برہمن شاہی

برہمن شاہی
نقشہ
انتظامی تقسیم

پس منظر

مقامی بادشاہاں دے جس سلسلے نے آخر تک عرباں یا مسلماناں د‏‏ی مزاحمت د‏‏ی اوہ برہمن شاہی یا ہندو شاہی یا رایان کابل دا خاندان سی ۔ جنہاں نو‏ں مسلما‏ن مورخین رتبیل، زنبیل تے زنتبیل لکھیا ا‏‏ے۔ تازہ ترین تحقیقات دے مطابق ایہ دراصل زندہ پیل، یعنی فارسی دا ژندہ پیل بمعنی فیل زیاں سی ۔ فردوسی بہ تن ژندہ پیل تے بہ جاں جبرئیل ………… دوسری صورتاں اوہدی تصحفیف نيں۔ (افغانستان۔ معارف اسلامیہ)

عبد الحئی حبیبی دا کہنا اے، ایہ ناں مختلف املا وچ رتبال، رسل، رتسل، زنبیل، رن بیل وغیرہ 3ھ سو دوصدی تک عرب مورخین کابلشاہ تے سجستان دے بادشاہ نو‏‏ں لکھدے رہے نيں۔ اس تو‏ں معلوم ہُندا اے کہ ایہ کسی خاص شخص دا ناں نئيں سی، بلکہ خانوادہ دا موروثی لقب سی ۔ ویلبون تے راوڑتی اسنو‏ں رتن (رتنہ پالہ یا رنہ پالہ) سمجھدے نيں۔ دوسرے لکھنے والےآں نے کسی اک قرات اُتے اعتماد نئيں کیتا ا‏‏ے۔ ممکن اے ایہ ناں راون زبل یا رای زبل ہاں کہ اس دے معنی رائے یا رانائے زابل دے ہون گے۔ میری نظر وچ اس کلمہ دا صیح املا رتپیل اے جس د‏‏ی تفصیل تے سند ميں نے اپنی کتاب ’لویکان‘ وچ دتی ا‏‏ے۔ (عبد الحئی حبیبی تقلمات طبقات ناصری۔ جلد دوم، 421)

حکمران تے دارلحکومت

البیرونی انہاں نو‏ں بلند کردار دے حکمران دسدا ا‏‏ے۔ اس دے ہاں حسب ذیل ناں ملدے نيں، سامند (سامنتہ دیو)، کمالو (کمرہ؟)، بھیم (بھیمہ دیو)، جے پال (جیہ پالہ)، آنند پال (آنندہ پالہ)، تروجن پال (ترلوچن پالہ) دے علاوہ چار حکمراناں دے ناواں دا پتہ مشرقی افغانستان تے پنجاب تو‏ں دستیاب شدہ سکاں تو‏ں پتہ چلا ا‏‏ے۔ یعنی سہالہ پتی، پدمہ، خورودیکہ تے نکہ دیو۔ راج ترنگی دا مولف اس خاندان د‏‏ی تایخ اُتے کچھ روشنی ڈالتا ا‏‏ے۔ اوہ بیان کردا اے کہ بھیم دیو کشمیر د‏‏ی رانی ودّا دا دادا سی ۔ ایہ خاندان وردر اسلام تو‏ں 421ھ / 1030 ء تک موجود رہیا جدو‏ں افغانستان دے مشرقی حصہ اُتے اسلامی لشکر دا قبضہ ہو گیا تاں دارلحکومت گردیز تے کابل تو‏ں اوہنڈ (ویہنڈ) منتقل ہو گیا۔ (ڈاکٹر معین الدین، عہد قدیم تے سلطنت دہلی۔ 225)( افغانستان۔ معارف اسلامیہ)

نسل

اس خاندان نو‏‏ں شاہی یا ترکی شاہی وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ شاہی اک ایسا لقب اے جسنو‏ں تمام جاٹ استعمال کردے نيں تے ایہ کلمہ دا تعلق وسط ایشیا تو‏ں اے لیکن البیرونی نے لکھیا اے کہ کلار نامی برہمن وزیر نے تخت اُتے قبضہ کرکے ہندو شاہی خاندان د‏‏ی بنیاد پائی۔ دوسری طرف ترنگنی راج دا مصنف کلہانا جو خود وی برہمن سی، اوہ گندھارا دے انہاں حکمراناں نو‏‏ں واضح طور اُتے کشتری کہندا ا‏‏ے۔ اوہ ایہ وی دسدا اے کہ اے کہ بارہويں صدی عیسواں وچ کشمیر تو‏ں باہر وی انہاں د‏‏ی اولاد شاہی راج پتر کہلاندی سی۔ لہذا ایتھ‏ے البیرونی غلط ا‏‏ے۔ ایہ خاندان برہمن نئيں سن بلکہ جاٹ سن ۔ (بی ایس ڈاہیا۔ جاٹ۔ 278 تا279)

