جدید پنجابی شاعری

جدید پنجابی شاعری دا جم ویہویں صدی دے شروع نال ہویا۔

ونڈ کرن دا مکھ ادھار

جدید دور دی پنجابی شاعری نوں دو حصےآں وچ ونڈیا جا سکدا اے۔ اک شاعراں دی اوہ کیٹیگری جہناں دی شاعری نرول جدید لیہاں اتے اسری اے، اتے دوجی کیٹیگری وچ اوہ شاعر آؤندے ہن، جہناں نے روایت جاں مریادا دی النگھنا نہیں کیتی، سگوں پرانے لیہاں نوں ہی انگیکار کیتا اے۔بھائی ویر سنگھ، پورن سنگھ، دھنی رام چاترک، اوتار سنگھ آزاد، دیوان سنگھ کالیپانی، دیوندر ستیارتھی، موہن سنگھ، امرتا پریتم، پریتم سنگھ سفیر، تے باوا بلونت دی شاعری دے کجھ نمونیاں نوں برصغیر دیاں بولیاں دی جدید شاعری دے ٹاکرے تے بڑے مان نال پیش کیتا جا سکدا اے۔

مڈھ

ڈاکٹر: بلویر سنگھ نے اپنی کتاب ‘قلم دی کرامات` وچ حوالہ دے کے باوا کانھ سنگھ دی شاعری نوں سبھ توں پہلی جدید شاعری کیہا اے۔

جدید شاعری دا مڈھ بھائی ویر سنگھ نال بجھدا اے۔ اوہناں نے ہی سبھ توں پہلاں جدید شاعری دے رنگ نوں نکھاریا اتے اپنے ہم عصر شاعراں نوں متاثر کیتا۔ جدید شاعراں دی پہلی پیڑھی وچوں بھائی ویر سنگھ نوں سرومنی پدوی حاصل اے۔ اوہناں دے دور دے ہور شاعر پروفیسر پورن سنگھ، دھنی رام چاترک تے کرپا ساگر وغیرہ ہن۔

پہلی پیڑھی دے شاعر

بھائی ویر سنگھ-(1872–1957)-

بھائی ویر سنگھ نے اپنے ویلے تے کیٹیگری مطابق سبھ توں پہلاں پنجابی شاعری نوں جدید لیہاں اتے لیاندا۔ بھائی ویر سنگھ دی شاعری دا مول موضوع روحانی ہی اے تے اس دی لگبھگ ساری شاعری اسے موضوع نوں ہی صوفیانہ تے فلسفی روپ وچ پرگٹاؤندی اے۔اوہناں دیاں شعری رچناواں ایہہ ہن-‘رانا صورت سنگھ`،‘لہراں دے ہار`، ‘بجلیاں دے ہار`،‘کمبدی کلائی`،‘مٹک ہلارے`،‘پریت وینا`، وغیرہ ہن۔ ‘کنت مہیلی`(باراں مانہہ) اتے میرے ‘سائیاں جی`(ساہت اکادمی پرسکرت)۔

پروفیسر پورن سنگھ-(1881–1931)-

پرو:پورن سنگھ مہان صلاحیت دا مالک سی۔اس دی وچتر تے الوکک شحصیت، جیون دا ڈونگھا تے منسک تجربہ،دنیا ساہت دا مطالعہ تے پردیس سفر اس دی کلا نوں سکھر تک چمکاؤندے ہن۔پرو:پورن سنگھ وڈا تجربے دا مالک سی، اس لئی اس دی رچنا دا کھیتر صرف پنجابی ہی نہیں رہا۔پنجابی شاعری وچ اس دے تن شعری مجموعہ ہن۔‘کھلے گھنڈ`، ‘کھلے میدان`، ‘کھلے اسمانی رنگ` ملدے ہن۔ موضوع تے روپ دوہاں ولوں ہی لکھاری نے آزاد اڈاریاں لائیاں ہن۔

