برصغیر وچ جدید فوج دا ارتقا

اکبر نے سولہویں صدی وچ منگولاں توں متاثر ہوکے پہلی مرتبہ ہندوستان وچ ‘منصب داری’ نظام رائج کیتا۔ اس دا مقصد بادشاہ دی سرپرستی وچ جاگیرداری نوں اک نظام دے تحت چلانا سی۔ بادشاہِ وقت نے اپنی بادشاہت وچ آنے والیاں جاگیراں دی دیکھ بھال دے لئی وفاداری دی بنیاد اُتے لوکاں نوں وڈے وڈے عہدےآں نال نوازیا تے بوہت سارے جاگیردار منصب دار بن گئے۔ ایہ اُس وقت اپنے دور دی پہلی سول سروس دی تشکیل سی۔ منصب داری نظام وچ درجہ بندی دے تحت عہدیاں دی تقسیم ہوئی ۔ اس درجہ بندی دی بنیاد وی مال و متاع نال مشروط سی یعنی کہ درجہ اول دا منصب دار ہونے دے لئی دس ہزار سپاہی ہونا ضروری سی تے اُس دس ہزار وچوں پنج ہزار گھڑسوار ہونا وی اک شرط سی۔ اِس منصب اُتے زیادہ تر شہزادے تعینات سن۔

منضب داری دے درجے

منصب داری دے کُل تینتیس درجات سن۔ اس وچ سب توں کم منصب دار دے کول گھٹ توں گھٹ دس افراد دا جتھہ ہونا لازمی سی۔ اس ضمن وچ جاگیرداراں نے اعلیٰ عہدے حاصل کرنے دے لئی بوہت وڈی تعداد وچ سپاہی بھرتی کیتے۔ انہاں سپاہیاں دے عوض منصب داراں نوں بادشاہ دی جانب توں بھاری معاوضے ملیا کر دے سن۔ سپاہیاں دی تنخواہ منصب داراں دی صوابدید سی تے بادشاہ دا اس توں کوئی سروکار نئی‏‏ں سی۔ سپاہیاں دا کم سازگار حالات وچ جاگیر دی حفاظت کرنا ، منصب دار ولوں مختص کیتی گئی ذمہ داری نوں سر انجام دینا سی تے تمام منصب داراں دی سپاہ بیرونی حملے دی صورت وچ اکھٹے ہو کے بادشاہ دے تخت دا دفاع کردی سی۔ اس نظام توں مغلیہ سلطنت نوں زبردست فائدہ ہویا لیکن جہانگیر ، شاہ جہان تے اس دے بعد آنے والے مغل بادشاہاں دے ادوار وچ بتدریج ایہ نظام زوال دا شکار ہویا۔ اس دی اک وڈی وجہ بادشاہت تے وراثت دا جھگڑا سی۔ اکبر دے بعد جانشینی دی لڑائی وچ جدو‏‏ں مغلیہ خاندان اک دوسرے دے خون دے درپے ہوئے تے بھائی بھائی دی سلطنت دا دھڑن تختہ کرنے لگیا تے منصب دار تذبذب دا شکار ہوئے کہ ہن نال کس دا دینا اے تے کس دے خلاف لڑنا اے۔ اس دا حل ایہ کڈیا کہ منصب دار اپنی پسند دے شہزاداں دے نال جا کھڑے ہوئے ۔ جاگیراں توں ہونے والی آمدنی مختلف گروہاں وچ بٹ چکی سی۔ بادشاہ نے منصب داراں دے معاوضے مالی تنگی دی وجہ توں بند کر دیئے۔ شروع شروع وچ تو منصب داراں نے سپاہیاں دی تنخواہاں کم کیتیاں تے فیر انہاں نوکریاں توں فارغ کر دتا گیا۔

ایسٹ انڈیا کمپنی

تاریخی اعتبار توں ایہ اہم پیش رفت سی۔ سپاہی اک لمبے عرصے تک جاگیراں دی حفاظت کرنے دی وجہ توں اپنی قوت تے منصب داراں دی کمزوریاں توں بخوبی واقف سن۔ اس وقت تک ایسٹ انڈیا کمپنی برصغیر وچ اپنی جڑاں مضبوط کر چکی سی، اک طرف سلطنت مغلیہ اپنی آخری سانساں لے رہی سی تو دوسری طرف سپاہی جو بے روزگار سن انہاں نے جاگیراں نوں لُٹنے دا بازار گرم کر رکھیا سی۔ ایسے وچ فائدہ ایسٹ انڈیا کمپنی نے اٹھایا۔ سپاہیاں نوں ایسٹ انڈیا کمپنی نے چنگی تنخواؤں دے عوض بھرتی کیتا۔ پیشتر لوک اوہ سن جنہاں دی وفاداریاں اک معاوضے دے عوض اک وقت وچ سلطنت مغلیہ دے ہاں گروی سن۔ ہن اوہ آزاد سن تو انہاں نے اپنی وفاداریاں ایسٹ انڈیا کمپنی نوں نیلام کر دتیاں۔ ہن ایہ لوک ایسٹ انڈیا کمپنی دے لئی کم کرنے لگے۔

جنگ آزادی

1857 دی مشہور جنگ آزادی توں پہلے ای حکومت برطانیہ ایسٹ انڈیا دی کارکردگی توں مایوس ہو چکی سی۔ یگانگت تے تسلط دے جس مشن دے تحت انہاں اس خطے اُتے کم دے لئی بھیجیا گیا سی اوہ اس وچ ناکام رہے۔1857 وچ بغاوت پھوٹی تے ایسٹ انڈیا کمپنی جسنوں گریٹ گیم توں آؤٹ کرنے دا فیصلہ ملکہ برطانیہ توں کروایا جا چکیا سی۔ اس مقصد دے لئی وی انہاں جان نثاراں توں کم لیا گیا جو سلطنت مغلیہ دے گارے توں ترتیب پائے تے ایسٹ انڈیا کمپنی دی بھٹی وچ پک کے ہر طرح دی ذمہ داری سر انجام دینے نوں تیار سن۔

برطانیہ دی فوج وچ بھرتی

1857 دے بعد برطانیہ دی فوج وچ بھرتی شروع ہوئی تے کچھ نویں لوکاں سمیت اک وڈی تعداد ایسٹ انڈیا کمپنی توں حکومتِ برطانیہ دی جھولی وچ آگری ۔ ساری بات دا احاطہ اک کالم وچ کرنا مشکل اے مختصراََ حکومت برطانیہ نے ایسٹ انڈیا کمپنی توں آہستہ آہستہ اختیارات واپس لینا شروع کر دتے۔ برصغیر دی عسکری طاقت ایسٹ انڈیا کمپنی توں فوج برطانیہ وچ شامل ہو چکی سی تے برطانیہ دے مفاد دی خاطر جنگ عظیم اول وچ ترکاں تے جنگ عظیم دوم وچ جرمنی تے جاپان دے مد مقابل سینہ سپر ہوئی۔