ثوبان بن بجدد
ثوبان بن بجدد | |
---|---|
معلومات شخصیت | |
مقام پیدائش | |
وفات | سنہ 674
|
عملی زندگی | |
پیشہ | محدث |
ترمیم |
ثوبان بن بجددرسول اللہ ﷺ دی خدمت اُتے مامور صحابی سن ۔
ناں ونسب
سودھوثوبان نام،ابوعبداللہ کنیت، خاندانی تعلق یمن دے مشہور حمیری خاندان توں سی، انہاں دے والد بجدد یا جحدر سن ابتدا وچ غلام سن ،آنحضرت نے خرید کر آزاد کر دتا،اورفرمایا دل چاہے اپنے خاندان والےآں دے پاس چلے جاؤ تے دل چاہے میرے نال رہو، میرے نال رہوگے تاں اہل بیت وچ شمار ہوئے گا، انہاں نے خدمت نبویﷺ دی حاضری نوں اہل خاندان اُتے ترجیح دتی اورزندگی بھر خلوت وجلوت وچ آپ دے نال رہے۔
شام وچ قیام
سودھورسول اللہ ﷺ دی وفات دے کچھ دناں بعد تک مدینہ ہی وچ رہے؛لیکن آقا دے سانحہ رحلت نے گلشن مدینہ نوں خاربنادتا، اس لئی ایتھے دا قیام چھڈ کے رملہ شام وچ اقامت اختیار کرلئی اورمصر دی فتوحات وچ شریک ہُندے رہے،فیر رملہ توں منتقل ہوکے حمص وچ گھر بنالیا تے ایتھے 45ھ وچ وفات پائی۔ کتاباں احادیث وچ 127 احادیث آپ توں مروی نيں۔[۱][۲]
اخلاق وعادات
سودھوان نوں احترام نبوی وچ اِنّا غلو سی کہ غیر مسلماں توں وی کوئی لفظ ایسا نئيں سن سکدے سن جس توں ذرا وی نبوت دے احترام نوں صدمہ پہنچدا ہو، اک مرتبہ اک یہودی عالم نے آکے السلام علیک یا محمدﷺ! کہیا ثوبان بگڑ گئے اوراس زور توں اسنوں دھکا دتا کہ اوہ گردے گردے بچا، اس نے سنبھل کر اس برہمی دا سبب پُچھیا، بولے تونے یا رسول اللہ!کیوں نہ کہیا اوہ بولا، اس وچ کیہ گناہ سی کہ ميں نے انہاں دا خاندانی ناں لیا، آنحضرت نے فرمایا ہاں میرا خاندانی ناں محمدﷺ اے۔[۳]
فضل وکمال
سودھوثوبانؓ آنحضرتﷺ دے خادم خاص سن ،اس تقریب توں انہاں نوں استفادہ دے زیادہ مواقع ملدے سن ؛چنانچہ 127 /احادیث انہاں دے حافظہ وچ محفوظ سن، جو حدیث دیاں کتاباں وچ موجود نيں،[۴] حافظ ابن عبدالبر لکھدے نيں کہ ثوبانؓ انہاں لوکاں وچ نيں جنھاں نے حدیثاں محفوظ کيتياں تے انہاں دی اشاعت وی کی، [۵]ان دے تلامذہ وچ معدان بن طلحہ ،راشد بن سعد، جبیر بن نفیر،عبدالرحمن ابن غنم، ابو ادریس خولاق قابلِ ذکر نيں، [۶]آنحضرتﷺ دے بعد جو جماعت صاحبِ علم وافتا سی، اس دے اک رکن ثوبانؓ وی سن ۔ [۷] شائقین حدیث فرمایش کرکے انہاں توں حدیثاں سندے سن، اک مرتبہ لوکاں نے حدیث سنانے دی درخواست کيتی انہاں نے ایہ حدیث سنائی کہ جو مسلمان خدا دے لئی اک سجدہ کردا اے ،خدا اس دا اک درجہ بلند کردا اے اوراس دی خطاواں توں درگزر کردا اے، [۸] انہاں دے معاصرین دوسرےآں توں سنی ہوئی حدیثاں دی تصدیق انہاں توں کراندے سن ،معدان بن طلحہ نے حضرت ابو درداؓ توں اک حدیث سنی تاں ثوبان توں اس دی تصدیق کيتی۔ [۹]
پاس فرمان رسولﷺ
سودھوآقائے نامدار دی حیات وچ تے وفات دے بعد دونے زمانےآں وچ یکساں فرمان نبوی پیش نظر رہندا سی، اک مرتبہ بولی مبارک توں جو کچھ سن لیا اوہ ہمیشہ جان دے نال رہیا، جس چیز وچ آقا دے حکم دی خلاف ورزی دا ادنٰی سا پہلو نکلدا سی، اس توں ہمیشہ محترز رہے، اک مرتبہ آنحضرتﷺ نے انہاں توں فرمایا سی کہ کدی کسی توں سوال نہ کردا، اس فرمان دے بعد کدی کسی دے سامنے دستِ سوال دراز نہ ہويا تے اس شدت توں اس اُتے عمل رہیا کہ جے سواری دی حالت وچ کوڑا ہتھ توں چھُٹ کر گر جاندا سی، تاں خود اتر کر اٹھاندے سن تے کسی توں سوال نہ کردے سن ۔ [۱۰]
غلامی دی نسبت دا احترام
سودھونبوت دا احترام تاں مذہبی فرض اے ،ثوبانؓ اپنی غلامی دی نسبت دا احترام وی ضروری سمجھدے سن اورجو شخص اس وچ کمی کردا سی، اسنوں متنبہ کردے سن، حمص دے زمانہ قیام وچ بیمار پئے، عبد اللہ بن قط ازدی والی حمص اُنہاں دی عیادت نوں نہ آیا، اس دی اس غفلت اُتے اسنوں ایہ رقعہ لکھوایا، جے موسیٰ ؑ اورعیسیؑ دا غلام تواڈے ایتھے ہُندا تاں تسيں اس دی عیادت کردے ایہ رقعہ جدوں عبد اللہ نوں ملیا تاں اسنوں اپنی کوتاہی اُتے ندامت ہوئی اوروہ اس دی تلافی دے لئی اس چھیندی تے بدحواسی دے نال نکلیا کہ لوک سمجھے کہ کوئی غیر معمولی واقعہ پیش آگیا اے ،غرض اوہ بے تابانہ حضرت ثوبانؓ دے گھر آیا تے دیر تک بیٹھیا رہیا۔