وہ
فرقہ جو انسان نوں مجبور محض مندا اے۔ تے کہندا اے۔ کہ جو کچھ ہُندا اے اوہ
تقدیر الہٰی دے تحت ہُندا اے۔ انسان خود کچھ وی نئيں کر سکدا۔ اس فرقے دی نیہہ
جہم بن صفوان نے رکھی۔
بخاریہ،
قلابیہ تے
بکریہ وی جبریہ وچ شمار ہُندے نيں۔ انہاں دے مقابلے وچ
قدریہ یعنی
معتزلہ انسان نوں مختار مطلق مندے نيں۔ اوہ جو چاہے کرے اسنوں پورا اختیار اے۔
اشعری کہندے نيں کہ انسان کچھ مختار اے تے کچھ مجبور۔ معتزلہ اشاعرہ نوں وی جبریہ کہندے نيں۔
فلاسفہ مغرب دا اک گروہ وی جبر دا قائل اے۔ یونانی مفکر دیمقراطیس دا خیال سی کہ کائنات دی ہر شے قانون قدرت دے ماتحت اے تے اس توں انحراف نئيں کرسکدی۔ برطانوی فلسفی ہابس دا نظریہ سی کہ کائنات تے انسان دی ہر حرکت قانون اسباب دے تحت اے۔ نفسیات دے علما دا خیال اے کہ انسان اپنی مرضی دا مختار نئيں اے۔ بلکہ ذہنی تے جسمانی حالات اس دے ارادے تے عمل نوں جس رخ نوں چاہندے نيں موڑ دیندے نيں۔
