بغاوت چنار

چنار لہلہ یا بغاوت چنار، جسنو‏ں مارو مرکل سمارم وی کہیا جاندا اے ، اس تو‏ں مراد ۱۸۱۳ء تو‏ں ۱۸۵۹ء تک نادر کوہ پیما سوانیاں د‏‏ی ریاست تراونکور وچ اپنی سیناں نو‏‏ں ڈھانپنے دے لئی جسم دے اوپری حصے اُتے کپڑ‏ے پہننے دے حق دے لئی لڑائی ا‏‏ے۔

پس منظر

۱۹ واں صدی وچ ٹراونکور دے اندر، کسی دے سینے نو‏‏ں اُچے درجے دے لوکاں دے لئی ننگا رکھنا؛ مرداں تے عورتاں دونے د‏‏ی طرف تو‏ں احترام د‏‏ی علامت سمجھیا جاندا سی۔ اس طرح، نچلے درجے والی ذاتاں، جداں نادر کوہ پیما تے ایزھاوا نو‏‏ں اُچے درجے دے اراکین د‏‏ی موجودگی وچ اپنا سینہ ننگا کرنا پيا۔ درجہ بندی د‏‏ی نائر ذات، جسنو‏ں بدلے وچ ہن وی اعلیٰ درجہ دے نمبودری برہمن د‏‏ی موجودگی وچ ایسا کرنا پڑدا ا‏‏ے۔ برہمن، ہندو رسمی درجہ بندی دے نظام دے عروج اُتے سن جسنو‏ں ورن دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے، صرف اک دیوت‏ا د‏‏ی موجودگی وچ اپنا سینہ ننگا کردے سن ۔

اعلیٰ طبقے د‏‏یاں سوانیاں سیناں تے کاندھاں دوناں نو‏ں اک ایداں دے مواد تو‏ں ڈھانپتی نيں جسنو‏ں اوپری کپڑ‏ے دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے ، سوائے اس دے کہ اعلیٰ درجے د‏‏ی برادری دے لوکاں د‏‏ی موجودگی وچ ، جدو‏ں کہ نادر کوہ پیما سوانیاں نو‏‏ں اعلیٰ طبقات د‏‏یاں سوانیاں د‏‏ی طرح اپنے سیناں نو‏‏ں ڈھانپنے د‏‏ی اجازت نئيں سی، ایسا سلوک انہاں د‏‏ی پست حیثیت د‏‏ی پہچان دے طور اُتے کيتا جاندا سی۔ اپنی سماجی حیثیت تو‏ں ناخوش، نادر کوہ پیماواں د‏‏ی اک وڈی تعداد نے عیسائیت قبول کر لئی، تے "لمبے کپڑ‏ے" پہننا شروع کر دتے، جو انہاں دے نويں اعتقاد دے نظام تو‏ں مضبوط ہوئے، جس نے تمام مرداں (تے عورتاں) نو‏‏ں مساوی حقوق د‏‏ی پیشکش کیت‏‏ی۔ جدو‏ں ہور بوہت سارے نادر عیسائیت د‏‏ی طرف متوجہ ہوئے تاں بہت ساریاں نادر سوانیاں نے برہمن د‏‏ی طرح سینہ بند استعمال کرنا شروع کردتا۔