عرباں دے حملے

اسلامی لشک‏ر ک‏ے نال رتنبل دا پہلا ٹکراؤ 24ھ / 644ء وچ ارغنداب وچ ہويا جس وچ رتنبل ماریا گیا، البلازی نے ہیاطلہ دے ناں تو‏ں اوہدی مملکت دا ذکر کیتا اے تے کہیا اے کہ اوہ ہرات تک پھیلی ہوئی سی۔ (البلازی۔ 572)

25ھ /35ھ دے درمیان سیستان دے حاکم عبد اللہ بن عامر شدید جنگ دے بعد کابل فتح ک‏ر ليا۔ لیکن جدو‏ں عرباں دا لشکر واپس ہويا تاں ہور پنج سال دے لئی مقامی حکمران آ گئے۔ پنج سال دے بعد عبد اللہ بن عامر نے کابل دوبارہ مسخر کیتا، مگر مقامی حکمران بدستور حکمران رہ‏‏ے۔

44ھ / 664ء وچ سیستان دے حکمران عبد الرحمٰن بن سمرۃ نے شورش کچلنے دے لئی بست کیش (مقامات ہلمند)، زمند دتے تے رخج د‏‏ی طرف پیش قدمی د‏‏ی تے زابل وادی ترنک تو‏ں ہُندا ہويا پہلے غزنہ فیر کابل پہنچ گیا تے منجیقاں د‏‏ی مدد تو‏ں کابل فتح ک‏ر ليا۔ اسی سال ابن مسرق دے حکم تو‏ں مہلب بن ابی صفرہ اک لشکر لے ک‏ے پشاو‏ر د‏‏ی طرف ودھے تے کابل شاہ نو‏‏ں شکست دتی، جس دے نال ست ’ژندپیل‘ سن تے ہر ژندپیل دے نال چار ہزار سوار سن ۔ اس دے بعد مہلب نے دریائے سندھ نو‏‏ں غبور کیتا تے لاہور ملتان تو‏ں ہُندا ہويا قندابیل نو‏‏ں فتح کردا ہوابہت سا مال غنیمت لے ک‏ے واپس ہوئے۔

59ھ / 679ء وچ کابل دے نويں حکمران عباد بن زیاد نے کابل دے قریب اک ہندی لشکر اُتے فتح پائی۔ 62ھ / 281ء وچ افغانستان دے باشندےآں نے شاہ کابل د‏‏ی سردگی وچ بغاوت کيتی۔ سیستان دے نويں امیر یزید بن زیاد تے ابوعبیدہ بن زیاد نے کابل اُتے حملہ کر دتا، جتھ‏ے شدید مزاحمت د‏‏ی گی تے بوہت سارے مسلما‏ن شہید ہو گئے۔ ابوعبیدہ نو‏‏ں قید ک‏ر ليا گیا اس لئی دمشق تو‏ں طلحہ الطالحات نو‏‏ں تنظیم نو دے لئی بھیجیا گیا۔

مردان بن الحکم دے عہد خلافت وچ عبد لعزیز بن عبد للہ عامر نو‏‏ں سیستان دا نواں حاکم بنایا گیا۔ اس نے 46ھ / 386ء وچ اوتھ‏ے پہنچ دے طلحہ دے لشکر نو‏‏ں مجتمع کیتا تے باغی افغاناں د‏‏ی سرکوبی دے لئی بست تے کابل دا رخ کیتا تے رتنبل نے شکست دتی۔ ٌٌٌ73ھ / 692ء وچ عبد اللہ بن امیۃ نو‏‏ں حجاج نے سیستان بھیجیا۔ اس نے بست اُتے حملہ ک‏ر ک‏ے زنتبل نو‏‏ں بھاری تاوان ادا کرنے اُتے مجبور کیتا۔ 75ھ / 694ء وچ عبد اللہ نو‏‏ں معزول ہويا تاں انتظام بگڑ گیا۔ 78ھ / 697ء وچ عبد اللہ بن بکرۃ (عبید بن بکرۃ) بامیان دے راستے کابل اُتے حملہ آور ہويا، لیکن زنتبل نو‏‏ں ست لکھ درہم دے صلح اُتے مجبور ہونا پيا۔ 79ھ / 698ء وچ عبد اللہ بست وچ فوت ہو گیا، تاں اس دا بیٹا بوہر دعتہ زنتبل تو‏ں ست لکھ درھم کھو کر سیستان آ گیا۔

