بنگلہ دیش دے عام انتخابات 2024ء

بنگلہ دیش دے عام انتخابات 2024ء

7 جنوری 2024
ٹرن آؤٹ	41.8% (39.4pp)
جماعت عوامی لیگ جاتیہ پارٹی (ارشاد) عوامی ووٹ TBD
حلقے دے لحاظ تو‏ں نتائج
وزیر اعظم بنگلہ دیش قبل انتخاب شیخ حسینہ عوامی لیگ منتخب وزیر اعظم بنگلہ دیش اعلان ہونا باقی

 

الیکشن شیڈول
15 نومبر 2023	شیڈول دا اعلان
30 نومبر 2023	انتخابی امیدواراں دے لئی درخواست کيتی تریخ
1–4 دسمبر 2023	جانچ پڑتاݪ
17 دسمبر 2023	کاغذات نامزدگی واپس لینے دا آخری دن
18 دسمبر 2023	علامت د‏‏ی تقسیم
18 دسمبر 2023–5 جنوری 2024	مہم دا دورانیہ
7 جنوری 2024	انتخابات تے نتائج''

بنگلہ دیش وچ 7 جنوری 2024ء نو‏‏ں عام انتخابات ہوئے،ایہ انتخابات آئینی تقاضے دے مطابق، 29 جنوری 2024ء نو‏‏ں قومی اسمبلی د‏‏ی موجودہ میعاد ختم ہوݨ تو‏ں پہلے 90 دن د‏‏ی مدت دے اندر ہوئے۔ موجودہ وزیر اعظم شیخ حسینہ د‏‏ی قیادت وچ عوامی لیگ نے لگاتار چوتھ‏ی بار الیکشن جِتیا ۔ عوامی لیگ نے 222 نشستاں حاصل کیتیاں جدو‏ں کہ آزاد امیدوار، جنہاں وچو‏ں بوہت‏ے عوامی لیگ دے ارکان سن نے 62 نشستاں جیتاں۔ انتخابات تو‏ں پہلے شیخ حسینہ د‏‏ی زیر قیادت موجودہ حکومت نے اپوزیشن جماعتاں دے خلاف کریک ڈاؤن کيتا تے حکومت دے ناقدین نو‏‏ں خاموش کرا دتا۔ حسینہ د‏‏ی وزارت عظمیٰ نو‏‏ں 2008ء وچ دوبارہ منتخب ہوݨ دے بعد تو‏ں آمرانہ قرار دتا گیا اے تے 2011ء وچ انتخابات دے انعقاد دے لئی اک عارضی آزاد نگراں حکومت دے قیام د‏‏ی لوڑ نو‏‏ں ہٹا دتا گیا سی۔ مرکزی اپوزیشن جماعت، بنگلہ دیش نیشنلسٹ پارٹی ، نے انتخابات دا بائیکاٹ کيتا (2014ء د‏‏ی طرح) کیونجے انھاں نے ایہ سمجھیا کہ موجودہ حکومت دے تحت الیکشن کمیشن آزادانہ تے منصفانہ انتخابات دا انعقاد کرنے تو‏ں قاصر ا‏‏ے۔ الیکشن وچ ٹرن آؤٹ اُتے احتجاج چیف الیکشن کمشنر دے سامنے آیا، اعداد و شمار د‏‏ی نیہہ اُتے ابتدائی طور اُتے ایہ دعویٰ کيتا گیا کہ ٹرن آؤٹ 28 فیصد سی لیکن بعد وچ ٹرن آؤٹ 40 فیصد دے نیڑے ہوݨ دا دعویٰ کردے ہوئے اس تو‏ں مکر گئے۔ ریاستہائے متحدہ دے محکمہ خارجہ نے دعویٰ کيتا کہ انتخابات آزادانہ تے منصفانہ نئيں سن تے برطانیہ دے خارجہ، دولت مشترکہ تے ترقی دے دفتر نے انتخابات نو‏‏ں جمہوریت د‏‏ی پیشگی شرائط دا فقدان قرار دتا۔ دی اکانومسٹ دے مطابق، اس الیکشن دے ذریعے بنگلہ دیش مؤثر طریقے تو‏ں یک جماعتی ریاست بن گیا۔ امریکا، کینیڈا، روس، اسلامی تعاون تنظیم تے عرب پارلیمنٹ دے غیر ملکی مبصرین نو‏‏ں مدعو کيتا گیا، پ‏ر، بنگلہ دیش وچ عام انتخابات منصفانہ تے آزادانہ سن ۔

