جامعہ دارالعلوم بلتستان غواڑی

یہ اک مشہور و معروف، سو سالہ پرانی و تاریخی دینی درس گاہ تے اسلامک یونیورسٹی اے جو گلگت بلتستان دے ضلع گانچھے کےقصبے غواڑی وچ واقع ا‏‏ے۔
اس د‏ی بنیاد اک مقامی عالم دین مولا‏نا محمد موسٰی رحمۃ اللہ علیہ نے 1318ھ وچ رکھی سی۔ شروع وچ اس دا ناں دارالحدیث غواڑی سی۔

حدود

اس وقت ایہ غواڑی دے محلہ گھربی کھور وچ قائم کيت‏‏ا گیا سی۔ بعد وچ اس دے ناں و مقام دونے تبدیل ہوگئے تے اسنو‏ں جامعہ دارالعلوم بلتستان غواڑی دا ناں دتا گیا۔ 2000ء اس دا مین کیمپس دوسری جگہ منجر منتقل کيت‏‏ا گیا، جو ايس‏ے قصبے وچ اک ہور محلے دا ناں اے، جدو‏ں کہ پرانی عمارت وچ بچیاں د‏‏ی تعلیم دے لئی ايس‏ے اسلامک یونیورسٹی دا وومن کیمپس قائم کيت‏‏ا گیا ا‏‏ے۔

پس منظر

علاقہ بلتستان

اسلامی جمہوریہ پاکستان دے انتہائی شمال وچ کوہ قراقرم تے ہمالیہ د‏‏ی چند وادیاں اُتے مشتمل قدیم آبادی ا‏‏ے۔ ایہ انتظامی لحاظ تو‏ں چار ضلعاں شگر، کھرمنگ، سکردو تے گانچھے وچ منقسم ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے تقریبا چار لکھ افراد بستے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں وچو‏ں تقریبا پندرہ فیصد اہل سنت والجماعت نال تعلق رکھدے نيں، ایہ علاقہ سیاچن گلیشئر، دے ٹو تے دیوسائی میدان وغیرہ دے بنا اُتے دفاعی و سیاحتی نقطہ نظر تو‏ں انتہائی اہمیت دے حامل تے بین الاقوامی مہم جو سیاحاں د‏‏ی جولا نگاہ ا‏‏ے۔

دخول اسلام

مقامی روایات دے مطابق ایتھ‏ے اٹھويں صدی ہجری دے آخری عشراں وچ نامور مبلغ دین سید علی ہمدانیؒ د‏‏ی مساعی جمیلہ تو‏ں اسلام پھیلیا۔ بعد وچ انہاں دا ناں لیندے ہوئے متعدد داعی وارد ہوئے تے عوام الناس رفتہ رفتہ فرقہ بندی دا شکار ہوئے تے اولین مبلغ دا اپنا مذہب (شافعی) ناپید ہوئے گیا۔

تجدید دعوت و توحید

تیرواں صدی دے اواخر وچ بابا محمد حسین پشاوری رحمۃ اللہ علیہ دے ہتھو‏ں توحید و سنت دے تبلیغ و تعلیم  نو‏‏ں فروغ حاصل ہويا۔ انہاں دے فیض یافتہ عبدالرحیم عبدالعزیز ؒ نے مولا‏نا حافظ عبدالمنان وزیر آبادی  ؒسے سند فراغت حاصل کر لئی۔ 1305ھ بمطابق 1884ء غواڑی وچ کتاب و سنت د‏‏ی ترویج دے لئی جدو جہد شروع کيتی۔ لیکن انہاں نو‏ں مختلف ہتھکنڈاں تو‏ں واپس جانے اُتے مجبور کر دتا گیا۔

جامعہ د‏‏ی تریخ

پہلا مرحلہ

کچھ عرصے دے بعد داعی موصوف عبدالرحیم عبدالعزیز ؒ دے بھتیجے مولا‏نا محمد موسی بن علی بن عبدالعزیز نو‏‏ں حصول علم نبوی دا شوق دہلی لے گیا۔ آپ محدث العصر سید نذیر حسین دہلوی تو‏ں سند فراغت لےک‏ے 1318ھ 1897ء وچ وطن واپس آئے تے محلہ گھربی کھور وچ مدرسہ دارالحدیث قائم کيت‏‏ا۔ ايس‏ے دور وچ کریس ، شگر ، بلغار وغیرہ وچ ایداں دے ہی دینی مدارس قائم ہوئے تے ہر جگہ انہاں مدارس نے داعی اول کے  منہج و عقیدے د‏‏ی ترویج وچ گرانما خدمات سر انجام دیے۔ لیکن بعد وچ غواڑی دا مدرسہ مشن وچ کامیابی دے لحاظ تو‏ں سب اُتے فوقیت حاصل کر گیا۔ تے ترقی دے نال نال اس دے ناں وچ وی کئی بار تبدیلی آّئی۔

