ریاست جیند

ریاست جیند
دیسی ریاست کا برطانوی ہند
1763–1948
Coat of arms
1911 دے پنجاب دے نقشے چ ریاست جیند
رقبہ
• 1931	۳٬۴۶۰ کلومیٹر2 (۱٬۳۴۰ مربع میل)
آبادی
• 1931	324676
تاریخ
تاریخ
• قیام	1763
• ہندستان دی آزادی	1948
مابعد India
آج یہ اس کا حصہ ہے:	پنجاب تے ہریانہ صوبے ہندستان
سانچہ:EB1911

جیند ریاست: پنجاب دیاں سکھ ریاستاں وچوں اک جو ہندستان دی ونڈ توں بعد پہلاں ‘پیپسو ’ وچ سموئی گئی اتے بعد وچ پنجاب دا انگ بن گئی۔ پنجاب وچ اس ریاست دا تیجا درجہ منیا جاندا سی۔ اس وچ کل 442 پنڈ سن اتے چار پرمکھ نگر سن، جویں جیند ، سنگرور، دادری اتے سفیدوں۔ اس دا راجگڑھ سنگرور وچ سی۔ اس دی ستھاپنا سنّ 1764 وچ ہوئی دسی جاندی اے اتے اس نوں پھولکیاں ریاستاں وچ شامل کیتا جاندا اے۔

ریاست دی تریخ

بابا پھول دے وڈے پتر چودھری تلوک سنگھ دے چھوٹے پتر سکھچین سنگھ توں جیند دی شاخ چلدی اے۔ س. سکھچین سنگھ دے گھر مائی آگاں دی ککھوں سنّ 1738 وچ گجپت سنگھ دا جنم ہویا۔ سنّ 1751 وچ پیؤ دی موت توں بعد بھراواں نال ہوئی جائداد دی ونڈ کرکے گجپت سنگھ نوں بڈرکھاں دا علاقہ ملیا۔ اس نے اپنے بل نال جیند، سفیدوں اتے کرنال دے علاقے جتے۔ سنّ 1764 وچ اس نے دل خالصہ نال مل کے سرہند اتے حملہ کیتا اتے جت پراپت کیتی، جس دے بدلے اس نوں کجھ علاقے ہور ملے۔ اس نے دلی دی مغل سلطنت نال سنبندھ بنائی رکھے اتے اس نوں خراج دندا رہا۔ سنّ 1772 وچ اس نے شاہ عالم توں ‘راجا ’ دا خطاب حاصل کیتا۔ سنّ 1773 وچ اس نے املوہ، بھادسوں اتے سنگرور نوں اپنے ادھین کر لیا، جدکہ ایہہ نابھہ ریاست دے ادھین سن۔ پٹیالہ ریاست اتے بھنگی مثل والے سردار دے زور پاؤن اتے اس نے املوہ اتے بھادسوں اپر ادھیکار چھڈ دتا، پر سنگرور نوں اپنے پاس ہی رکھیا۔ سنّ 1744 وچ دلی دے بادشاہ نے اس توں جیند نوں پھر توں حاصل کرن لئی حملہ کیتا، پر اس نے گوانڈھی راجیاں دی مدد لے کے حملہ پچھاڑ دتا۔ سنّ 1774 وچ اس نے اپنی پتری راج کور دا ویاہ سکرچکیا سردار مہاں سنگھ نال کیتا جس دی ککھوں مہاراجہ رنجیت سنگھ نے جنم لیا۔

علاقے چ وادھا

سنّ 1789 وچ راجا گجپت سنگھ دی موت ہو گی۔ اس توں بعد 21 ورھیاں دے اس دے وڈے پتر بھاگ سنگھ نوں راج-گدی ملی اتے جیند تے سفیدوں دے علاقے اس ادھین آئے۔ بڈرکھاں دا علاقہ چھوٹے بھرا بھوپ سنگھ نوں ملیا۔ جدوں لارڈ لیک جسونت راؤ ہلکر دا پچھا کر رہا سی تاں اس نوں بیاس تک کھدیڑن لئی اس نے لارڈ لیک دا ساتھ دتا اتے پھولکیاں ریاستاں دے جھگڑے نوں نپٹاؤن لئی مہاراجہ رنجیت سنگھ نوں نمنترت کیتا۔ ایہناں دوہاں توں کئی پنڈ پراپت کرکے اپنی ریاست دا وستار کیتا۔