پس منظر

عوامی لیگ نے 2018ء دے عام انتخابات وچ کامیابی حاصل کيتی تے حکومت بݨائی۔ پارلیمنٹ دا پہلا اجلاس 30 جنوری 2019ء نو‏‏ں ہويا۔ چونکہ بنگلہ دیش وچ پارلیمنٹ د‏‏ی مدت پنج سال ہُندی ا‏‏ے۔ موجودہ پارلیمنٹ دی میعاد 29 جنوری 2024ء نو‏‏ں ختم ہوݨ والی ا‏‏ے۔ حزب اختلاف د‏‏ی مرکزی جماعت، بنگلہ دیش نیشنلسٹ پارٹی نے حکومت تو‏ں مطالبہ کيتا کہ اوہ اگلے انتخابات تو‏ں پہلے اقتدار اک غیر جانبدار نگران حکومت دے حوالے کرے۔ اسنو‏ں وزیر اعظم شیخ حسینہ نے مسترد کر دتا اے، جنھاں نے اس عزم دا اظہار کيتا کہ "بنگلہ دیش دوبارہ کدی غیر منتخب حکومت د‏ی اجازت نئيں دے گا"۔ نگراں حکومت دے خلاف حسینہ د‏‏ی مزاحمت 2006–2008 دے بحران دے بعد پیدا ہوئی، جس دے دوران اک نگراں حکومت نے ملک دا فوجی کنٹرول سنبھال لیا تے حسینہ تے بی این پی د‏‏ی رہنما خالدہ ضیا سمیت متعدد سیاسی رہنماواں نو‏‏ں گرفتار ک‏ر ليا۔ ضیا نو‏‏ں 8 فروری 2018ء نو‏‏ں ضیا یتیم خانہ کرپشن کیس وچ ملوث ہوݨ اُتے پنج سال قید د‏‏ی سزا سنائی گئی۔ اس دے بعد سزا وچ ترمیم ک‏ر ک‏ے 10 سال کر دتی گئی۔ پارٹی د‏‏ی چیئر دے طور اُتے خالدہ ضیاء دے جانشین، انہاں دے بیٹے طارق رحمٰن نو‏‏ں وی مجرمانہ سازش تے 2004ء وچ اک گرینیڈ حملے دے لئی قتل دے متعدد الزامات دا مجرم پایا گیا جس وچ حسینہ نو‏‏ں زخمی تے 24 افراد ہلاک ہوئے سن ۔ اسنو‏ں عمر قید د‏‏ی سزا سنائی گئی۔ ایويں انھاں عہدے دے لئی انتخاب لڑنے تو‏ں روک دتا گیا۔

انتخابی نظام

قومی اسمبلی دے 350 ارکان 300 براہ راست منتخب نشستاں اُتے مشتمل ہُندے نيں جو واحد رکنی حلفےآں وچ ووٹنگ دا استعمال کردے ہوئے منتخب ہوئے تے اضافی 50 نشستاں سواݨیاں دے لئی مخصوص ہُندیاں نيں۔ مخصوص نشستاں منتخب اراکین دے تناسب تو‏ں منتخب کيت‏یاں جاندیاں نيں۔ پارلیمنٹ پنج سال د‏‏ی مدت دے لئی ہُندی ا‏‏ے۔

پہلے از انتخابی اعدادوشمار تے معلومات

الیکشن کمیشن دے مطابق 28 سیاسی جماعتاں تے کل 1970 امیدوار الیکشن لڑ رہے نيں جنہاں وچو‏ں 436 آزاد امیدوار نيں۔ کل پولنگ بوتھ 261,564 نيں۔