دھنی رام چاترک-(1876–1954)-

جدید پنجابی شاعری دی پہلی پیڑھی دے شاعراں وچوں لالا دھنی رام چاترک جی دی وی خاص تھاں اے۔ اوہ پہلی پیڑھی دا نمائندہ شاعر اے جسنے نرول پنجابی جیون تے سبھیاچار نوں اپنی رچنا دا موضوع بنایا۔چاترک دی شاعری دا شروع قصیاں توں ہندا ہے-‘بھرتھری ہری`، ‘نل دمینتی` اس دے پہلے قصے ہن۔چاترک دی شاعری دے نمائندہ پکھ چھ ہن-پنجابی جیون دا پرگٹائی، قدرت دا ذکر، قومی تے سرو سانجھے مطلب تے غلامی خلاف گھرنا پیدا کر کے دیش دے لوکاں نوں جاگروک، مذہبی تے سداچارک سکھیا، روائتی پنرپرا اتے رومانس۔اس توں علاوہ لالا کرپا ساگر، ڈاکٹر چرن سنگھ اتے بھائی رندھیر سنگھ پہلی پیڑھی دے شاعر ہن ۔

دوجی پیڑھی دے شاعر:-

پروفیسر موہن سنگھ-(1905–1974)-

پنجابی دے جدید شعری ساہت وچ موہن سنگھ دی خاص اہم تے گرو والی تھاں اے۔ موہن سنگھ پریت دا شاعر اے۔ سماج دی سرمایہ داری سمت وچ مدھ گٹھ دے جیون دا بلوان آشا،آزاد پریت ہی کیہا جا سکدا اے اتے شاید ایہی کارن اے کہ موہن سنگھ اپنی شاعری وچ ایہناں جذبات دے پرگٹائ وچ کامیاب ہو کے لوک پرء شاعر بن گیا۔ موہن سنگھ دی شاعری اتے پیار دے جسمانی مطلب چھائے رہندے ہن اتے اس دی بمباولی جذبات تے وچاراں اتے حاوی رہندی اے۔ موہن سنگھ دی شاعری دا شروع ‘شاعر درباری` رچنا دور توں ہویا۔ موہن سنگھ دے شعری سنگریہہ-‘ادھواٹے`، کسمبھڑا`، ‘ساوے پتر` آدی ہن۔

امرتا پریتم-(1919–2005)-

امرتا پریتم نے اپنے پیؤ گیانی کرتار سنگھ ہتکاری دی سرپرستی ہیٹھ چھوٹی عمر وچ ہی شاعری لکھنی شروع کر دتی سی تے پھر لگاتار شعری مجموعہ رچے۔ امرتا دی شاعری وچ عورت مطلب پوری تیبرتا تے سہردتا نال اگھڑے ہن اتے اسے لئی اسنوں پنجابی عورت دی آواز کیہا جاندا اے۔اوہ سماج دیاں جابر طاقتاں نوں دلیر ہو کے بھنڈدی اے اتے شاعری وچ سدھیاں چوٹاں مار کے اوہناں نوں ونگاردی تے للکاردی اے۔اوہ اک چیتن وئنگکار اے اتے نجھک ہو کے اس سماج خلاف کھریاں کھریاں سناؤدی اے۔امرتا پریتم دی کجھ رچناواں-‘امرت لہراں`(1936)،‘جیودا جیون`(1939)،‘تریل دھوتے پھلّ`(1941)،‘ گیتاں والیاں`(1942)،‘پتھر گیٹے`(1946) وغیرہ ہن۔

باوا بلونت-(1924–1972)-

باوا بلونت ساڈے ویلے دا انٹیکجوئل دھارا دا شاعر اے اتے اس دی شاعری دی دانشوری،نگرتا تے روپک پکیائی اسنوں اس دھارا دے شرومنی شاعراں وچ تھاں دندی اے۔ اس دی شاعری دی سبھ توں وڈی صفت ایہہ اے کہ موضوع دے پکھ توں اس دے چھائاوادی تے روحانی فلسفے دا تیاگ کیتا وی، نہیں وی کیتا اتے دوجے بنھے کنورٹر مادییت دی فلاسفی نوں اپنایا اے ۔باوا بلونت نے جتھے اک نگر وچاردھارا نوں اپنایا اے اتھے اسنے پریت دے رشتیاں نوں وی بڑے حقیقت پسند رنگ وچ گاویا اے۔ باوا بلونت دی شاعری نال پہلی وار جدید پنجابی شاعری وچ اوردو-فارسی دی شاعری والی روپک پکیائی تے ڈونگھائی آئی اے۔باوا بلونت دے شعری مجموعہ-‘مہا ناچ`،‘عرم گیت`،‘جوالامکھی`،تے‘بندرگاہ` ہن۔