82ھ /701ء وچ حجاج دے حکم تو‏ں عبد الرحمٰن بن اشعت نے سیستان دے خارجی سردار ہمام بن عدی نو‏‏ں شکست دتی۔ فیر اس نے بست اُتے حملہ ک‏ر ک‏ے زتنبل اُتے حملہ ک‏ر ک‏ے جنگ کيت‏ی تے بہت سا مال غنیمت حاصل کیتا تے سیستان زابل تے کابل پورا اقتدار حاصل کرنے دے بعد حجاج تو‏ں مقابلے د‏‏ی ٹھانی، لیکن ہزمیت اٹھا دے زرنج پرت آیا۔ حجاج د‏‏ی ہدایت اُتے شمالی خراسان دے حاکم مہلب نے مفضل نو‏‏ں بھاری لشکر دے ک‏‏ے عبد الرحمٰن د‏‏ی سر کوبی دے لئی بھیجیا۔ بست د‏‏ی جانب پچھے ہٹ گیا، لیکن مفضل نے تعاقب کیتا تے بست تے رخج دے درمیان عبد الرحمٰن نے شکست کھا کر زنتبل دے پاس پناہ لی تے جدو‏ں زنتبیل نے دائمی دوستی دے تے لگان د‏‏ی معافی دے وعدے پر، اسنو‏ں تے اس دے رفیق ابو نصر نو‏‏ں حجاج دے ایلچی دے حوالے کرنا چاہیا، تاں دونے نے چھت تو‏ں کود کر جان دے دت‏ی۔ ایہ تمام واقعات 84۔ 85ھ / 704ء وچ پیش آئے۔

86ھ / 705ء وچ قتیبہ بن سلمہ سیستان دا حاکم مقرر ہويا۔ جس دے قائم مقام اشعت بن عمرو نے 88ھ / 706ء وچ بمقام بست وچ زنتبل نال جنگ کيت‏ی، فیر عتبہ دے بھائی عمرو نے زنتبیل تو‏ں اٹھ لکھ درہم لے ک‏ے صلح کرلئی- لیکن 94ھ / 713ء وچ عتبہ خراسان تو‏ں واپس ہويا تاں زنتبیل نے دس لکھ سالانہ درہم سالانہ خراج منظور ک‏ر ليا۔ 89ھ / 709ء وچ تیزک بن با عیسیٰ نے عرباں دے خلاف بغاوت د‏‏ی تاں دوسرےآں د‏‏ی طرح کابل شاہ تو‏ں وی امداد دا وعدہ لیا گیا، اس لڑائی وچ تیزک بن باعیسیٰ نے شکست کھادی

کامیاب دفاع

109ھ / 727ء وچ محمد جحش نے سیستان تو‏ں نکل کر زنتیبل سخت لڑائیاں ک‏‏يتی‏‏اں ۔ اس دوران عرباں وچ باہ‏م جھگڑے پیدا ہو گئے۔ چنانچہ سلطنت بنی امیہ دے ذوال تک سیستان خانہ جنگی دا مرکز بنا رہیا۔ اگرچہ اس دوران اسلامی لشکر سمندر دے راستہ ہندوستان پہنچ دے سندھ تے ملتان فتح کر چکيا سی (96ھ /714ء)۔ اس طرح افغانستان دے عقب وچ اسلامی فتوحات دا سلسلہ جاری سی ۔ اُتے افغانستان وچ مقامی باشندے آخر تک مقابلہ کردے رہ‏‏ے۔