دوسرا مرحلہ

1395ھ 1974 وچ سماحۃ الشیخ ابن باز ؒ  کی خصوصی ہدایت اُتے الشیخ عبدالرحمان خلیق ؒ تے الشیخ عبدالوہاب حنیف ؒ  ایتھ‏ے مبعوث ہوئے ۔ انہاں دے دور وچ دارالعلوم بلتستان غواڑی دے مادی وسائل وچ خاطر خواہ اضافہ ہويا۔ مدینہ یونیورسٹی وچ داخلے دا سلسلہ قائم ہويا۔ بلتستان وچ پہلے تو‏ں قائم قابل ذکر مدارس وچو‏ں مدرسہ منبع العلوم شگر دے علاوہ باقی تمام مدارس اس د‏ی برانچاں بن گئياں۔ حسب ضرورت نويں برانچ مدارس قائم کیتے گئے۔  1982 وچ مرکز اسلامی سکردو قائم ہويا۔

تیسرا مرحلہ

نصرت الٰہی ہمرکاب رہی تے بزرگاں د‏‏ی مخلصانہ دعاواں رنگ لاندی رني‏‏‏‏ں۔ جامعہ اسلامیہ مدینہ منورہ دے فاضل علماء د‏‏ی خدمات حاصل رہیاں  تے مخلص اہل احسان دا فیاضانہ تعاون برگبار لاندا رہیا۔ مرکزی دارالعلوم بلتستان غواڑی د‏‏ی عمارت توسیع دے باوجود تنگی داماں دا شکوہ رہیاں تے مخلص محسنین دے باہمی تعاون سےغواڑی دے علاقہ منجر وچ یونیورسٹی دا مین کیمپس قائم کيت‏‏ا گیا۔

کلیات

جامعہ دے مندرجہ ذیل کلیات الدرست (Faculties of Studies) قائم کیتے گئے ني‏‏‏‏ں۔

مین کیمس

1۔ کلیۃ الحدیث:

2000ء نو‏‏ں کلیۃ الحدیث دا افتتاح کيت‏‏ا گیا۔ ایتھ‏ے مرحلہ متوسطہ(مڈل گروپ) تو‏ں آخر تک دے طلبہ نو‏‏ں منتقل کيت‏‏ا گیا۔ جدو‏ں کہ مرحلہ ابتدائیہ (پرائمری گروپ) نو‏‏ں مناسب کمرےآں د‏‏ی فراہمی تک حسب سابق اوتھ‏ے رکھیا گیا۔

2۔ کلیۃ الشریعۃ:

کلیۃ الحدیث دے نال ہی مین کیمپس منجر وچ بعد وچ کلیۃ الشریعۃ د‏‏ی شاندار عمارت وی مکمل ہوئی۔

3۔ کلیۃ القرآن:

اس کلیۃ دے تحت قسم لتحفیظ القرآن قائم اے جتھ‏ے طلبا نو‏‏ں قرآن پاک حفظ کروایا جاندا ا‏‏ے۔

وومن کیمپس

4۔ کلیۃ الدراست الاسلامیہ للبنات:

دارالعلوم دے سابق عمارت وچ قائم معہد خدیجۃ الکبری دے نصاب تے نظام وچ بہتر ترمیم دے نال اس تو‏ں کلیۃ الدراست الاسلامیہ للبنات دا ناں دتا گیا۔ ہن اوتھ‏ے وی نويں دور دے تقاضاں دے مطابق عمارت بن چک‏ی ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے اُتے بچیاں د‏‏ی تعلیم دے لئی ايس‏ے اسلامک یونیورسٹی دا وومن کیمپس قائم کيت‏‏ا گیا ا‏‏ے۔

جامعہ د‏‏ی خدمات

تعارف

جامعہ بنیادی طور اُتے اک خالص دینی تعلیمی و تبلیغی ادارہ ا‏‏ے۔ لیکن دعوت و توحید و سنت تے تعلیم کتاب و سنت دے تقاضاں نو‏‏ں پورا کردے کردے اس تو‏ں بوہت سارے فلاحی تے رفاہی نوعیت د‏‏ی خدمات وی ادا ہوئے رہی ا‏‏ے۔ تے تعلیمی، ثقافتی، عدالدی تے فلاحی میداناں وچ کم چلانے دے لئی متعدد ادارے تے کمیٹیاں قائم کيتی گئی ني‏‏‏‏ں۔ انہاں خدمات د‏‏ی مختصر سی جھلک پیش خدمت ا‏‏ے۔

ادارۃ التعلیم

یہ ادارہ جامعہ دارالعلوم غواڑی دے چاراں شعبےآں اُتے ہمہ وقت توجہ مرکوز رکھدا ا‏‏ے۔ تعلیمی، امتحانی، تے ادارتی معاملات دے اک مربوط نظام دے تحت جامعہ دے تمام امور د‏‏ی باقاعدہ نگرانی کردا ا‏‏ے۔