انگریزی راج دی پٹھو

سن 1819 وچ راجا بھاگ سنگھ دی موت ہو گئی اتے اس توں بعد اس دا پتر فتح سنگھ گدی اتے بیٹھا، پر تنّ سالاں وچ اس دا انتقال ہو گیا۔ پھر راجا فتح سنگھ دا لڑکا سنگت سنگھ راج-گدی اتے بیٹھا، پر سنّ 1834 وچ اس دی موت ہو گئی۔ اس دی کوئی سنتان(اولاد) نا ہون کارن جانشینی بارے جھگڑا چل پیا۔ آخر معاملہ اتھے مکیا کہ وجیدپور دے سردار سروپ سنگھ نوں اپنے پڑدادے دے ویلے دے سارے علاقے دا سردار منّ لیا جائے اتے بعد دے حاصل کیتے علاقے انگریزاں اتے مہاراجہ رنجیت سنگھ پاس رہن دتے جان۔ سروپ سنگھ دا پہلاں تاں انگریزاں نال سنبندھ کوئی بہتا سکھاواں نہیں سی، پر جدوں اس نے پہلی انگریز سکھ جنگ وچ انگریزاں دی مدد کیتی، اس دے بدلے وچ اس نوں تنّ ہزار روپئے سالانہ آمدن والی جاگیر ملی اتے پچھلا جرمانہ وی معاف ہو گیا۔ سنّ 1857 دے غدر ویلے وی اس نے انگریزاں دی خوب مدد کیتی۔ خود دلی گیا اتے فوج دی اگوائی کیتی۔ فلسروپ اس نوں دادری دا اتے سنگرور دے نیڑے دا کجھ علاقہ (13 پنڈ) پردان کیتا گیا۔ دوجے پھولکیاں راجیاں وانگ اس نوں وی 11 توپاں دی سلامی ملن لگی۔ جی.سی.ایس.آئی. دا خطاب وی ملیا۔

سنّ 1864 وچ راجا سروپ سنگھ دے مرن توں بعد اس دا لڑکا رگھبیر سنگھ راج- گدی اتے بیٹھا۔ اس نے دادری دے علاقے وچ ہوئی بغاوت نوں بری طرحاں کچل دتا اتے کوکیاں دیاں سرگرمیاں نوں دباؤن لئی وی پنجاب سرکار دی مدد کیتی۔ سنّ 1878 وچ افغاناں نال ہوئے یدھ وچ اس نے انگریزاں دی بہت مدد کیتی۔ انعام وجوں اس نوں راجا راجگان دا خطاب دتا گیا۔

مہاراجہ دا خطاب

سنّ 1887 وچ رگھبیر سنگھ گزر گیا۔ اس دا 8 سالاں دا پوتا رنبیر سنگھ راج- گدی دا وارث بنیا۔ نابالغی دوران ریاست دا پربندھ چلاؤن لئی کونسل آف ریجینسی بنائی گئی۔ نومبر 1899 وچ اک دربار کرکے اس نوں ودھی وت راج-اختیار سونپیا گیا۔ سنّ 1911 وچ اس نوں مہاراجہ دا خطاب دتا گئیا۔ آزادی ملن توں بعد سنّ 1948 دے شروع وچ اس دی موت ہو گی۔ اس دا لڑکا راجبیر سنگھ گدی اپر بیٹھا۔

پیپسو چ شمولیت

سنّ 1948 وچ ہی اس ریاست نوں پیپسو وچ شامل کر لیا گیا۔ سنّ 1931 دی مردم-شماری ویلے اس ریاست وچ 10 فیصد سکھ آبادی سی، 14 فیصد مسلمان سن اتے 75 فیصد ہندو سن۔

Raja Sangat Singh

Maharaja Sir Ranbir Singh

راجہ

• 1763 - 11 Nov 1789 گجپت سنگھ (b. 1738 - d. 1789) (دلی چ قید 1767 - 1770)
• 11 Nov 1789 – 16 Jun 1819 باغ سنگھ (b. 1760 - d. 1819)
• Mar 1813 - 23 Jun 1814 رانی سوبراہی کور (ز) -ریجنٹ (d. 1814)
• 23 Jun 1814 – 16 Jun 1819 فتح سنگھ -ریجنٹ (b. 1789 - d. 1822)
• 16 Jun 1819 - 3 Feb 1822 فتح سنگھ (s.a.)
• 3 Feb 1822 - 4 Nov 1834 سنکت سنگھ (b. 1810 - d. 1834)
• 30 Jul 1822 - 1827 رانی مائی صاحب کور (ز)-ریجنٹ (d. af.1847) (پہلی وار)
• 4 Nov 1834 - 8 Mar 1837 رانی مائی صاحب کور (ز)-ریجنٹ (s.a.) (دوجی وار)
• 8 Mar 1837 – 26 Jan 1864 سروپ سنگھ (b. 1812 - d. 1864)
• 26 Jan 1864 – 24 May 1881 رگھوبیر سنگھ (توںb. 1834 - d. 1887) (31 Dec 1875, سر رکھبیر سنگھ)

راجہ راجگان

• 24 May 1881 - 7 Mar 1887 سر رگھوبیر سنگھ (s.a.)
• 7 Mar 1887 – 12 Dec 1911 رنبیر سنگھ (b. 1879 - d. 1948) (توں 1 Jan 1909, سر رنبیر سنکھ)
• 7 Mar 1887 – 10 Nov 1899 .... -ریجنٹ

مہاراجہ

12 Dec 1911 – 15 Aug 1947 سر رنبیر سنگھ (s.a.)

ہور پڑھو

• لیکھک : ڈاکٹر. رتن سنگھ جگی، سروت : سکھ پنتھ وشوکوش، گر رتن پبلیشرز، پٹیالہ۔

برطانوی پنجاب دیاں سکھ ریاستاں

ریاست پٹیالہ · ریاست نابھہ · ریاست جیند · ریاست کپورتھلہ · ریاست فریدکوٹ · ریاست کلسیا · ریاست کتھل