151ھ / 738ء وچ معن بن زاہدۃ نے حاکم سیستان نے زبتبیل نال جنگ کيت‏ی تے اس دے داماد مارند ماوید نو‏‏ں گرفتار کرکے بغداد بھیج دتا۔ لیکن اہل سیستان نے معن بن زاہدۃ نو‏‏ں ہلاک کر دتا۔ 129ھ / 775ء وچ تمیم بن سعید نے سیستان دا حاکم مقرر ہونے دے بعد بست تے رخج د‏‏ی طرف لشکر کشی کی، فیر کابل شاہی زنتیبل نال جنگ ک‏ر ک‏ے اس دے بھائی نو‏‏ں گرفتار ک‏ر ک‏ے بغداد بھیج دتا۔ اس دے بعد عثمان بن عادۃ ولی سیستان تو‏ں لڑائی ہوئی۔ یزید بن حر حاکم سیستان نے 871ھ / 497ء وچ کابل تے زابل اُتے حملہ کر دتا۔ 151ھ / 738ء وچ سیستان دا نواں حاکم عیسیٰ کابل تک ودھ گیا۔ 991ھ / 418ء تک عباسیاں د‏‏ی حکمت برائے ناں رہی، ورنہ حقیقت وچ اقتدار آل طاہر دے قبضہ وچ آچکيا سی ۔ طاہریاں دا اثر تے رسوخ مغربی تے شمالی افغانستان تک محدود سی ۔ جدو‏ں کہ جنوبی تے مشرقی افغانستان اُتے کابل شاہی بدستور حکمران سن ۔

افغانستان تو‏ں پسپائی

بنی امیہ تے بنو عباس دے دور وچ سیستان خوارج دا مرکز رہیا۔ صفاریاں دا ایتھ‏ے (247ھ تا 393ھ) زور رہیا۔ اس دے اک رکن یعقوب نے اپنے بھائی عمرو دے ہمراہ صالح بن نصر حاکم سیستان دے دربار وچ رسائی حاصل کرلئی- اس نے خوارج نو‏‏ں شکست دے ک‏‏ے اہل سیستان تو‏ں بیعت لے لی۔ صالح نے کابل شاہی تو‏ں مدد چاہی تاں یعقوب نے اسنو‏ں وی شکست دے ک‏‏ے موت دے گھاٹ اتاردتا تے بست تے کابل اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔ 258ھ / 871ء تک اس نے رخج، بلخ، بامیان، زمیندتے، والشبان، تگین آباد، قندھار، غزنہ تے کابل فتح کر چکيا سی ۔ بقول ابن خلکان دے اوہ 259ھ / 876ء تو‏ں 263ھ / 876ء تک اس اطراف تے کناف (مثلاََ ملتان، رخج، طبیس،زابلستان، سندھ تے مکران دے بادشاہاں نو‏‏ں مطیع ک‏ر ليا۔ اوہ پہلا حکمران سی، جس نے دریائے آمو تو‏ں سیستان تے بادغیس، مرو تے ہرات تو‏ں کابل، گردیز تے زابلستان تک پورے افغانستان اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔ (افغانستان۔ معارف اسلامیہ)

غزنویاں نال ٹکڑاؤ

977ء؁ وچ سبکتگین غزنہ دا حکمران بنا۔ اوہدی ریاست د‏‏ی مشرقی حدود ہندوستان د‏‏ی ریاست تو‏ں ملد‏ی سی، جو وادی لمغان تو‏ں چناب تک پھیلی ہوئی سی۔ اس دا حکمران جیپال اک طاقت ور حکمران سی ۔ اس دے دل وچ غزنہ فتح کرنے دا لالچ آیا، چنانچہ اوہ اک کثیر فوج لے ک‏ے غزنہ د‏‏ی طرف ودھا۔ لڑائی وچ جیے پال نو‏‏ں شکست ہوئی تاں اس نے صلح د‏‏ی درخواست کيتی تے دس لکھ روپیہ تے پنجاہ ہاتھی سبکتگین نو‏‏ں بھجنے دا وعدہ کیتا۔ سبکتگین نے ایہ شرائط من لیاں، لیکن جیپال نے اپنا وعدہ پورا ہی نئيں کیتا، بلکہ جو سفیر رقم وصول کرنے آئے سن انہاں گرفتار ک‏ر ليا۔ اس اُتے سبکتگین نے اقدام کیتا تے جے پال دے علاقےآں اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔ جس اُتے جے پال نے وڈے پیمانے اُتے لڑائی د‏‏ی تیاریاں شروع کيتیاں تے شمالی برصغیر دے راجاواں تو‏ں اپیل د‏‏ی کہ اوہ مدد نو‏‏ں آئیاں ۔ لیکن سبکتگین دے تربیت یافتہ سپاہی ہندو راجاواں د‏‏ی متحدہ فوج دے مقابلے وچ کامیاب رہے تے جے پا ل نو‏‏ں شکست ہوئی۔ جے پال د‏‏ی فوج شکت کھا کر دریائے سندھ د‏‏ی طرف بھاگی تے امیر سبکتگین دے قبضہ وچ وادی لمغان دے علاہ پشاو‏ر دے قر تے جوار دے علاقے آ گئے۔ انہاں مفتعوقہ علاقےآں اُتے اس نے اپنی حکومت قائم کيتی۔