ایہناں توں علاوہ

اوتار سنگھ آزاد، ہیرا سنگھ درد، دوندر ستیارتھی،ہرندر سنگھ روپ،پریتم سنگھ سفیر، ڈاکٹر موہن سنگھ، ڈاکٹر دیوان سنگھ کالیپانی وغیرہ دوجی پیڑھی دے شاعر ہن۔

تیجی پیڑھی دے شاعر:-

سنتوکھ سنگھ دھیر-(1920–2010)-

سنتوکھ سنگھ دھیر ترقی پسند شاعر سی۔ پنجاب سنکٹ دے آتنکوادی ماحول وچ وی اوہ اندھکارمئی حالت وچو فرقو نفرت اتے دوالے ظلم دے بنیاد تے مانوتا دے سچے تے سہرد آدرشاں دی بھال کردا رہا اے۔آدرشواد تے رمانسواد دی تلنا وچ اوہ ودھیرے حقیقت پسند تے دھرتی دے نیڑے سی،پر منکھتا دے ترقی اتے سمچی منکھتا دے کرتی تے نمن طبقہ دے ترقی لئی اوہ مثالی ٹیچیاں نوں وی بھاوک سر وچ اپنا لیندا سی۔ سنتوکھ سنگھ دھیر دے شعری سنگریہہ-‘دھرتی منگدی مینہہ وے`،‘پت جھڑے پرانے`، ‘برہڑے`، ‘کالی برچھی` اتے ‘اکّ دے پتے` آدی ہن۔

شو کمار بٹالوی -(1937–1973)-

شو کمار نے اپنے پہلے شعری مجموعہ ‘پیڑا دا پراگا` نال ہی پنجابی دے ساہتی جگت نوں متاثر کر لیا سی تے اس دی سرودی ہوک دا نراشمئی سور، اہجوادی سیلی تے رمانٹک منوجذبات دی تیکھنتا راہی چھیتی اجاگر ہو گیا۔ڈاکٹر: ہربھجن سنگھ دے ‘تار تپدا` سامان شو کمار دی پرتیکاتمک لگھو-کہانی نوں پنجابی شاعری دی جدید کلاسکی رچلا دی سنگیا دتی جا سکدی اے۔ شو دی شاعری دا سمچا سور بڑا گمبھیر، سوچ جگاؤ تے کرنامئی اے۔اس دے شعری بمب بڑے آکرشک تے پرگٹائ تکنیک سنگیتک اے تے اثر من تے چھا جاندا اے۔ سبداولی دی سندر چون اسنوں پنجابی دے شیرسٹتم شاعراں وچ ستھان دوانؤدی اے۔ شو کمار دے شعری سنگریہہ-‘الوداع`تے‘ساگر تے کنیاں` ہن۔

ڈاکٹر: جسونت سنگھ نیکی-(1925)-

ڈاکٹر:جسونت سنگھ نیکی نے ڈاکٹری دے کھیتر وچ خاص مطالعہ کیتا اے، جس کارن اوہ من اوہ منسائنسی کھزاں تے لبھتاں نوں ووہارک روپ وچ اپنے تجربہ وچ عمل اتے پرگٹاؤُ تکنیک نال اک سر کر کے نوینتم موضوعاں نوں شاعری دا چلا پواؤداں اے۔‘اصلے تے اہلے’ تے ‘دند-کریڑا’، ‘ایہہ میرے سنس’، ایہہ میرے گیت وچ اوہ پریگسیل وی اے تے جدید سوچ وچار دا ہانی وی۔ زسونت سنگھ نیکی دیاں شعری کرتاں-‘سمرتی دے کرن ت پہلاں’اتے کرنا دی چھوہ ت مگر(ساہت اکاڈمی انعام) آدی ہن۔

اس توں علاوہ

پربھجوت کور، ہربھجن سنگھ،سکھ پال،ویر سنگھ‘حسرت’،ڈاکٹر:عطر سنگھ، بھگونت سنگھ، پرتپال سنگھ، جگتار سنگھ،انوپ سنگھ آدی تیجی پیڑھی دے شاعر ہن۔ اپروکت تن پیڑھیاں وچ شاعری دا اتہاس ونڈیا گیا اے اتے وکھ-وکھ شاعراں نے شاعری دے اتہاس دے ترقی وچ یوگدان پایا اے۔