بھارت وچ مڈھلی تعلیم

مڈھلی تعلیم جاں شروعاتی تعلیم ،تعلیم دا اوہ بنیاد اے جس اتے ہر شہری،انسان دی ترقی انحصار کردی اے۔معیاری سکھیا کسے وی سماج دا درپن ہندی اے۔ جویں پنڈ عامَ طور تے گہاریاں توں پچھانیا جاندا اے، اسے طرحاں کوئی وی ملک اتھوں دی سکھیا توں پچھانیا جاندا اے۔

تعلیم متعلق ہور ویروے

تعلیم

تعلیم (بھارت)

بھارت وچ مڈھلی تعلیم لئی انتظام

یورپ وچ تعلیم دے حق نوں مڈھلے حق وجوں لیا جاندا رہا اے۔ بھارت وچ تعلیم دی سمت اتے سمت دے سدھار لئی آزادی حصول توں 55 ورھے بعد 2002 توں یتن شروع ہوئے۔ 6 توں 14 ورھے دی عمر دے بچیاں لئی مفت اتے لازمی تعلیم دے حق دا مڈھ بھارتی آئين دی دفعہ 21-اے 86ویں سودھ جو 12 دسمبر 2002 وچ پروان ہوئی، مطابق بجھا۔ ساڈی سیاست نے اس لوک ہت ایکٹ دا ڈرافٹ تیار کرن لئی 7-8 سال ہور لگا کے آخر 26 اگست 2009 نوں صدر توں پروانگی حاصل کر کے اگلے دن نوٹیفکیشن جاری کیتی۔ اس نوں عملی روپ وچ لاگوُ کرن لئی پہلی اپریل 2010 متھی گئی۔ بھارت دے کئی صوبیاں نے اس نوں اک ورھا لمکا کے لاگوُ کیتا۔

بھارت وچ چھ توں چوداں (6-14) سال تک دی عمر دے سارے بچیاں لئی مفت تے لازمی تعلیم آئینی انتظام اے۔ ہندوستان دی پارلیمنٹ ولوں سن 2009 وچ تعلیم دا حق ایکٹ پاس کیت گیا، جس مطابق 6 توں 14 سال تک دے سارے بچیاں لئی تعلیم اک مولک حق بن گئی ۔ حالانکہ دیش وچ اجے وی مڈھلی سکھیا نوں سبھ لئی ممکن نہیں بنایا جا سکیا اے۔ سبھ لئی مفت اتے لازمی تعلیم دا مطلب ایہہ ہویا کہ سبھ بچیاں دا سکولاں وچ 100 فیصد داخلہ جاں اندراج بنا کسے رکاوٹ توں ہونا اتے سکولی سہولتاں لگاتار اٹھ سال ملنا اے۔ اس گھاٹ نوں پورا کرن لئی سرکار نے سال 2001 وچ سرو تعلیم تجربہ سکیم دا شروع کیتا سی، جو اپنے آپ وچ دنیا دی سبھ توں وڈی سکیم اے۔

شمالی بھارت دے زیادہ تر سکولاں وچ 1 توں 5 جماعت دے بچیاں نوں انگریزی، ہندی، گنت، ماحول سائنس، اتے جنرل علم سکھایا جاندا اے۔

نیشنل کونسل آف ایجوکیشنل رسرچ اینڈ ٹریننگ (این سی ای آر ٹی) بھارت وچ سکولی تعلیم لئی سکھر ادارہ اے۔ این۔سی۔آر۔ٹی۔ بھارت دے سارے سکولاں لئی مدد اتے تکنیکی مدد حاصل کردا اے اتے تعلیم پالیسیاں نوں لاگوُ کرن دے کئی پہلوآں دی نگرانی کردی اے۔

مڈھلی تعلیم دے بنیاد

بال حق

تعلیم بنیادی انسانی حق اے تے ہر شہری اس دا حقدار اے۔ ساڈے ترقی لئی انسانی تے سماجی طور تے اس دی بہت لوڑ اے۔