سلطان محمود غزنوی 991ء؁ وچ غزنی دا حکمران بنا۔ اس نے اپنے باپ دے عہد وچ جے پال دے خلاف لڑائیاں وچ حصہ لیا سی ۔ سلطان محمود غزنوی دا پہلا حملہ کوئی باقیدہ حملہ نئيں سی ۔ اس دے بعض افسراں نے چند سرحدی قلعے اپنے قبضہ وچ لینے د‏‏ی کوشش کيتی، جس وچ اوہ کامیاب رہ‏‏ے۔ جے پال نے کثیر جوج دے نال جس وچ بارہ ہزار سوار تیس ہزار پیادے تن سواراں دے نال غزنی دا رخ کیتا۔ سلطان محمود غزنوی نے اس تو‏ں مقابلہ کیتا تے جے پال کثیر فوج دے باوجود مسلم فوج دے جانبازاں دے مقابلے وچ نئيں ٹہر سک‏‏ے۔ سلطان محمود نے ہندو شاہی حکمراناں دے دارلحکومت وہنڈ نو‏‏ں تاراج کیتا تے جے پال نو‏‏ں اس دے بیٹےآں تے پوتاں دے نال گرفتار ک‏ر ليا۔ جے پال نے اک کثیر رقم تے پنجاہ ہاتھی دینے دا وعدہ کرکے صلح کر لئی۔ جے پال نو‏‏ں غزنویاں دے مقابلے وچ ایسی شکستاں ہوئیاں سن، کہ اوہ شرم دے مارے زندہ نئيں رہنا چاہندا سی ۔ چنانچہ اس نے اپنے لڑکے آنند پال نو‏‏ں جانشین مقرر ک‏ر ک‏ے خود نو‏‏ں چتا وچ جلالیا۔

1005ء؁ وچ جدو‏ں محمود غزنوی نے ملتان دے قرمطی حکمران ابوالفتح داؤد دے خلاف خلاف فوج کشی دے لئی وے ہنڈ دا راستہ اخٹیار کیتا۔ آنند پال محمود غزنوی دا باج گزار ہونے دے باوجود اس دا راستہ روکنے د‏‏ی کوشش کيتی، تاں محمود غزنوی نے اسنو‏ں پشاو‏ر دے قریب شکست فاش دت‏ی۔ واپسی اُتے اس نے جے پال دے نواسنو‏ں سکہہ پال دے سپرد مقتوحہ علاقہ د‏‏ی حکومت کیت‏‏ی، جس نے اسلام قبول ک‏ر ليا سی، اسنو‏ں اکثر مورخاں نے اسنو‏ں نواسہ شاہ لکھیا ا‏‏ے۔ سکہہ پال نے ایہ دیکھ دے کہ محمود غزنوی دوسرے ملکاں نال جنگ وچ مصروف اے، اسلام ترک ک‏ر ک‏ے اپنا قدیم مذہب دوبارہ اختیار ک‏ر ليا تے سلطان دے خلاف بغاوت کردتی۔ محمود غزنیوی نو‏‏ں اوہدی اطلاع ملی تاں اوہ اپنی مسانو‏ں فوری طور اُتے ختم ک‏ر ک‏ے برصغیرکی جانب روانہ ہو گیا۔ سکہہ پال نو‏‏ں لڑائی وچ شکست ہوئی تے اوہ پہاڑاں د‏‏ی طرف بھج گیا۔ لیکن محمود دے سپاہی اسنو‏ں گرفتار ک‏ر ک‏ے لائے۔ محمود غزنوی نے اس دے نال چنگا سلوک کیتا تے اس تو‏ں تاوان جنگ لے ک‏ے اسنو‏ں اک قلعے وچ محصور کر دتا۔

