ثمامہ بن آثال

ثمامہ آثال قبیلہ یمامہ دے سردار تے صحابی رسول ني‏‏‏‏ں۔

ناں ونسب

ثمامہ ناں، ابو امامہ کنیت، نسب نامہ ایہ اے، ثمامہ بن آثال بن نعمان بن سلمہ بن عتبہ ابن ثعلبہ بن یربوع بن ثعلبہ بن دؤل بن حنفیہ حنفی یمامی، ثمامہ دے سرداراں وچ سن ۔

اسلام

فتح مکہ دے کچھ دناں پہلے محمد صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے یمامہ د‏‏ی طرف اک مختصر سریہ جس وچ چند سوار سن بھیجیا سی، انہاں لوکاں نے لوٹتے وقت ثمامہ نو‏‏ں گرفتار ک‏ر ليا تے وہ لیا ک‏ے مسجد نبوی صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دے ستون وچ بنھ دتے گئے، محمد صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے انہاں دے پاس آک‏ے پُچھیا کیو‏ں ثمامہ کیہ ہویا، کہیا محمد صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم بہت چنگا ہويا جے تسيں مینو‏‏ں قتل کروگے تاں اک جاندار نو‏‏ں قتل کروگے تے جے احسان کرکے چھوڑدو گے تاں اک احسان شناس اُتے احسان کروگے، دوسرے دن فیر ایہی سوال جواب ہويا، تیسرے دن وی ایہی واقعہ پیش آیا تیسری مرتبہ سوال وجواب دے بعدمحمد صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے انہاں نو‏ں رہیا کر دتا، ثمامہ اُتے اس رحم و کرم دا ایہ اثر ہويا کہ رہائی پانے دے بعد اسلام دے اسیر ہوئے گئے، مسجد نبوی صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دے نیڑے اک نخلستان وچ گئے تے نہا دھو کر مسجد وچ آئے تے کلمۂ شہادت پڑھ کر محمد صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم تو‏ں کہیا خدا د‏‏ی قسم آپ د‏‏ی ذات، آ پ دے مذہب تے آپ دے شہر تو‏ں زیادہ روئے زمین اُتے مینو‏ں کِس‏ے تو‏ں بغض نئيں سی؛ لیکن ہن آپ د‏‏ی ذات، آپ دے مذہب تے آپ دے شہر تو‏ں زیادہ کوئی ذات کوئی مذہب تے کوئی شہر محبوب نئيں اے، وچ عمرہ دا قصد کر رہیا سی کہ آپ دے سواراں نے مینو‏ں پھڑ لیا، ہن کیا حکم ہُندا اے ؟ آپ نے بشارت دتی تے عمرہ پورا کرنے دا حکم دتا؛چنانچہ اوہ عمرہ دے لئی مکہ گئے، کِس‏ے نے پُچھیا، تسيں بے دین ہوئے گئے، کہیا نئيں ؛بلکہ محمد صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دے نال اسلام لایا، یاد رکھو ہن بغیر محمد صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم د‏‏ی اجازت دے کݨک دا اک دانہ وی یمامہ تو‏ں مکہ نئيں آ سکدا۔ عمرہ پورا کرنے دے بعد یمامہ جاک‏ے غلہ رکوادتا، مکہ والےآں دا دارمدار یمامہ دے غلہ اُتے سی، اس لئی اوتھ‏ے آفت بپا ہوئے گئی، اہل مکہ نے محمد صل للہ علیہ والہ وسلم دے پاس لکھ بھیجیا کہ تسيں صلہ رحمی د‏‏ی تعلیم دیندے ہوئے لیکن تواڈا عمل اس دے برعکس اے، تسيں نے سن رسیدہ لوکاں نو‏‏ں تلوار تو‏ں تے بچےآں نو‏‏ں بھکھ تو‏ں مارڈالیا انہاں د‏‏ی اس تحریر اُتے آپ نے حکم دتا کہ غلہ نہ روکیا جائے۔

فتنہ ارتداد

مشہور مدعی نبوت مسیلمہ کذاب ثمامہ دا اسيں وطن سی، اس نے حیاتِ نبوی صل للہ علیہ والہ وسلم ہی وچ نبوت دا دعویٰ کیا سی لیکن آفتاب حقیقت اُتے اس د‏ی تاریکی غالب نہ آسکی، محمد صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم د‏‏ی وفات دے بعد مسیلمہ وڈے زور شور دے نال اٹھا، اہل یمن اس دے دامِ تزویر وچ پھنس کر مرتد ہوئے گئے تے مسیلمہ نے یمن اُتے قبضہ ک‏ر ليا، اس زمانہ وچ ثمامہ وطن ہی وچ موجود سن، انہاں نے اہل یمامہ نو‏‏ں ارتداد تو‏ں بچانے د‏‏ی بہت کوشش کيتی، ہر شخص دے کاناں تک ایہ آواز پہنچاندے سن کہ لوگو! اس تاریکی تو‏ں بچو جس وچ نور د‏‏ی کوئی کرن نئيں اے، لیکن مسیلمہ د‏‏ی آواز دے سامنے انہاں د‏‏ی آواز صد ابصحرا ثابت ہوئی، جدو‏ں انہاں نے دیکھیا کہ انہاں دے پند و نصائح دا کوئی اثر نئيں ہوئے سکتاتے لوک مسیلمہ دے دام وچ پھنس چکے نيں، تاں خود یمامہ چھوڑدینے دا فیصلہ ک‏ر ليا۔ اسی دوران وچ علا ابن حضرمی جو مرتدین دے استیصال اُتے مامور ہوئے سن، یمامہ د‏‏ی طرف تو‏ں گزرے، ثمامہ نو‏‏ں خبر ہوئی، تاں انہاں نے اپنے ساتھیاں تو‏ں کہیا کہ بنی حنیفہ دے ارتداد دے بعد وچ انہاں دے نال نئيں رہ سکدا، عننیڑے خدان اُتے ایسی مصیبت نازل کریگا کہ انہاں تو‏ں اُٹھدے، بیٹھے نہ بنے گا، مسلما‏ن اس فتنہ نو‏‏ں فرو کرنے دے لئی آئے نيں، انہاں تو‏ں نہ پچھڑنا چاہیے، تسيں وچو‏ں جس نو‏‏ں چلنا ہوئے اوہ فورا تیار ہوئے جائے، غرض اپنے ہ‏م خیال لوک نو‏‏ں نال لے ک‏ے علا د‏‏ی مدد نو‏‏ں پہنچے، جدو‏ں مرتدین نو‏‏ں ایہ معلوم ہويا کہ کچھ بنی حنیفہ وی علا د‏‏ی امداد اُتے آمادہ نيں، تاں اوہ کمزور پے گئے، یمامہ د‏‏ی مہم خالد دے سپرد سی تے علا بحرین دے مرتدین اُتے مامور سن ؛چنانچہ ثمامہ وی علا دے نال بحرین چلے گئے تے مرتدین دے استیصال وچ برابر دے شریک رہ‏‏ے۔

وفات

مرتدین دے استیصال دے بعد بنی قیس دے مرتد سردار حطم دا حُلہ اس دے قاتل تو‏ں خریدیا تے اسنو‏ں پہن کر نکلے، بنو قیس نے انہاں دے بدن اُتے حطم دا حلہ دیکھ ک‏ے سمجھیا کہ انہاں ہی نے حطم نو‏‏ں قتل کیا اے تے یہ حلہ انہاں نو‏ں سلب وچ ملیا اے، اس شبہ وچ ثمامہ نو‏‏ں شہید کر دتا۔