مفت تے لازمی تعلیم حق قانون

آئین دی دفعہ 21اے دی 86ویں سودھ دے روپ وچ 12 دسمبر 2002 نوں اصل بنیاد قائم ہویا، 6 سال 8 مہینے بعد اس دا ٹیبل-ورق ختم ہویا اتے 26 اگست 2009 نوں آرٹیئی ایکٹ 2009 لازمی تے مفت تعلیم دے نام تھلے صدر ولوں پروان ہویا۔ اس نوں لاگوُ کرن لئی پہلی اپریل 2010 دا دن متھیا گیا۔ واضع اے کہ ایکٹ دے ڈرافٹ لئی صرف 7 سال اتے ایکٹ عمل وچ لیاؤن لئی صرف 7 مہینے لگے۔ ایکٹ دے نیم مطابق عمارتاں، کمریاں دی گنتی تے سائیز، پکھانے، لیب، لائبریری، گراؤنڈ، استاداں دی گنتی وغیرہ دا انتظام اتے عمل لئی جس لمے ویلے دی لوڑ سی۔

مڈھلی تعلیم دی حال حالت

بھارت کجھ ہور ملکاں سمیت علم بھرپور تعلیم مہیا کرن وچ ناکام سدھ ہو رہا اے۔تعلیم بجٹ متعلق مرکز اتے صوبہ سرکاراں کافی اداسین ہن۔ تعلیم دا بجٹ ودھیا اے پر پھل حصول نراشاجنک اے۔ سال 2007-08 وچ مڈھلی تعلیم دا بجٹ 68،853 کروڑ سی، 2012–13 وچ ایہہ دو گنا توں ودھ 1،47،059 کروڑ ہو گیا۔ بزنیس سٹینڈرڈ دی رپورٹ مطابق 2007-08 وچ علم حصول دی گنجائش 50 فیصد سی پر 2012–13 وچ گھٹ کے 30 فیصد رہِ گئی اے۔ 2017–18 وچ اس وچ ہور نگھار آیا اے۔ سکولاں دے جائزے دی رپورٹ اے کہ پنجویں دے بچے تیجی جماعت دے علم پدھر تک وی نہیں اپڑے (ودھیرے کر کے سرکاری سکولاں دے)۔ دوجے، اج وی 6 توں 14 سال دے تعلیم وہونے بچیاں دی گنتی 80 لکھ توں اپر اے۔ ایہہ بچے اج وی لیراں چگن، بوٹ پالش کرن، اخبار ویچن، ہوٹلاں تے برتن صاف کرن، گھراں وچ کم کرن آدی نکے موٹے کم کر کے اپنے پریواراں دی معاشی مندحالی دی راحتَ وجوں ٹھمنا بنے ہوئے ہن۔

بری حالت دے کارن

#پرائمری تعلیم نوں پاٹھ کتاب مرتکز کر دتا ہوئیا اے ۔سرکار طالب علماں نوں سلیبساں وچ ہی الجھا کے رکھنا چاہندی اے تاں کہ اوہ آزاد سوچ وچار ہی نہ کر سکن۔

# وڈی گنتی وچ طالب علم سکولی پڑھائی ہی پوری نہیں کر سکدے۔ پہلی گل، سرکاری سکولاں وچ مڈھلیاں سہولتاں دی گھاٹ اے۔ سکول استاداں دی گھاٹ نال جوجھ راے ہن۔ ٹھیکیداری سسٹم راہیں استاداں دا استحصال ہو رہا اے۔ آزادی دے ستّ دہاکیاں بعد وی ٹھوس تعلیم پالیسی نہیں بن سکی۔ تعلیم عامَ لوکاں دی پہنچ توں لگاتار دور ہو رہی اے۔ بھارت بے شکّ دنیا عالمی طاقت بنن دی کوشش کر رہا اے، پر تعلیم دے ترقی بناں ایہہ ممکن نہیں اے۔