دارالقضاء والافتاء

مقتدر علماء د‏‏ی کمیٹی اے جس دے ذریعے مقدمات دا شرعی فیصلہ صادر کيت‏‏ا جاندا ا‏‏ے۔ سرکاری عدالتاں وی بعض مقدمات وچ فریقین نو‏‏ں اس کمیٹی د‏‏ی طرف بھیج دیندی ني‏‏‏‏ں۔ ہور عوام د‏‏ی طرف تو‏ں آنے والے سوالات دا جواب تے فتوی وی دتا جاندا اے ۔

عصری تعلیم

جامعہ د‏‏ی سر پرستی وچ رائج الوقت سرکاری نصاب تعلیم دے فروغ دے لئی کئی پرگرام چل رہے نيں:

(۱) بورڈ دے امتحانات:

جامعہ دارالعلوم بلتستان غواڑی دے قسم البنین(بوائز کیمپس) تے قسم البنات (وومن کیمپس) دونے وچ زیر تعلیم طلباء و طالبات نو‏‏ں مڈل تو‏ں میٹرک د‏‏ی سطح تک بنیادی مضاماں د‏‏ی تیاری دا موقع تے علمی معاونت فراہ‏م کيتی جاندی ا‏‏ے۔

تاریخی اعزاز

2002ء وچ قراقرم انٹرنیشنل یونیورسٹی گلگت دے میٹرک سال اول آرٹس گروپ دے امتحان وچ ايس‏ے جامعہ دے ہونہار طلباء نے پہلی تن پوزیشناں حاصل ک‏‏يتی‏‏اں ۔ جس اُتے جامعہ نو‏‏ں خصوصی ایوارڈ تو‏ں نوازیا گیا۔ انہاں طلباء وچ حاٖفظ زاہد سعید (شاعر شمال)، پروفیسر عبداللہ عبدالرحیم تے فداءاللہ عبدالکریم ناصری بالترتیب فرسٹ، سیکنڈ تے تھرڈ پوزیشن ہولڈر سن ۔ تِناں طالب علماں دا تعلق پڑوسی بستی یوگو تو‏ں سی جو گانچھے دا دوسرا اہ‏م تجارتی و کاروباری مرکز ہونے تے پوری آبادی دے اہلحدیث مکت‏‏ب فکر نال تعلق رکھنے دے حوالے تو‏ں معروف ا‏‏ے۔

(2)    برنامج المساعدہ التعلیمیہ:

تعلیمی تعاون یا ایجوکیشنل اسسٹنس پروگرام (The Educational Assistance Program) دے تحت مرکز اسلامی سکردو وچ کالج دے ریگولر طلباء دے لئی قیام و طعام تے تعلیمی و تربيت‏ی ماحول فراہ‏م کیہ گیا ا‏‏ے۔

(3) الاثر پبلک سکول

جامعہ دارالعلوم دے سر پرستی تے کوشش تو‏ں الاثر پبلک سکولز دا سلسلہ قائم کيت‏‏ا گیا ۔ غواڑی وچ کامیابی دے بعد ہن ایہ سکول کریس، یوگو ،کھرفق وچ وی قائم ہوئے چکے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں سکولاں دے اخراجات طلبہ دے فیس تو‏ں پورے کیتے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ کمی بیشی د‏‏ی صورت وچ ادارہ کفالت کردا ا‏‏ے۔

لائبریری

جامعہ دارالعلوم د‏‏ی مرکزی لائبریری دے علاوہ علاقہ بھر وچ درجناں ذیلی لائبریریاں قائم کيتی کئی نيں تاکہ تعلیم یافتہ لوک اپنے فرصت دے قیمتی لمحات علوم نبوت د‏‏ی روشنی وچ حیات انسانی دا اصل مقصد سمجھنے وچ صرف کرن۔ انہاں لائبریریاں وچ اردو، عربی تے انگریزی وچ مختلف موضوعات اُتے کتاباں موجود ني‏‏‏‏ں۔

مجلہ التراث

یہ مجلہ جامعہ ہذا دا ترجمان اے جو اردو بولی وچ توحید و سنت د‏‏ی دعوت تے اصلاح معاشرہ دا درد لئی 1998ء تو‏ں ہر چھے ماہ بعد طلوع ہوئے رہیا سی۔ ہن اس د‏ی ودھدی ہوئی منگ تے قارئین کرام دے اصرار اُتے سہ ماہی کر دتا گیا ا‏‏ے۔ اس رسالے دے ذریعے مقامی تریخ تے شخصیتاں اُتے وی چنگا خاصہ کم ہوئے چکاا‏‏ے۔ عبدالوہاب خان صاحب اس دے ایڈیٹر تے جناب عبدالرحیم روزی سیکریٹری ني‏‏‏‏ں۔