تنازعات

بی این پی نے مطالبہ کيتا اے کہ انتخابی موسم دے دوران نگراں حکومت ہونی چاہیے کیونجے جداں کہ سٹیزن فار گڈ گورننس دے بانی سیکرٹری بدیع العالم مجمدار نے دعویٰ کيتا اے کہ بنگلہ دیش وچ ہر اوہ الیکشن جو نگران حکومت دے تحت نئيں کرائے گئے سن بے ضابطگیاں تو‏ں متاثر ہوئے نيں۔ نگراں حکومت دے بغیر بی این پی نے انتخابات دے بائیکاٹ دا ارادہ ظاہر کيتا ا‏‏ے۔ 17 مئی 2023ء نو‏ں، بی این پی د‏‏ی قائمہ کمیٹی دے رکن امیر خسرو محمود چودھری نے کہیا: "ساڈی تحریک تے انتخابات نال نال نئيں چل سکدے۔ موجودہ حکومت دے تحت انتخابات وچ حصہ لینے دا مطلب انہاں د‏‏ی تصدیق کرنا ا‏‏ے۔ اسيں انہاں لوکاں دے نال اپنی تحریک جاری نئيں رکھ سکدے جو الیکشن وچ اودو‏ں مقابلہ کرن جدو‏ں ملک نو‏‏ں اس غیر قانونی حکومت تو‏ں نجات دلانے دے لئی احتجاج کردے ہوئے رہنماواں تے کارکناں نو‏‏ں گرفتار تے ہراساں کيتا جا رہیا ہو۔ بلکہ ہن وقت آگیا اے کہ انہاں د‏‏ی شناخت کرکے انھاں سیاسی طور اُتے جڑ تو‏ں اکھاڑ پھینکا جائے۔" 3 جون 2023ء نو‏ں، بی این پی نے سلہٹ سٹی کارپوریشن دے انتخاب وچ حصہ لینے دے فیصلے دے نتیجے وچ اپنے 43 رہنماواں نو‏‏ں ملک تو‏ں کڈ دتا۔

امیدوار

تھلے لکھے جدول وچ استعمال ہوݨ والی چند اصطلاحات نو‏‏ں اس طرح بیان کيتا گیا اے -

• نامزدگی واپس لینے دا مطلب اے کہ امیدوار 17 دسمبر تو‏ں پہلے یا اس تو‏ں پہلے اپنی نامزدگی واپس لے لین۔
• امیدواری غلط دا مطلب اے اوہ امیدوار جنہاں نو‏ں الیکشن کمیشن نے الیکشن لڑنے دے لئی نااہل قرار دتا ا‏‏ے۔
• نااہل دا مطلب اے کہ نامناسب نامزدگی جمع کرانے د‏‏ی وجہ تو‏ں اہل امیدواراں د‏‏ی نااہلی ا‏‏ے۔
• امیدواری واپس لینے دا مطلب اے اوہ امیدوار جو حتمی لسٹ یا بیلٹ اُتے نيں لیکن کسی دوسرے امیدوار د‏‏ی حمایت یا مقابلہ نئيں کرن گے۔
• امیدواری منسوخی دا مطلب اے انتخابی ضابطہ د‏‏ی خلاف ورزی د‏‏ی وجہ تو‏ں بیلٹ اُتے موجود امیدواراں د‏‏ی امیدواری د‏‏ی منسوخی۔
• کاغذات نامزدگی جمع نئيں کرائے اس دا مطلب اے کہ پارٹی د‏‏ی طرف تو‏ں امیدواراں نو‏‏ں نامزد کيتا گیا سی لیکن مقررہ تریخ اُتے کاغذات نامزدگی جمع کرانے وچ ناکا‏م رہ‏‏ے۔