تعلیم انکاں دی بھیٹ چڑھ گئی اے۔ صرف انکاں نال ملنکن ہون کارن رٹا تعلیم تکنیک حاوی ہو چکی اے۔ دھارناں جاں تجزیہ تکنیک لوپ ہو رہی اے۔ ملنکن نظام، زمین وچ پانی دے پدھر وانگ ہیٹھلے پدھر تے ڈگّ چکی اے۔

لوڑ توں ودھ بھارا بستا جو طالب علم اوکھا ہو کے چکدا اے، صحتَ واسطے تاں نقصان دہ اے ہی، تھکاوٹ کارن پڑھائی وچ وی وگھن پاؤندا اے۔

دیش وچ پکے اتے کچے استاداں وچلی ونڈ ہو چکی اے۔تعلیم لگاتار جاری رہن والی عمل اے ۔ کچے استاداں دے سر تے تعلیم دی عمارت پکی نہیں کیتی جا سکدی۔

سکولاں دے ماحول نوں سکھاواں بناؤن دے راہ وچ سیاسی لوکاں دا دخل وی اک وڈا روڑا بنیا ہویا اے۔

استاداں دی کمی، استاداں توں غیر-تعلیمی کم لینا، بے لوڑے کیمپ لاؤنا، مڈ-ڈے-میل وچ کجھ استاداں الجھاؤناں اجیاے کارن ہن جنہاں کرکے پرائمری سکولاں وچ پڑھائی نوں خورا لگدا رہندا اے۔

ساڈی تعلیم دا ماڑا پکھ ایہہ اے کہ بچے پڑھائے جا راے موضوع بارے کوئی پرشن نہیں کردے ۔ جدوں تک بچیاں دے من وچ سوال پچھن دی تنقید نہیں پیدا ہندی، ادوں تک کسے موضوع بارے بنیادی نقطے اتے سنکلپاں نوں سمجھیا نہیں جا سکدا۔

سکولی تعلیم وچ سدھار دے طریقے

استاد دی ڈیوٹی صرف پڑھاؤن دی ہونی چاہیدی اے۔ سکول تعلیم دیاں نویاں پالیسیاں ‘چ جے استاداں نوں شامل کر لیا جاوے تاں کوئی ماڑی گل نہیں ہوویگی۔سائنسی پکھوں ثابت ہویا پکھ اے کہ اپنی بنائی ووکیبولری نوں اپنی ماں بولی نال جوڑ کے بولنا دماغ دے ودھیا طریقے ترقی یافتہ ہون دی پہلی پوڑی اے۔تعلیم دین دی نیت نال تعلیم دا آئین تے قانون بنائے جان اتے ایہہ آئین تے قانون پاٹھکرم دا حصہ بنائے جان تاں کہ طالب علم اتے ماپے جاگروک ہون کہ تعلیم متعلق اوہناں دے کہڑے حق ہن۔

سرکار نوں چاہیدا اے کہ سرکاری پرئمری سکولاں وچ لوڑیندے استاد اتے ہور سہولتاں مہیا کروا کے مڈھلی تعلیم دے ڈھانچے نوں مضبوط کرے تاں جو لوک اپنے بچیاں نوں سرکاری سکولاں وچ ہی داخل کراؤن۔

استاداں دیاں وکھ-وکھ کیٹاگریاں ختم کرکے صرف ریگولر طور تے ہی استاد بھرتی کیتے جان۔ ٹھیکہ نظام بند کیتی جاوے۔ ہر استاد نوں پورا گریڈ دتا جاوے۔ عدالتاں دے فیصلیاں دی قدر کردیاں برابر کم اتے برابر تنخواہ دا فارمولا اپنایا جاوے۔

تعلیم نوں معیاری تے گناتمک بناؤن لئی سبھ توں ضروری اے کہ سکول وچ تعلیمی ماحول پیدا کیتا جاوے۔تعلیمی ماحول سرجن لئی تعلیم ادارےآں وچ ہر موضوع دے استاداں دا ہونا بہت ضروری اے۔