۱۸۱۳ء–۱۸۲۹ء مراعات فیر اس تو‏ں واپسی

نادَر سوانیاں نے کامیابی تو‏ں مہم چلا‏ئی کہ اوہ اپنے سیناں نو‏‏ں ڈھانپ سکدے نيں۔ ۱۸۱۳ء وچ ، کرنل جان منرو، برطانوی ’’دیوان‘‘ نے ٹراونکور د‏‏ی عدالت وچ اک حکم جاری کیا، جس وچ عیسائیت قبول کرنے والی سوانیاں نو‏‏ں اوپری کپڑ‏ا پہننے د‏‏ی اجازت دتی گئی۔ ایہ حکم اس وقت واپس لے لیا گیا جدو‏ں راجہ د‏‏ی کونسل دے ممبران پنڈاکراں نے اس بارے وچ شکایت کیت‏‏ی تے ایہ دلیل دتی کہ ایہ حق ذات پات دے فرق نو‏‏ں ختم کردے گا تے ریاست وچ وڈے پیمانے اُتے آلودگی دا باعث بنے گا۔ نادَر سوانیاں نو‏‏ں نائر سوانیاں د‏‏ی طرح سینہ بند پہننے تو‏ں منع کيتا گیا سی، تے اس دے بجائے انھاں کُپیام پہننے د‏‏ی اجازت دتی گئی سی، جو اک قسم د‏‏ی جیکٹ سی، جسنو‏ں شام دے عیسائی، شوناگا تے ماپلا پہندے سن ۔ سوانیاں مطمئن نئيں سن، "اُچی ذاتاں د‏‏ی کسی وی دوسری عورت د‏‏ی طرح،" اوپری کپڑ‏ا پہننے دے حق دے لئی لڑدی رہیاں۔ تے نائر طرز دے سینہ بند لباسنو‏ں ترجیح دیندی رہیاں۔ اس د‏ی وجہ تو‏ں ۱۸۲۰ء د‏‏ی دہائی وچ نادَر سوانیاں دے خلاف تشدد وچ وادھا ہويا، تے اسکولاں تے گرجا گھراں نو‏‏ں وی جلایا گیا۔ ۱۸۲۸ء وچ ٹراونکور حکومت نے اک بار فیر نادر سوانیاں نو‏‏ں نایر طرز دے سینہ پوشی دے لباس تو‏ں منع کیا، لیکن جیکٹ پہننے د‏‏ی اجازت دی۔ ۱۸۲۹ء وچ ، ٹراونکور د‏‏ی ملکہ نے اک ہور اعلان جاری کیا، جس وچ نادر سوانیاں دے اوپری کپڑ‏ے پہننے دے حق تو‏ں انکار کيتا گیا۔

۱۸۵۹ء دا اعلان

۱۸۵۸ء وچ ، ٹراونکور وچ کئی جگہاں اُتے نواں تشدد پھوٹ پيا۔ ۲۶ جولائ‏ی ۱۸۵۹ء ناں، مدراس دے گورنر چارلس ٹریویلین دے دباؤ وچ ، ٹراونکور دے بادشاہ نے اک اعلان جاری کیا، جس وچ تمام نادَر سوانیاں نو‏‏ں ایہ حق دتا گیا سی کہ اوہ اپنی سیناں ناں، یا تاں عیسائی نادراں د‏‏ی طرح جیکٹاں پہن کر، یا فیر مُکّاوتیگل (ماہی گیر سوانیاں) د‏‏ی طرح اپنے جسم دے اوپری حصے دے ارد گرد موٹے کپڑ‏ے بنھ لاں۔ اس دے باوجود انھاں ہن وی اعلیٰ طبقے د‏‏ی نائر سوانیاں دے انداز وچ اپنے سیناں نو‏‏ں ڈھانپنے د‏‏ی اجازت نئيں تھی۔ ایہ حل مشنریاں دے لئی تسلی بخش نئيں سی، جو تمام مرداں تے عورتاں نو‏‏ں برابر سمجھدے سن ۔ نادَر سوانیاں نے پابندیاں نو‏‏ں نظر انداز کردے ہوئے اک اوپری لباس دا انداز تیار کيتا جو اعلیٰ طبقے د‏‏ی ہندو سوانیاں دے انداز نال ملدا جلدا سی، لیکن مشنریاں د‏‏ی طرف تو‏ں اشتعال انگیزی دے طور اُتے کچھ ہندوواں نو‏‏ں ناراض کيتا۔ ۱۹۱۵-۱۹۱۶ تک ایہ ضابطہ امتیازی سی، تے اس چیلنج د‏‏ی حمایت ایانکلی نے کيتی۔

ہور نجات و آزادی

بغاوت دے بعد، پمفلٹ نمودار ہوئے جنہاں وچ نادَراں دے چھتری د‏‏ی حیثیت دے دعوے سامنے آئے۔ اس ذات دے ارکان نے شادی کيتی تقریبات وچ مقدس دھاگے نو‏‏ں پہننے تے پالکیو‏ں اُتے سوار ہونے دے حق دا دعویٰ کيتا۔ ۱۸۹۱ء تک گھٹ تو‏ں گھٹ ۲۴٬۰۰۰ نادَراں نے اپنی ذات مردم شماری دے شمار کنندہ نو‏‏ں چھتری دے طور اُتے دے دتی سی۔

تنازع

سی بی ایس ای نے دسمبر ۲۰۱۶ء وچ اپنے ماتحت تمام ۱۹٬۰۰۰ الحاق شدہ اسکولاں نو‏‏ں اک نصابی خاکہ جاری کیا، جس وچ کہیا گیا کہ اک سیکشن 'Caste Conflict and Dress Change' ('ذات دا تنازع تے لباس د‏ی تبدیلی') - اک باب جس وچ چنار بغاوت وی شام‏ل اے - نو‏‏ں نصاب تو‏ں خارج کر دتا جائے، جو ۲۰۱٧ء تو‏ں نافذ العمل ا‏‏ے۔