[[مصر]] چ [[سوڈان]] دی سرحد لاگے [[دریائےدریاۓ نیل]] دے کنڈے اک تھاں جتھے [[فرعون]] [[رامیسس دوم]] دے تعمیر کردہ تقریبا 1200 قبل مسیح ھے 2 مندر نیں ، ایہہ ڈھلوان چٹاناں نوں تراش کے بنائے گئے سن ۔ وڈا مندر اک سو فت ذیادہ اچا اے تے اس چ رامیسس دوم دے چار مجسمے نیں ، ہر اک دی بلندی 65 فٹ اے ۔ مندر دے پچھلے حصے چ 14 کمرے نیں ، ایہہ وی چٹاناں نوں کٹ کے بنائے گئے نیں ، کمرےآں دیاں ساریآں کندھاں تے نقش نگار تے پھل بوٹے بنائے گئے نیں تے تھماں (ستوناں) تے فرعون دیاں مرتاں بنیاں ہوئیاں نیں ۔ اینہاں مندراں نوں 1812ء چ [[سویٹزرلینڈ]] دے اک سیاح جان برک ہارٹ نے لبھئیا سی ۔ [[اسوان بندڈیم]] دی اساری نال مندراں دی تباہی دا خطرہ سی ۔ آخر [[اٹلی]] دی ایہہ تحویز منظور کر لئی گئی کہ مندراں نوں کٹ کے [[دریائےدریاۓ نیل]] دے سطح توں بلند اک چبوترے تے نصب کر دتا جائے ۔ اس مہم تے 1961ء چ [[یونیسکو]] دے زیر اہتمام کم شروع ہوئیا تے اسوان بند دے مکمل ہونہہ توں پہلے ایہہ مندر اس تھاں توں ہٹا دتے گئے ۔