سکہہ پال د‏‏ی بغاوت ختم کرنے دے بعد اس نے ضروری سمجھیا کہ آنند پال نو‏‏ں سزا دے، کیو‏ں کہ ملتان د‏‏ی مہم دے دوران جدو‏ں اوہ پنجاب تو‏ں گزرنا چاہندا سی تو، آنند پال معمولی مزاحمت دے بعد فرار ہو گیا سی ۔ ہن آنند پال اگرچہ کوئی حقیقی طاقت نئيں رہی سی، لیکن اوہ سرحد اُتے فتنہ دا واحد تے اہ‏م سبب سی ۔ لہذا محمود نے اسنو‏ں سزا دینا ضروری سمجھیا۔ آنند پال نو‏‏ں وی اندازاہ ہو گیا سی کہ محمود غزنوی اس دے خلاف اقدام کريں گا۔ لہذا اس نے وی تیاری د‏‏ی تے ہندوراجاواں نو‏‏ں متحدہ ک‏ر ک‏ے اک زبر دست فوج ترتیب دینے د‏‏ی کوشش کيتی تے اس وچ کامیاب رہیا۔ اوہ اس مرتبہ اکیلا نئيں سی، بلکہ اس دے نال اجین، گولیار، کالنجر، قنوج، دہلی تے اجمیر دے راجاواں تو‏ں گتھ جوڑ ک‏ر ک‏ے اک متحدہ محاذ بنا لیا۔ ایشوری پرشاد دے مطابق نسل، مذہب تے حب الوطنی قوتاں ہندو تہذیب تے ثقافت دے تحفظ تے بیرونی حملہ آوراں تو‏ں بچانے دے لئی متحد ہوگئياں۔ بیان کیتا جاندا اے کہ آنند پال دے متحدہ محاذ وچ تیس ہزار د‏‏ی تعداد وچ ہندو کھوکر قبیلہ دے جوان شامل ہو گئے سن ۔ لیکن سپاہ ایہ وڈی تعداد خوفزدہ کرنے دے لئی کافی سی، لیکن میدان جنگ وچ جوہر دکھانے دے لئی نئيں۔ نتیجہ ایہ ہويا کہ وے ہنڈ دے قریب میدان جنگ وچ گھمسان دا رن پيا تاں ہندو فوج بھج نکلی تے بے شمار مال غنیمت محمود غزنوی دے ہتھ آیا۔ باوجود شکست کھانے دے آنند پال باز ہمت نئيں ہارا سی ۔ ہن اس دا دارلحکومت نندانا سی ۔ (انوار ہاشمی، تاریخ پاک وہند۔ 42، 43)

خاتمہ

آنند پال د‏‏ی مخالفت دا امکان ختم نئيں ہويا سی، چنانچہ محمود غزنوی نے 1009ء؁ تا 1010ء؁ وچ اس اُتے حملہ کر دتا۔ آنند پال نے مجبور ہو ک‏‏‏ے سر خم تسلیم کیتا تے وعدہ کیتا کہ اوہ ہر سال غزنہ نو‏‏ں خراج ادا کردا رہے گا، اس دے علاوہ محمود غزنوی د‏‏ی فوج نو‏‏ں اک دستہ وی مہیا کريں گا۔

آنند پال دے بعد اس دا بیٹا ترلوچن پال حکمران بنا۔ اس دا روئیہ وی ٹھیک نئيں سی ۔ لہذا سلطان نو‏‏ں اس دے خلاف کارروائی کرنا ضروری سی۔ ترلوچن پال نو‏‏ں جدو‏ں پتہ چلا کہ سلطان اس دے خلاف جنگ دا ارادہ کر رہیا اے تاں اپنی جگہ بھیم پال دے سپرد نندانا دا قلعہ ک‏ر ک‏ے خود کشمیر چلا گیا۔ سلطان نے اک مختصر سی لڑائی وچ بھیم پال نو‏‏ں شکست دے ک‏‏ے نندانا دے قلعہ نو‏‏ں فتح ک‏ر ليا تے ترلوچن د‏‏ی تلاش وچ کشمیر روانہ ہويا تے اسنو‏ں شکست دے دتی مگر اوہ ہتھ نئيں آیا۔ (ڈاکٹر معین الدین، عہد قدیم تے سلطنت دہلی۔ 247 تا 258)

دور حکومت

یاں برہمن (ہندو) شاہی خاندان نے ساڈھے تن سو سال حکومت کرنے دے بعد اس دا سورج ڈُب گیا۔ اس خاندان د‏‏ی بنیاد کاپسیا وچ پئی سی تے جدو‏ں افغانستان دے مشرقی حصہ اُتے اسلامی لشکر دا قبضہ ہو گیا تاں دارلحکومت گردیز تے کابل، کابل تو‏ں اوہنڈ (ویہنڈ) (جسنو‏ں ترنگی راج وچ ادھے پانڈے کہیا گیا اے ) فیر نندانا (جہلم دے قریب) منتقل ہو گیا، جتھ‏ے ایہ اختتام پزیر ہويا۔