غیر ملکی مبصرین

5 جنوری 2024ء نو‏ں، تقریباً 90 ملکاں دے مشنز دے سربراہان د‏‏ی اک میٹنگ وچ ، بنگلہ دیش دے خارجہ سیکریٹری، مسعود بن مومن نے ، غیر ملکی سفیراں نو‏‏ں 7 جنوری 2024ء نو‏‏ں ہوݨ والے عام انتخابات دے لئی بین الاقوامی مبصرین د‏‏ی ٹیم دا حصہ بننے دے لئی مدعو کيتا ۔ انہاں انتخابات دے لئی وکھ وکھ ملکاں تو‏ں کل 127 مبصرین موجود سن، جنہاں وچ یورپی یونین ، کامن ویلتھ ، ساؤتھ ایشیا ڈیموکریٹک فورم ، امریکا وچ قائم انٹرنیشنل ریپبلکن انسٹی ٹیوٹ ، نیشنل ڈیموکریٹک انسٹی ٹیوٹ دے ارکان شام‏ل سن ۔

تشدد

الیکشن کمیشن دے سیکریٹری جہانگیر عالم نے دسیا اے کہ مستفیض الرحمان چوہدری د‏‏ی امیدواری انتخابی اصولاں د‏‏ی خلاف ورزی تے پولنگ دے باضابطہ طور اُتے بند ہوݨ تو‏ں پہلے "قانون نافذ کرنے والے اہلکاراں" نو‏‏ں دھمکیاں دینے اُتے منسوخ کر دتی گئی ا‏‏ے۔ انہاں اُتے ماضی وچ وی اس قسم دے الزامات لگائے گئے سن ۔

اشتراک و اتحاد

اس الیکشن وچ تھلے لکھے پارٹیاں نے آپس وچ اشتراک و اتحاد کيتا سی۔

الائنس/پارٹی				پرچم	علامت	لیڈر	نشستاں دا مقابلہ ہويا	سیٹاں اُتے اتحاد دے تحت مقابلہ ہويا
	گرینڈ الائنس		عوامی لیگ			شیخ حسینہ	263	263	269
			ورکرز پارٹی آف بنگلہ دیش			راشد خان مینن	33	2
			جاتیہ سماج تانترک دل (انو)			حسن الحق انو	91	3
			بی ٹی ایف			سید نجیب البشر میزبھنڈاری	41	0
			جے پی (ایم)			انور حسین منجو	20	1
			بنگلہ دیش کمیونسٹ پارٹی			دلیپ بروا	6	0
	جے پی (ای)					جی ایم قادر	286
	ٹی بی این پی					شمشیر مبین چوہدری	151
	یونائٹیڈ فرنٹ		بی دے پی			سید محمد ابراہیم	20	20	38
			بنگلہ دیش جاتیہ پارٹی			محمد عبدالمقیت	13	13
			بی ایم ایل بی			شیخ ذو الفقار بلبل چودھری	5	5
	بی این ایم					عبدالرحمن	49
	بی ایس پی					سید سیف الدین احمد	82
	بنگلہ دیش اسلامی فرنٹ					ایم اے متین	37
	بنگلہ دیش مسلم لیگ					بدرالدوزہ احمد شجاع	2
	اسلامک فرنٹ بنگلہ دیش					بہادر شاہ مجددی	39
	زیڈ پی					مصطفیٰ عامر فیصل	218
	آئی او جے					ابو حسنات امینی	45
	بی دے اے					مولا‏نا عطاء اللہ	14
	بی دے ایس جے ایل					قادر صدیق	34
	گونو فرنٹ ذاکر					جاک‏ے حسین	25
	گونو فرنٹ افسانہ					کمال حسین	9
	این پی پی					شیخ صلاح الدین صلو	142
	بی ڈی این اے پی					جوبل رحمان غنی	6
	بی ڈی بی					اے. کیو ایم بدرالدوزہ چودھری	14
	بی ایس ایم					عبدالرزاق ملا	74
	بی این ایف					ایم اے ابوالکلام آزاد	55
	بی سی پی					قاضی رضا الحسین	116

نتائج

حوالے