں دا

فاعل --------------------------------------مرن والا، مارن والا

مفعولی حالت ------------------------------مریا ہویا، مردہ، مویا ہویا، مریجنا، مریندڑ

اُٹھیا ------------------------------------آپدی مدد آپ اُٹھ کھلا

اُٹھایا -----------------------------------کسے نے مرضی نال اُٹھایا

اُٹھوایا ----------------------------------کسے تیجے بندے دے ہتھوں اُٹھایا گیا(Indiredt)

اُٹھیجیا ----------------------------------مجبوری دی حالت وچ اُٹھایا گیا (مفعولی حالت)

دو ویہیاں ---------------------------چالھی روپئے

تِن ویہیاں ---------------------------سٹھ روپئے

چار ویہیاں -------------------------اسی روپئے

دونہہ اتے پنجاہ --------------------52 روپئے

پنجاں اتے چالھی --------------------45 روپئے

دو گھٹ پنجاہ -----------------------48 روپئے

چونہہ گھٹ پنجاہ --------------------46 روپئے

ہک گھٹ سو --------------------------99 روپئے

بیرم، حکیم دا ------------------------بیرم، حکیم دا پُتر

نورا، احمے دا ------------------------نورا، احمے دا پُتر

رسالو، سالواہن دا -------------------رسالو، سالواہن دا پُتر

حکیم دِیا -----------------------------حکیم دے پُتر دے بُلاون لئی

رحمے دِیا -----------------------------رحمے دے پُتر نوں بلاون لئی

رحمے دا ------------------------------رحمے دی پُتر ول سینت

تیجے کے ------------------------------وٹواں دی ہک گوت منے سینت

مجاہد کا----------------------------اوہ بندہ جیہڑا مجاہد قبیلے نال سانگا رکھدا ہے یاں اوہ بندہعلاقہ جیہڑا مجاہد قبیلے نالدی سانگامالکی رکھدا ہےہووے

مجاہد کی -----------------------------ہک اجیہا علاقہ جیہڑا مجاہد کے قبیلے دی مالکی ہووے

جِسلے --------------------------------جیس ویلے

کِسلے؟ -------------------------------کیس ویلے؟

کِلھے؟ -------------------------------کیہڑے ویلے؟

جلھے --------------------------------جیس ویلے

'''بھ''' دی ورتوں

گھر -------------------------------------------کر، کھار </br>

گبھار، گمہیار--------------------------------کمہیار کمہیار</br>

کھیر (شہراں وچ سگواں ہے)----------------------خیر خیر</br>

کھورے (شہراں وچ سگواں ہے)--------------------خورے</br> خورے